Dự phòng sớm để bảo vệ trẻ khỏi HIV

Sớm tiếp cận với các dịch vụ tư vấn, xét nghiệm sẽ giúp phụ nữ mang thai phòng tránh các bệnh tật đáng tiếc cho trẻ.

Mẹ nhiễm HIV hoàn toàn có thể sinh con khỏe mạnh nếu sớm tiếp cận với biện pháp điều trị dự phòng. Theo khuyến cáo của Cục Phòng chống HIV/AIDS (Bộ Y tế), đến thời điểm hiện tại, đây vẫn là biện pháp chính kéo giảm tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con xuống dưới mức thấp nhất.

Điều trị dự phòng là rất quan trọng

Chương trình điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con đã được Cục Phòng chống HIV/AIDS triển khai trên phạm vi cả nước, bằng các biện pháp theo dõi, quản lý, chăm sóc từ khi mang thai cho đến khi chuyển dạ và sau sinh.

Nếu tuân thủ đúng quy trình điều trị này thì tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con sẽ giảm xuống dưới mức 5%.

Trong khi đó, nếu phụ nữ mang thai nhiễm HIV không được điều trị dự phòng thì khả năng lây truyền HIV sang con khoảng 20- 50% (tỷ lệ trung bình là 36%).

Giai đoạn điều trị tốt nhất là 3 tháng đầu của thai kỳ, và điều trị càng sớm càng tốt. Như vậy, những phụ nữ nhiễm HIV, nếu muốn có con và biết cách điều trị sớm thì họ có thể sinh con hoàn toàn khỏe mạnh.

Tại Vĩnh Long, theo Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS (Sở Y tế), tính riêng 3 tháng đầu năm nay, đã có trên 1.500 phụ nữ mang thai được xét nghiệm HIV, trong đó có 85 trường hợp dương tính với HIV được điều trị dự phòng bằng ARV và tiếp cận với các dịch vụ như: tư vấn xét nghiệm HIV tự nguyện, điều trị bằng ARV; chăm sóc hỗ trợ cho mẹ và con trước, trong và sau sinh,…

Vợ chồng anh H. và chị T. (TP Vĩnh Long) nhiễm vi rút HIV khoảng 10 năm nay. Sau khi được tư vấn và điều trị, anh chị quyết định thực hiện khát khao bấy lâu nay là có được một đứa con. “Bé hơn 10 tháng tuổi rồi, bác sĩ thông báo cháu khỏe mạnh bình thường.

Đó là niềm vui không gì bằng với người làm cha mẹ”- anh H. chia sẻ niềm vui. Hiện anh H. và chị T. vẫn tiếp tục được theo dõi và nhận thuốc điều trị định kỳ hàng tháng tại Phòng khám ngoại trú người lớn (BVĐK tỉnh), còn cháu bé được điều trị phơi nhiễm.

Dự phòng sớm

Theo bác sĩ Nguyễn Văn Kích- Phó Khoa Điều trị (Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS), ngay từ đầu năm, trung tâm đã dự trù số “test” để phân bổ về các huyện. Khi phát hiện mẫu dương tính với HIV tổ chức tư vấn, lựa chọn dịch vụ điều trị dự phòng nhằm hạn chế khả năng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con.

Dự phòng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con chủ yếu được thực hiện trong 3 giai đoạn trước sinh, trong sinh và sau sinh. Cụ thể, trước sinh, bệnh nhân sẽ được tư vấn xét nghiệm HIV, sàng lọc và điều trị các bệnh lây truyền qua đường tình dục, bổ sung vitamin, sắt, dự phòng và điều trị nhiễm trùng cơ hội, sử dụng ARV.

Khi sinh, sẽ áp dụng với những phụ nữ chưa tiếp cận các can thiệp trước sinh, cần tư vấn xét nghiệm nhanh HIV, nếu dương tính thì sử dụng phác đồ điều trị bằng ARV, cân nhắc chỉ định mổ lấy thai,...

Riêng can thiệp sau sinh, chủ yếu là tư vấn cho người mẹ về những lợi ích và nguy cơ lây nhiễm HIV khi cho trẻ bú, tốt nhất là nuôi trẻ bằng sữa thay thế, chuyển trẻ đến phòng khám ngoại trú nhi để theo dõi và điều trị ARV.

Để được điều trị dự phòng hiệu quả, tất cả phụ nữ mang thai cần được xét nghiệm sớm để biết tình trạng nhiễm. Sau đó, cần tiếp cận ngay với các dịch vụ dự phòng theo hướng dẫn của cán bộ y tế.

Nhưng trên thực tế, xã hội vẫn còn sự kỳ thị, phân biệt đối xử với người nhiễm HIV, có trường hợp còn kỳ thị cả bản thân mình.

Đây được xem là rào cản làm cho phụ nữ mang thai nhiễm HIV ngại tiếp cận các dịch vụ hoặc tiếp cận ở giai đoạn muộn làm ảnh hưởng đến hiệu quả việc điều trị dự phòng. Một số trường hợp chưa có ý thức dự phòng cho chính mình, nhất là những đối tượng có nguy cơ cao như gái mại dâm, nghiện ma túy...

Do đó, bác sĩ Nguyễn Văn Kích cho rằng, phụ nữ mang thai nhiễm HIV cần chủ động vượt qua mặc cảm, sớm đến các cơ sở y tế khám sức khỏe định kỳ nhằm bảo vệ trẻ khỏi bệnh tật, không chỉ riêng gì HIV.

• Bài, ảnh: NGUYỄN THỊNH