Đừng xóa sổ những dòng kinh, rạch tự nhiên

Hệ thống kinh, rạch dày đặc ở TP Vĩnh Long với trên 160 tuyến kinh, rạch với tổng chiều dài hơn 120.000m đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc điều tiết dòng chảy trên địa bàn thành phố.

Kinh Cụt bị lấn dòng cần được khôi phục, nạo vét để tăng khả năng thoát nước, chống ngập và tạo mỹ quan đô thị TP Vĩnh Long.

Tuy nhiên, thời gian gần đây, tình trạng kinh, rạch bị lấn, lấp, chặn dòng diễn ra ngày càng nhiều. Nếu không được ngăn chặn, kiểm soát chặt chẽ thì hệ lụy chắc chắn sẽ xảy ra cảnh ngập lụt, ô nhiễm môi trường và đời sống người dân của thành phố bị ảnh hưởng nghiêm trọng trong tương lai.

Hiện không rõ trên địa bàn thành phố có bao nhiêu kinh, rạch bị xóa sổ nhưng có thể thấy rằng hầu hết các kinh, rạch nằm trong mặt bằng những khu đô thị, khu nhà ở, tuyến dân cư vùng lũ, khu thương mại, khu hành chính, các tuyến đường giao thông,… đều bị lấp, thay vào đó là tôn cao mặt đất bằng cát sông làm nền công trình và đặt ống cống thoát nước.

Những nơi khác thì nếu kinh, rạch không bị lấp cũng bị lấn, chặn dòng. Việc làm này có thể giúp thành phố “mở rộng” mặt bằng xây dựng, thoát ngập do lũ, do triều cường dâng cao từ sông Tiền, sông Cổ Chiên, nhưng thành phố sẽ phải bị ngập bởi mưa lớn và đẩy ngập từ hướng khu đất cao đến khu đất thấp, từ vùng nội thành sang ngoại thành.

Vì theo nguyên lý “vật chiếm chỗ” mà các nhà khoa học đưa ra, khi dìm một mét khối vật cứng vào bể nước đầy, thì đúng một mét khối nước của bể đó tràn ra ngoài; và một nguyên lý khác là “với độ chênh lệch mực nước như nhau, cùng một diện tích mặt cắt ướt thì lưu lượng nước chảy qua dòng chảy hở (kinh, rạch tự nhiên) sẽ lớn hơn chảy qua dòng chảy kín (ống cống)”.

Như vậy, khi dùng hàng trăm ngàn, hàng triệu mét khối đất, cát san lấp các khu đô thị, khu nhà ở,… nêu trên số đất cát này đã “vô tình” chiếm chỗ của hàng triệu mét khối nước và đẩy lượng nước này về khu thấp. Cứ đà này thì những khu đất thấp của TP Vĩnh Long chắc chắn sẽ bị ngập nặng hơn.

Hệ quả từ việc diện tích kinh, rạch bị suy giảm đã, đang và sẽ tác động trầm trọng hơn đến cuộc sống của người dân ở khu đất thấp, gây ra những hậu quả nặng nề về môi trường sống. Hễ có những cơn mưa lớn trên 50mm là nhiều tuyến đường trong các khu dân cư, trong nội ô thành phố bị ngập.

Bài học từ ngập lụt ở TP Hồ Chí Minh đã cho thấy, 60% kinh rạch thành phố đã bị xóa sổ, đó là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến ngập thành phố, khi con người đã tự ý phá hoại thiên nhiên.

Giờ đây, thành phố này đã có quy hoạch, kế hoạch khôi phục hiện trạng và duy tu, nạo vét kinh rạch tự nhiên, có làm kè kiên cố hai bên bờ để cho dân không lấn, lấp dòng kinh; khôi phục lại các khu vực trũng thấp, ao hồ tự nhiên trong đô thị, nơi có chức năng lưu chứa nước mưa, lưu giữ nước khi có triều cường lớn nhằm giảm nguy cơ gây ngập lụt; đồng thời cải tạo, xây dựng thêm các hồ chứa nước để cân bằng lượng nước so với lượng đất, cát đã san lấp làm nền, xây dựng hồ điều hòa ở các vùng đất thấp, xây dựng các hồ sinh thái- điều hòa ở nơi thường xuyên bị ngập…

Để tránh cảnh TP Vĩnh Long bị ngập như TP Hồ Chí Minh trong tương lai, trên cơ sở quy hoạch thủy lợi chống ngập lụt cho TP Vĩnh Long đã được Bộ Nông nghiệp- PTNT phê duyệt và trên quy hoạch phát triển đô thị hiện có, thành phố nên phối hợp với các sở, ngành tỉnh, tranh thủ sự hỗ trợ của Trung ương để triển khai đầu tư các công trình chống ngập cho thành phố theo quy hoạch; cần tăng cường kiểm tra, xử lý các trường hợp san lấp, lấn chiếm trái phép kinh rạch thoát nước; tổ chức duy tu, nạo vét kinh rạch, hệ thống thoát nước; điều chỉnh chính sách sử dụng đất đô thị; xác định đúng đắn, hợp lý các mục đích sử dụng đất đô thị.

Các khu vực được quy hoạch là khu dân cư, công trình công cộng đều phải được giám sát chặt chẽ việc để lại những dòng kinh, rạch tự nhiên.

Ở những khu xa sông Cổ Chiên như Phường 4, Phường 5 (khu giáp xã Thanh Đức- Long Hồ), Phường 8, Phường 9 cần giữ gìn, để lại các khu vực trũng thấp, ao hồ tự nhiên, nơi có chức năng lưu chứa nước mưa, lưu giữ nước khi có triều cường lớn nhằm giảm nguy cơ gây ngập lụt.

Khuyến khích cộng đồng dân cư tham gia cùng cơ quan nhà nước vào việc hoạch định, phát triển đô thị cũng như giám sát việc bảo tồn, gìn giữ những dòng kinh trong thành phố.

Còn nhớ, vào giữa tháng 9/2013, Chủ tịch UBND TP Vĩnh Long khi đó đã chỉ đạo các ngành chức năng phối hợp với UBND 11 phường- xã tiến hành kiểm tra để có hướng xử lý nghiêm đối với các trường hợp lấn chiếm đất công, kinh rạch, nhất là đối với cán bộ, đảng viên. Mong rằng thành phố tiếp tục thực hiện tinh thần chỉ đạo này và làm thường xuyên, quyết liệt hơn nữa.

Với vị trí nằm sát sông Cổ Chiên, địa hình tương đối cao (khu nội đô, mặt bằng đất đã được san lấp để xây dựng công trình công cộng, nhà ở, trụ sở, đường giao thông với cao trình +1,5m đến +2,5m), TP Vĩnh Long rất thuận lợi trong giải quyết vấn đề ngập do mưa, do lũ và thoát nước cải thiện môi trường bằng hệ thống kinh, rạch tự nhiên. Đừng cho lấn, lấp, chặn những dòng chảy tự nhiên này mà tương lai thành phố sẽ phải hứng chịu thảm cảnh ngập triền miên!

Bài, ảnh: NGỌC LÊ (TP Vĩnh Long)