Quy tập hài cốt liệt sĩ: Tri ân những người ngã xuống

Những ngày cuối tháng 8 và đầu tháng 9/2025, Đội K90 Quân khu 9 đã quy tập 24 hài cốt liệt sĩ (LS), tại xã Lương Hòa. Việc tìm kiếm, quy tập hài cốt LS thể hiện nghĩa cử tri ân với những người đã ngã xuống cho độc lập, tự do của Tổ quốc.

Hài cốt liệt sĩ được tìm thấy sau hàng chục năm tại nghĩa trang tạm xã Lương Hòa thời kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.

Câu chuyện từ những nghĩa trang tạm

Trên những khu đất là vườn dừa, nhà dân tại xã Lương Hòa, Đội K90 (Cục Chính trị Quân khu 9) đã kiên trì bám trụ, vượt qua nắng gắt, mưa dầm và địa hình phức tạp vì ngập nước… để tìm kiếm, quy tập hài cốt LS. Kết quả từ ngày 18/8-10/9, đơn vị đã đưa về 24 hài cốt LS ở Lương Hòa, tất cả đều chưa xác định được danh tính. Mỗi bộ hài cốt được tìm thấy là 1 lần đồng đội cúi mình lặng lẽ, thắp thêm ngọn lửa tri ân trong lòng người ở lại.

Phạm vi đào bới để quy tập hài cốt nằm trên phần đất hộ gia đình ông Phạm Hữu Trọng (SN 1960). Ông Trọng xúc động: “Bản thân tôi cũng là cựu chiến binh. Khi biết các anh, các chú nằm đây đã lâu, nay mới được tìm thấy và quy tập về nơi yên nghỉ tại nghĩa trang, tôi vui mừng vô cùng. Tôi và gia đình luôn tạo điều kiện để việc quy tập các anh, các chú được thuận lợi nhất”.

Theo ông Trần Huyền Vi- Phó Chủ nhiệm Chính trị BCH Phòng thủ khu vực 2 Sơn Đông, công tác cất bốc ở xã Lương Hòa bắt đầu từ giữa tháng 6/2025. Trong giai đoạn đầu, chỉ hơn nửa tháng đã quy tập được 30 hài cốt.

Sau sáp nhập tỉnh, BCĐ về tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt LS tỉnh (BCĐ 515 tỉnh) tiếp tục triển khai. Sau đó, Đội K90 cùng các lực lượng địa phương tiếp tục thực hiện. Trong khoảng 15 ngày, đã cất bốc thêm 24 hài cốt, tất cả được đưa về nghĩa trang xã Lương Quới để chờ quyết định an táng của BCĐ cấp tỉnh.

Để lý giải vì sao lại có quá nhiều nghĩa trang tạm, Thượng tá Lã Phú Huy- Đội trưởng Đội K90 cho biết: “Vùng đất Vĩnh Long và Bến Tre, đặc biệt sau phong trào Đồng khởi, là địa bàn chiến sự ác liệt. Nơi đây chứng kiến vô số trận đánh giữa bộ đội ta với quân địch, trong bối cảnh địch ráo riết dồn dân, lập ấp. Mỗi khi có hy sinh, việc an táng diễn ra gấp rút, nhiều khi trong đêm tối, ở những khu rừng rậm hoặc ven ruộng, không kịp lập sơ đồ mộ chí. Hệ quả là hầu hết các xã trong huyện Giồng Trôm cũ đều có nghĩa trang tạm. Con số thống kê cho thấy, chỉ riêng thời kỳ chống Mỹ, huyện này đã có tới 21 nghĩa trang tạm. Đây chính là minh chứng cho sự hy sinh to lớn, mất mát khôn lường của lực lượng cách mạng”.

Trong ký ức của ông Nguyễn Văn Lập (SN 1953), người gắn bó với vùng đất Lương Hòa từ nhỏ, hình ảnh những lần mai táng bộ đội vẫn còn nguyên vẹn. Ông Lập kể: “Khi bộ đội hy sinh, ban ngày hay ban đêm đều phải tranh thủ chôn cất ngay. Nhiều khi ban ngày bom đạn còn rình rập, bà con, du kích phải chờ đến tối mới dám mang hài cốt về chôn cất”.

Không ít trường hợp, cùng một vị trí được dùng nhiều lần để an táng, tạo nên tình trạng “mộ 2 lớp”; khi quy tập, Đội K90 nhiều lần gặp phải tình huống này, buộc phải đào rất tỉ mỉ, bằng tay, để tránh bỏ sót.

Điều kiện tự nhiên cũng là một trở ngại. Xã Lương Hòa nằm ở vùng thấp, đất nhiều bùn sình, thủy triều lên xuống nên việc đào bới gặp nhiều khó khăn, lực lượng quy tập mất nhiều thời gian mới tìm thấy.

Nỗ lực không mệt mỏi

Kinh nghiệm từ thực tiễn cho thấy, việc rà soát và quy tập hài cốt LS từ các nghĩa trang tạm là công việc lâu dài, nhiều gian khó. Những thành viên của Đội K90 khẳng định: Dù tốn công sức, tốn kém đến đâu, cũng phải quyết tâm thực hiện. Đây không chỉ là trách nhiệm của lực lượng chuyên môn mà còn là nghĩa vụ của cả hệ thống chính trị và Nhân dân địa phương.

Quy tập hài cốt liệt sĩ tìm thấy ở xã Lương Hòa đưa về nghĩa trang xã.

Trong bối cảnh tốc độ đô thị hóa nhanh, nhiều nghĩa trang tạm đã biến mất, trở thành trường học, ruộng canh tác hay công trình dân sinh. Nếu không làm gấp, những dấu tích còn lại có thể bị xóa nhòa. S

ong song đó, Nhà nước đang chủ trương xây dựng ngân hàng ADN để phục vụ việc xác định danh tính LS. Vì vậy, việc khẩn trương quy tập là rất cần thiết, nhằm kịp thời lưu giữ mẫu sinh phẩm trước khi bị tác động bởi thời gian
và môi trường.

Với những nỗ lực không mệt mỏi, Đội K90 và chính quyền địa phương đã và đang viết tiếp trang sử tri ân. Những bộ hài cốt tìm thấy, dù chưa rõ tên tuổi, vẫn được nâng niu, đưa về nơi thờ phụng trang nghiêm. Đó là cách thế hệ hôm nay trả nghĩa cho thế hệ cha anh đi trước đã hy sinh vì độc lập tự do của đất nước, qua đó thể hiện đạo lý truyền thống “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc.

Bài, ảnh: THẠCH THẢO