Những lối đi khác ngoài đại học

Nếu không bước vào giảng đường đại học (ĐH), học sinh vẫn còn những hướng đi phù hợp: học nghề, du học nghề, xuất khẩu lao động hoặc khởi nghiệp sớm. ĐH không còn là lựa chọn duy nhất cho tương lai.

Học nghề- nhiều lựa chọn

Học sinh được học đi đôi với hành, rút ngắn thời gian thích nghi sau khi tốt nghiệp.

Theo Kế hoạch đẩy mạnh phân luồng học sinh sau THCS, THPT đến năm 2030, một trong những mục tiêu trọng tâm là nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp, phấn đấu đến cuối năm 2030 sẽ có ít nhất 70% số trường nghề đạt chuẩn quốc gia và quốc tế, đồng thời có 20% thanh niên từ 15-25 tuổi tham gia học nghề. Đây là định hướng rõ ràng nhằm xây dựng đội ngũ lao động có tay nghề, góp phần chuyển đổi cơ cấu lao động bền vững cho đất nước.

Ghi nhận thực tế tại một số địa phương, trong quá trình triển khai chủ trương này vẫn gặp không ít trở ngại. Một bộ phận học sinh và phụ huynh vẫn còn mang tâm lý “học nghề là làm công nhân, ít cơ hội phát triển, còn học ĐH là con đường có nhiều cơ hội hơn”. Tâm lý này khiến nhiều trường nghề gặp khó trong tuyển sinh, nhiều nơi chỉ đạt 30-40% chỉ tiêu. Không ít cơ sở buộc phải chuyển hướng sang đào tạo ngắn hạn để duy trì hoạt động. Học sinh còn lo ngại sau khi học nghề sẽ khó tìm được việc làm ổn định.

Trong bối cảnh đó, các cơ sở đào tạo nghề đang chủ động mở rộng ngành nghề, điều chỉnh linh hoạt học phí và đa dạng phương thức xét tuyển để tăng cơ hội tiếp cận cho học sinh. Năm 2025, Trường CĐ Vĩnh Long tuyển sinh hệ CĐ chính quy với 2 phương thức: xét tuyển theo kết quả kỳ thi tốt nghiệp THPT và xét tuyển theo kết quả học tập THPT. Trường tuyển sinh 9 ngành ở hệ CĐ, gồm: Dược, Thú y, Nuôi trồng thủy sản, Điều dưỡng, BVTV, Công nghệ kỹ thuật điện- điện tử, Công nghệ thực phẩm, Kế toán và Công nghệ thông tin.

Ngoài hệ CĐ, trường còn triển khai chương trình trung cấp chính quy kết hợp học THPT cho học sinh tốt nghiệp THCS. Học sinh được học song song chương trình nghề và văn hóa (sáng học nghề- chiều học văn hóa), thời gian đào tạo 2 năm, miễn 100% học phí. Trường tuyển sinh 12 ngành trung cấp gồm các nghề Cơ khí, Điện- điện tử, Công nghệ thông tin, Công nghệ thực phẩm, Kế toán, Thú y, Nuôi trồng thủy sản, BVTV... ThS Nguyễn Thị Mỹ Linh- Phó Hiệu trưởng nhà trường chia sẻ: “Chúng tôi có quỹ khuyến học riêng, sẵn sàng hỗ trợ học sinh nghèo, cận nghèo. Trường còn có chính sách liên kết đào tạo giúp học sinh liên thông lên ĐH nếu có nhu cầu”.

Tùy theo điều kiện tài chính, năng lực học tập và định hướng nghề nghiệp, mỗi em đều có thể tìm được con đường phù hợp. ĐH không còn là con đường duy nhất.

Du học hay xuất khẩu lao động

Không chỉ lựa chọn học nghề trong nước, nhiều học sinh sau THPT cũng quan tâm đến các chương trình du học nghề ở nước ngoài- nơi vừa được đào tạo bài bản, vừa có cơ hội làm việc và định cư lâu dài. Em Biện Thanh Ngân (xã Tân Quới) chia sẻ: “Sau kỳ thi tốt nghiệp, em dự định học tiếng Nhật để đi du học theo diện tự túc. Chị họ em đã đi trước và hiện làm ổn định ở Nhật. Em muốn đi theo hướng đó để vừa học vừa làm, tích lũy kinh nghiệm và phát triển bản thân”.

Sinh viên nghề Vĩnh Long sẵn sàng gia nhập thị trường lao động với tay nghề vững vàng.

Bà Nguyễn Thị Thuê- Giám đốc tuyển sinh Công ty CP SHD Corp cho biết, học sinh tốt nghiệp THPT, nếu có chứng chỉ tiếng Đức trình độ B1, có thể tham gia chương trình du học nghề theo mô hình đào tạo kép tại Đức. Đây là chương trình miễn học phí, học sinh được trả lương từ 800-1.200 Euro mỗi tháng trong suốt quá trình học. Sau 3 năm, học sinh sẽ nhận bằng quốc tế và có thể làm việc ngay tại Đức. Tổng chi phí trọn gói khoảng 265 triệu đồng, không yêu cầu chứng minh tài chính hay phong tỏa tài sản.

Cùng chung định hướng quốc tế hóa giáo dục nghề nghiệp, đại diện Công ty CP Quốc tế INMEKO cho biết, đơn vị đang triển khai các chương trình du học tại Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan. Tùy vào điều kiện tài chính, chi phí du học dao động từ 60-250 triệu đồng. Đặc biệt, học sinh có thể học tiếng tại trung tâm của INMEKO ở Cần Thơ, và nhận được sự tư vấn, hỗ trợ trực tiếp tại văn phòng Vĩnh Long.

Bên cạnh đó, học sinh không có nhu cầu học tập dài hạn ở nước ngoài vẫn có thể tham gia chương trình xuất khẩu lao động sang Hàn Quốc. Ông Nguyễn Mạnh Tứ- Phó Giám đốc Công ty Du học BIC Cửu Long thông tin: “Chương trình đi Hàn Quốc theo diện Nhà nước có chi phí thấp, không qua trung gian và được hỗ trợ ôn luyện tiếng, chuẩn bị hồ sơ ngay tại địa phương.” Ngoài ra, BIC còn tổ chức lớp học thử tiếng Hàn online miễn phí cho học sinh lớp 12 và kết nối việc làm tại các công ty Hàn Quốc đặt tại Việt Nam, phù hợp với học sinh học nghề, CĐ, giúp các em có thể sớm lập nghiệp với thu nhập ổn định.

Dù học ĐH hay không, mỗi học sinh đều có thể thành công nếu biết rõ năng lực, điều kiện gia đình và lựa chọn hướng đi phù hợp. Học nghề, du học nghề, xuất khẩu lao động không chỉ tiết kiệm chi phí mà còn giúp người trẻ bước vào thị trường lao động sớm hơn, tự lập sớm hơn và trưởng thành nhanh hơn. Tương lai nằm ở chính nỗ lực của từng người trên con đường mình chọn.

Bài, ảnh: CAO HUYỀN