Sổ tay giáo dục

Định hướng xây dựng một bộ sách giáo khoa thống nhất

Từ năm 2020, giáo dục phổ thông áp dụng mô hình “một chương trình, nhiều bộ sách giáo khoa” nhằm chấm dứt độc quyền và khuyến khích xã hội hóa biên soạn. Tuy nhiên, quá trình triển khai bộc lộ nhiều hạn chế: phụ huynh khó khăn khi mua sách, học sinh chuyển trường bị gián đoạn, giáo viên chịu áp lực sử dụng nhiều bộ sách khác nhau.

Trước tình hình đó, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 71 với định hướng xây dựng một bộ sách giáo khoa thống nhất trên toàn quốc, đồng thời đặt mục tiêu đến năm 2030 học sinh được cung cấp sách miễn phí.

Việc có một bộ sách giáo khoa thống nhất sẽ giúp giảm gánh nặng tài chính cho phụ huynh, tạo thuận lợi trong việc dùng lại sách cũ, đồng thời đảm bảo sự đồng bộ trong dạy- học- thi cử. Đây cũng là cơ sở để quản lý giáo dục hiệu quả hơn, giúp so sánh chất lượng giữa các địa phương công bằng, minh bạch. Với học sinh, việc chuyển trường trở nên dễ dàng, còn giáo viên bớt áp lực phải cùng lúc nghiên cứu nhiều bộ sách, từ đó tập trung nhiều hơn cho chất lượng giảng dạy.

Dù có nhiều ưu điểm, không ít chuyên gia lo lắng một bộ sách duy nhất cũng tiềm ẩn nguy cơ quay lại lối dạy học theo khuôn mẫu, học thuộc lòng và hạn chế sự sáng tạo. Ngữ liệu trong sách có thể không đủ đa dạng, dễ làm nghèo trải nghiệm học tập. Ngoài ra, nếu không đi kèm đổi mới phương pháp, việc thống nhất sách có thể vô tình tạo ra rào cản mới, làm giảm động lực đổi mới trong giáo dục.

Để chủ trương phát huy hiệu quả, bộ sách cần được xây dựng như một “khung chuẩn”, đóng vai trò định hướng chứ không phải quy định cứng nhắc. Giáo viên phải được đào tạo bài bản, khuyến khích chủ động mở rộng ngữ liệu và đổi mới phương pháp dạy học. Cùng với đó, cần duy trì các tài liệu bổ trợ, phát triển học liệu số và học liệu mở, qua đó làm phong phú tri thức, tạo môi trường học tập đa chiều. Đổi mới kiểm tra, đánh giá theo hướng phát triển năng lực cũng là yêu cầu tất yếu.

Một bộ sách giáo khoa thống nhất sẽ trở thành “xương sống kiến thức”, góp phần xây dựng hệ thống giáo dục đồng bộ, công bằng và tiết kiệm. Đây là bước chuyển từ “một chương trình, nhiều bộ sách” sang “một chương trình, một bộ sách thống nhất”, phản ánh tầm nhìn quản lý vĩ mô của Nhà nước.

Thiết nghĩ, mục tiêu cuối cùng của chủ trương không chỉ là giảm gánh nặng xã hội mà còn nâng cao chất lượng dạy và học, tạo nền tảng phát triển nguồn nhân lực sáng tạo và chất lượng cao cho tương lai.

VĨNH PHÚC