Lịch sử tự hào chiến thắng Mương Khai- Hiệp Hòa

Về vùng đất lịch sử Trà Ôn, đã 56 năm trôi qua chiến thắng Mương Khai- Hiệp Hòa mãi mãi là niềm tự hào lịch sử, một mốc son. Bia chiến thắng ghi dấu trận đánh vang dội của Tiểu đoàn 306, phối hợp địa phương quân và dân quân, du kích 2 xã Xuân Hiệp, Hòa Bình.

 

Bia Chiến thắng Mương Khai- Hiệp Hòa (Trà Ôn).

Về vùng đất lịch sử Trà Ôn, đã 56 năm trôi qua chiến thắng Mương Khai- Hiệp Hòa mãi mãi là niềm tự hào lịch sử, một mốc son. Bia chiến thắng ghi dấu trận đánh vang dội của Tiểu đoàn 306, phối hợp địa phương quân và dân quân, du kích 2 xã Xuân Hiệp, Hòa Bình.

Hàng năm ngày 26/3, những cựu chiến binh, cán bộ, nhân dân cùng tề tựu về đây trong nghi ngút khói hương tưởng nhớ những người con đã ngã xuống, máu xương nhuộm thắm đất đai, sông nước quê nhà. Là bài học tri ơn cho những thế hệ nối tiếp mai sau.

Trong hồi ký của cố Trung tướng Nguyễn Đệ- Tư lệnh Quân khu 9, người chỉ huy trực tiếp 2 trận đánh ở Mương Khai- Hiệp Hòa (Trà Ôn), có ghi: “Đây là trận đánh lớn, thắng to, bắn rơi máy bay Mỹ nhiều nhất vùng ĐBSCL”, cũng là chiến thắng vô hiệu hóa kế hoạch bình định trên tuyến sông Măng có tầm vóc chiến lược. Đó là trận đánh đêm 25 và trận đánh rạng sáng 26/3/1967, trong cuộc kháng chiến chống chiến lược “Chiến tranh cục bộ”, góp phần đánh bại gọng kìm “tìm diệt và bình định” của Mỹ và chính quyền Sài Gòn vào các năm 1965-1967, ở vàm Mương Khai, ấp Hồi Lộc, xã Xuân Hiệp và ấp Hiệp Hòa, xã Hòa Bình (Trà Ôn).

Vào đêm 25/3/1967, dưới sự chỉ đạo của Quân khu, Tiểu đoàn 306 tấn công, tập kích cụm quân thủy bộ của Sư đoàn 9 chính quyền Sài Gòn tại vàm Mương Khai. Kết quả đánh chìm 8 tàu sắt, diệt hơn 200 tên địch, thu hơn 100 súng các loại, cơ bản xóa sổ Tiểu đoàn 2 Trung đoàn 16 và giang đoàn tàu địch trên sông Mương Khai. Rạng sáng 26/3/1967, đơn vị của ta lui về xã Hòa Bình phòng ngự chờ địch phản kích. Không nằm ngoài dự đoán, khoảng 6 giờ sáng địch cho đoàn máy bay trực thăng vũ trang và L19 tập trung quần đảo bắn phá địa phận xã Hòa Bình dọn đường cho cuộc đổ quân 2 Trung đoàn 15 và 16 của Sư đoàn 9, càn tổng lực vào căn cứ đóng quân của ta ở ấp Hiệp Hòa (xã Hòa Bình).

Trận đánh ác liệt diễn ra suốt một ngày chiến đấu kiên cường, quân và dân ta đã đánh bại 6 đợt đổ quân và bẻ gãy 8 đợt tấn công của địch, giữ vững trận địa, bắn rơi 9 máy bay trực thăng, bắn 3 chiếc khác bị thương và tiêu diệt hơn 600 tên địch.

Chiến thắng Mương Khai- Hiệp Hòa là trận đánh tiêu biểu của sự phối hợp quân chủ lực và địa phương quân, cùng dân quân, du kích. Đồng thời là sự thất bại nặng nề của Sư đoàn 9 chính quyền Sài Gòn ở ĐBSCL. Tiểu đoàn 306 anh hùng cùng với quân dân Trà Ôn đã đập tan chiến thuật “trực thăng vận” và “hạm đội nhỏ trên sông”, góp phần đánh bại gọng kìm “tìm diệt và bình định” của Mỹ.

56 năm trôi qua, nhưng trận đánh không phai mờ trong ký ức ông Nguyễn Văn Xe- người du kích dẫn đường năm xưa, Hòa Bình hồi đó là vùng bưng biền, lầy lội, cây cỏ chằng chịt um tùm. Dựa vào địa bàn quen thuộc, dựa vào lòng yêu nước và tinh thần đồng lòng, kết hợp tuyệt vời giữa quân chủ lực và địa phương quân, là động lực to lớn để quân dân ta chiến đấu kiên cường và chiến thắng vang dội, gây tổn thất và hoang mang trong hàng ngũ địch.

74 tuổi, ông Nguyễn An Ninh vẫn nhớ như in giây phút tử sinh trong trận đánh ở Hiệp Hòa, năm đó mới 18 tuổi, công tác bên Tiểu đội thông tin, lần đầu tiên chứng kiến trận đánh ác liệt và chứng kiến cảnh máy bay địch bị quân ta bắn rơi ngay trước mắt mình. “Mười mấy đồng đội hy sinh, chỉ còn mình tui sống. Trận địa kéo dài cả cây số, đánh từ sáng sớm, rồi 12 giờ trưa đến 5-6 giờ chiều cuộc chiến càng quyết liệt, gần 80 chiến sĩ, đồng bào thương vong. Cây cỏ tiêu điều, không một gốc cây nào mà không trúng bom, đạn, rốc két. Cây mít, cây xoài xác xơ không còn nhận ra được…”, ông Nguyễn An Ninh nhớ lại từng hình ảnh, chi tiết rõ rệt dù bao nhiêu năm tháng đã trôi qua.

Những chiến sĩ, du kích năm xưa đều cao tuổi rồi, những câu chuyện kể cũng sẽ dần mai một. Vì lẽ đó, Bia Chiến thắng Mương Khai- Hiệp Hòa được xây dựng từ năm 2003, là để mãi mãi ghi lại lịch sử oai hùng năm xưa của Tiểu đoàn 306 đã cùng với quân và dân Trà Ôn lập nên chiến công vang dội, trở thành bài học giáo dục truyền thống yêu nước, lòng tự hào lịch sử cho thế hệ mai sau. Được cải tạo nâng cấp vào năm 2018 và bổ sung tư liệu, cứ liệu lịch sử Bia Chiến thắng Mương Khai- Hiệp Hòa được công nhận Di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh năm 2020.

Điều đặc biệt, mà theo ông Nguyễn Viết Khoa- Trung đội trưởng Trung đội 2, Đại đội 57, không nơi nào có được là tại địa điểm Bia Chiến thắng Mương Khai- Hiệp Hòa hàng năm cứ vào ngày 26/3, cựu chiến binh Tiểu đoàn 306, Trung đoàn 3 bộ binh, Sư đoàn 330 Quân khu 9, cùng lãnh đạo huyện Trà Ôn, ban, ngành và nhân dân lại tụ họp về để kỷ niệm sự kiện lịch sử, cũng để tưởng nhớ về những đồng đội đã ngã xuống năm xưa.

Bài, ảnh: QUANG THUẦN