Quy định xử lý người chưa thành niên: Không nên bằng thái độ quá nóng

Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự (BLHS) số 100/2015/QH13 được đưa ra thảo luận tại kỳ họp thứ 3 Quốc hội khóa XIV tiếp tục nhận được những ý kiến đóng góp.

Việc quy định xử lý đối với người chưa thành niên cần cân nhắc như thế nào là đúng mức, vì tương lai của các em còn rất dài ở phía trước. Ảnh minh họa.

Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự (BLHS) số 100/2015/QH13 được đưa ra thảo luận tại kỳ họp thứ 3 Quốc hội khóa XIV tiếp tục nhận được những ý kiến đóng góp.

Trong số các ý kiến phát biểu,  khoản 2, Điều 12 về trách nhiệm hình sự của người vừa đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi được nhiều đại biểu Quốc hội (ĐBQH) quan tâm nhất và có 2 luồng ý kiến trái chiều.

* Phải xử lý nghiêm trẻ em phạm tội

Trong báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS số 100/2015/QH13 của Ủy ban Tư pháp của Quốc hội, BLHS năm 2015 đã quy định người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi ngoài việc phải chịu trách nhiệm hình sự về một số loại tội rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng thì còn phải chịu trách nhiệm hình sự cả về loại tội ít nghiêm trọng và tội nghiêm trọng đối với 3 tội danh: Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác, Tội hiếp dâm và Tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản, để đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống các loại tội phạm này đang có xu hướng diễn biến phức tạp trong thời gian gần đây.

Đồng tình với phương án này, nhiều ĐBQH cho rằng, thực tế thời gian qua, hành vi cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác, nhất là tình trạng bạo lực học đường, hiếp dâm và bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản do người chưa thành niên thực hiện có chiều hướng gia tăng.

Nhiều vụ xảy ra với tính chất phức tạp, mức độ vô cùng nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp và lâu dài cho sức khỏe của người bị hại, cần phải được xử lý nghiêm minh.

ĐBQH Nguyễn Thị Phúc (đơn vị tỉnh Bình Thuận) đề nghị, đã là pháp luật thì phải nghiêm và chính việc xử lý nghiêm mới có tác dụng giáo dục, cải tạo người phạm tội và đảm bảo tính phòng ngừa, ngăn chặn tội phạm một cách hiệu quả và chắc chắn hơn. Ông bà ta đã có câu "thương thì cho roi cho vọt, ghét thì cho ngọt cho bùi".

Thực tế thời gian qua, liên quan tới các tội danh này, việc áp dụng các biện pháp giáo dục hòa giải tại cộng đồng là không hiệu quả. Nhiều trường hợp sau khi được áp dụng các biện pháp giáo dục tại cộng đồng lại tiếp tục tái phạm, thậm chí lần sau vi phạm thì mức độ, tính chất càng tinh vi và nguy hiểm rất nhiều, cử tri rất bức xúc về vấn đề này.  

Đồng tình với ý kiến trên, ĐBQH Nguyễn Ngọc Phương (đơn vị tỉnh Quảng Bình) cho biết, theo thống kê, tội phạm đang ngày càng trẻ hóa với những hành động vi phạm phức tạp, tàn bạo, phi nhân tính, đặc biệt gần đây tệ nạn hiếp dâm, bắt cóc tống tiền, cố ý gây thương tích cho người khác gia tăng một cách nghiêm trọng.

Thực trạng trên gây bức xúc, bất an cho xã hội cần được xử nghiêm để cảnh báo, để răn đe, để hướng tới xây dựng một xã hội bình yên. Không những thế, đối tượng này gần đây cũng bị một số kẻ xấu lợi dụng trong kích động và bạo loạn.  

Theo nhiều ĐBQH, luật phải bảo vệ cho số đông, xử nghiêm đối tượng này chính là xử một người nhưng cứu muôn người. Đó chính là điều nhân văn. Trong trường hợp không đến mức nghiêm trọng hoặc ít nghiêm trọng thì luật có căn cứ tình tiết giảm nhẹ, đó là đạo đức pháp luật.

* Cần tạo điều kiện cho các em làm lại cuộc đời  

Tuy nhiên, trong dự thảo luật do Chính phủ trình đề nghị sửa quy định này theo hướng: người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về 3 tội nêu trên nếu thuộc loại tội rất nghiêm trọng và tội đặc biệt nghiêm trọng.  

Đồng tình với phương án này, ĐBQH Bùi Văn Xuyền (đơn vị tỉnh Thái Bình) cho rằng, trẻ em đã chưa phát triển toàn diện đầy đủ về cả thể chất và tinh thần, nhận thức, việc phạm tội chủ yếu là do bị kích động, lôi kéo và không làm chủ được bản thân, do vậy việc xử lý hình sự đối với trẻ em là điều hết sức phải cân nhắc.

Phải ưu tiên xử lý bằng các biện pháp khác mới đem lại hiệu quả tác dụng giáo dục và thể hiện tính nhân văn của pháp luật.

Theo ĐBQH Đỗ Thị Lan (đơn vị tỉnh Quảng Ninh), nếu quy định như phương án của Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ không còn cơ hội cho trẻ em sửa đổi lỗi lầm, học tập và phát triển cả khi phạm tội ít nghiêm trọng.

Quy định như vậy chưa phù hợp với chính sách hình sự, đó là đối với trẻ em phạm tội thì không còn biện pháp xử lý khác mới phải xử lý biện pháp hình sự, trong khi hệ thống pháp luật của chúng ta còn quy định nhiều chế tài xử phạt đối với trẻ em vi phạm ở mức độ nghiêm trọng như xử phạt hành chính đưa vào trường giáo dưỡng và cơ sở giáo dục bắt buộc.

Trong phiên thảo luận, một số ĐBQH chia sẻ suy nghĩ cá nhân rằng, việc xử lý đối với người chưa thành niên không nên bằng thái độ quá nóng, điều này không có nghĩa là chúng ta sẽ cưng chiều, dung dưỡng cho những vi phạm của các em. 

Điều quan trọng là để khi bắt tay sửa vào điều luật này, chúng ta sẽ phải tự hỏi là trách nhiệm của gia đình, nhà trường và xã hội đến đâu trong sự việc vi phạm ngày hôm nay và xử lý như thế nào là đúng mức để các em có điều kiện quay trở lại với cuộc đời còn rất dài ở phía trước.

Bài, ảnh: TÂM- THI