Nông dân- trí thức trẻ và nhà khoa học
Thật may mắn, Hai Lúa tui từng được tham quan một số mô hình làm ăn “lặng lẽ” do một nhà khoa học tâm huyết dẫn dắt, gầy dựng nên để hỗ trợ bà con nông dân trong việc sản xuất phù hợp vùng sinh thái và tạo nên hiệu quả kinh tế cao.
Nói là “lặng lẽ” vì chương trình chỉ mới đi những bước đầu tiên được vài năm, vì chưa muốn bị tác động bởi nhiều yếu tố khách quan và cũng vì muốn phải sau 5 năm có đánh giá rõ ràng tính hiệu quả thực chất, rồi mới mạnh dạn nhân rộng ra trong vùng. Có lẽ đó cũng là tính cẩn trọng, tính thực tế của các nhà khoa học. Họ làm vì cái tâm, vì nông dân, vì môi trường thực sự nên cũng không muốn quảng bá… rùm beng.
Trước thực tế nền nông nghiệp và nông dân đồng bằng mình đang bị cuốn theo lối sản xuất nặng về tăng sản lượng, chạy theo những xu hướng thị trường có tính thời vụ, nông dân và đất đai, môi trường sinh thái bị ảnh hưởng nghiêm trọng; nhưng nông dân thì không được thụ hưởng phần lãi quan trọng trên sản phẩm mình tạo ra. Giá cả phần lớn được định đoạt bởi đầu nậu, thương lái hoặc những công ty, tập đoàn có năng lực mua bán lớn trong nước hoặc xuất khẩu. Nông dân bị yếu thế ngay trên mảnh ruộng, ngay trên nông sản mình tạo ra. Họ thiếu tiềm lực do làm ăn nhỏ lẻ, thiếu tầm nhìn, thiếu tính khoa học và cái nhìn tổng quan để có thể dự báo thị trường cùng nhiều thứ khác.
Do đó, một số nhà khoa học tâm huyết và họ cũng là những người con sinh ra, lớn lên trên vùng đất này, bằng uy tín và năng lực kết nối họ đã xây dựng nên những mô hình sản xuất tuần hoàn, đưa nông dân vào lối sản xuất tập thể, được sự hỗ trợ về tài chính, được dẫn dắt bởi những nhà khoa học trẻ tuổi giúp mọi thứ, nông dân chỉ lo khâu sản xuất. Đây cũng là hình thức kiểu công ty xã hội hoàn toàn phi lợi nhuận nên có khả năng tập hợp nông dân cao, mọi lợi ích, lợi nhuận đều vì nông dân. Điều này, giúp cho việc tập hợp nông dân đồng tâm hiệp lực cao, vừa thuyết phục các tổ chức xã hội trong và ngoài nước sẵn sàng hỗ trợ một cách mạnh mẽ.
Điều quan trọng của những dự án này là không chỉ giúp nông dân đạt lợi nhuận cao nhất trên mảnh đất của mình, hơn tất cả chính là thay đổi tư duy, cách nhìn về đất đai, môi trường sinh thái, sau thời gian canh tác sẽ tái tạo lại những môi trường sinh thái tự nhiên như vùng đất này vốn có. Cụ thể như một mô hình trồng cây năng, cây bộp, được thu hoạch phần trên bán thương phẩm, còn phần gốc dùng để nuôi heo rừng, lượng chất thải của heo rừng sẽ qua hệ thống xử lý cho xuống các ao mương, các lung bàu tự nhiên nuôi cá đồng. Tất cả tạo nên hệ thống nuôi trồng khép kín, tuần hoàn, sau 5 năm, 10 năm nông dân sẽ tạo nên môi trường sinh thái tự nhiên, vừa là môi trường nuôi trồng tự nhiên, tạo nên những nông sản tự nhiên… Đó mới chỉ là một phần của các dự án được… hé lộ mà Hai Lúa tui may mắn được tham quan tìm hiểu.
Nhà khoa học hẹn là sau vài năm nữa sẽ trình làng những mô hình của mình, công khai để ngày càng có nhiều nông dân được tham gia, cũng là càng ngày mở rộng cơ hội tái tạo môi trường sinh thái tự nhiên của đồng bằng mình. Có thể những điều lớn lao ngày mai, sẽ được bắt đầu từ những việc làm, những dự án âm thầm, nhỏ bé hôm nay.
Hailua@.com