Rau bò khai đượm vị ở núi rừng Việt Bắc

Đến thăm cực Bắc của Tổ quốc vào một ngày mưa, ăn thử rau bò khai, thật khó quên được loại rau có hương, sắc, vị đặc biệt. Rồi vào một ngày mưa đầu mùa ở Vĩnh Long, hít hà mùi hương từ đất, từ trời xộc vào mũi sau bao ngày khô hạn mà chợt nhớ da diết cái hương vị núi rừng từ loài rau có tên… là lạ ấy.

Rau bò khai xào với bún gạo ở Cao Bằng.

Rau bò khai có nhiều tên gọi khác nhau như: rau ngót leo, dây dương, hồng trục, khau hương, rau nghiến, dã hiến, hạ hòa. Rau có nhiều ở các tỉnh miền núi phía Bắc như Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn,… Rau bò khai có lá khá giống với rau ngót, nhưng ngọn lại tròn và mập như ngọn su su.

Những cọng rau rừng xanh mơn mởn vươn lên từ đá, chắt chiu tinh túy của trời đất để tạo ra vị giòn, ngọt và vị thơm nồng, ngai ngái không lẫn vào đâu.

Phần ngọn và lá non của rau bò khai thường được chế biến các món ăn hàng ngày như luộc, xào tỏi, xào thịt, nấu canh,... Cách chế biến khác được yêu thích là xào rau bò khai với bún gạo hay mì gói.

Không biết có phải vì mùi hương đặc biệt hơi… “khai” nên rau có tên bò khai và trước khi nấu phải vò nhẹ lá.

Để không làm mất đi độ ngon và giòn, khi xào người nấu chỉ cần xào tái. Những cọng rau khi đó vẫn giữ được màu xanh mơn mởn, giòn, ngọt và đậm đà hương vị.

Cọng rau xanh bóng bẩy, cảm nhận đầu tiên khi ăn có vị đăng đắng nơi đầu lưỡi nhưng đọng lại dư vị ngọt ngào.

Tôi thấy rau có hương vị của đất trời sau mưa, đó là mùi hương tinh khiết thật khó mà tả được, còn anh bạn đi chung vừa cười, vừa cãi lại ngay, “mùi ấy giống mùi… bia”. Mỗi người có cảm nhận khác nhau nhưng mùi hương của rau bò khai thì không một loại rau nào lẫn được.

Không chỉ có hương vị đặc trưng mà rau bò khai còn là một vị thuốc tốt, thường được dùng để chữa bệnh viêm thận, gan, viêm đường tiết niệu… 

Rau bò khai trở thành đặc sản của vùng núi phía Bắc. Rau thường có từ tháng 3 đến tháng 10 âm lịch và có giá dao động từ 30.000- 80.000 đ/kg, tùy từng thời điểm.

Do cho thu nhập tốt, người dân bắt đầu lấy giống rau bò khai ở rừng về, chặt thành đốt, ươm cho lên mầm rồi đưa đi trồng. Từ đó mà rau xuất hiện trên nhiều bàn ăn hơn, từ nông thôn xa xôi đến những nhà hàng sang trọng.

Thỉnh thoảng lên Việt Bắc, bạn có thể bắt gặp hình ảnh những bà, những mẹ gùi sau lưng mớ rau rừng xanh mơn mởn từ núi xuống chợ. Nếu có may mắn này thì đừng bỏ lỡ để thôi tiếc nhớ hoài cái loài rau thật đặc biệt mà núi rừng ban tặng cho phương Bắc Tổ quốc.

Bài, ảnh: PHƯƠNG THÚY