“Chiếc áo” vừa chật, vừa cũ

Chợ Ngã Tư (Long Hồ) là chợ vệ tinh lớn nhất của chợ Vĩnh Long xưa. Hơn nữa, đây là địa danh gắn bó với những nhân vật và sự kiện lịch sử quan trọng của tỉnh Vĩnh Long. Sau mấy trăm năm tồn tại và phát triển, giờ đây thị trấn (TT) Long Hồ đã trở nên “già cỗi” và nhếch nhác về mặt kiến trúc; lại thêm bị chồng lấn, bao vây giữa nhu cầu mua bán của tiểu thương, nên càng trở nên

Chợ Ngã Tư (Long Hồ) là chợ vệ tinh lớn nhất của chợ Vĩnh Long xưa. Hơn nữa, đây là địa danh gắn bó với những nhân vật và sự kiện lịch sử quan trọng của tỉnh Vĩnh Long. Sau mấy trăm năm tồn tại và phát triển, giờ đây thị trấn (TT) Long Hồ đã trở nên “già cỗi” và nhếch nhác về mặt kiến trúc; lại thêm bị chồng lấn, bao vây giữa nhu cầu mua bán của tiểu thương, nên càng trở nên lộn xộn.

Thị trấn Long Hồ kém mỹ quan và không đảm bảo an toàn giao thông.

Chợ Ngã Tư xưa

Mọi sinh hoạt, buôn bán, giao thương, nhà cửa… người Nam Bộ xưa đều gắn với sông, rạch. Do đó, địa danh Ngã Tư cũng chính là nói đến ngã tư sông Long Hồ thuở xưa.

Ngồi trước căn nhà ngó mặt ra sông, cụ Nguyễn Văn Hay “bút đàm” về chuyện chợ, chuyện làm ăn buôn bán của người dân bên vàm sông này. Đã 90 tuổi, nhưng trí nhớ còn minh mẫn, tiếc một điều cách đây mấy tháng bị bệnh nên cụ Hay phát âm không rõ tiếng, nên lúc nào cụ cũng có sẵn giấy viết để trò chuyện.

Hồi cụ Nguyễn Văn Hay còn trẻ, chợ Ngã Tư nằm ở phía bờ bên kia, từ vàm sông kéo dài về phía trong Phú Đức, mấy trăm mét nhà cửa đã có phố lầu sung túc, dưới bến ghe xuồng tấp nập suốt ngày đêm.
 
Không kể chợ trung tâm của tỉnh ngoài Vĩnh Long, thì đây là chợ lớn nhất rồi. Ghe xuồng khắp ngả đổ về, từ các làng lân cận: Bình Phước, Hòa Tịnh, Long Mỹ, Phú Đức, Lộc Hòa, Tân Hạnh. Do nằm ở ngã tư sông- vị trí quá thuận lợi cùng với việc mua bán sung túc, đời sống người dân cũng khá giả, chuyện học hành cũng giỏi giang. Hồi cụ Hay còn nhỏ, Long Hồ đã có trường tiểu học của Pháp.
 
Chợ Ngã Tư còn có cái rạp hát rất lớn. Những gánh hát nổi tiếng sau khi diễn ngoài Vĩnh Long thì kéo vào đây “đứng rạp”, người đi xem hát đậu xuồng kín bến.

Chợ Long Hồ bên ngã ba sông.

Ngã tư có lịch sử hình thành khá sớm, khi dinh Long Hồ được thành lập vào năm 1732, thì trước đó ở ngã tư, những cư dân Việt từ miền ngoài vào đã sống tập trung thành nhiều làng ven sông, rạch.

Qua gần 3 thế kỷ, vùng đất ngã tư gắn liền với đời sống văn hóa xã hội của nhân dân trong khu vực và đã trở thành một địa danh rất quen thuộc với nhân dân tỉnh Vĩnh Long.

Nhưng gọi là ngã tư mà sao giờ vàm sông chỉ còn ba nhánh? Trước đây, tại ngã tư Long Hồ đã có một ngã tư sông nằm ở phía đông chợ thị trấn Long Hồ ngày nay. Lúc ấy, con sông Long Hồ từ Vĩnh Long chảy vào qua khỏi cầu Hòa Tịnh thì rẽ thêm ba nhánh hình thành một ngã tư sông. Một nhánh chảy thẳng vào làng Bình Phước, một nhánh rẽ phải vào con rạch Long An, một nhánh rẽ trái chảy vào làng Hòa Tịnh.

Nhưng vào năm 1940, Pháp cho đắp ngang con rạch Long An, đồng thời đào con kinh (kinh Mới) nối từ rạch Long An đến sông Cái Cau. Hầu hết lượng nước từ con rạch Long An chảy qua kinh Mới đổ vào sông Cái Cau, chảy ra sông Long Hồ, và cũng từ đó ngã tư sông chỉ còn lại ngã ba sông nhưng trong dân gian vẫn cứ gọi ngã tư.

Đô thị chưa xứng tầm với vai trò lịch sử

Ngã tư Long Hồ là một địa danh gắn liền với nhiều sự kiện lịch sử, là nơi thành lập chi bộ Đảng Cộng sản Việt Nam đầu tiên ở tỉnh Vĩnh Long; nơi diễn ra trận đánh lịch sử của lực lượng Cộng hòa Vệ binh vào năm 1946 ngăn chặn đường tiến quân của quân viễn chinh Pháp…

Một vùng đất, địa danh gắn liền với lịch sử hình thành và phát triển của dinh Long Hồ xưa, nhưng sau mấy trăm năm nhìn lại, quá trình đô thị hóa diễn ra quá chậm so với nhu cầu thực tế, kiến trúc nhà cửa còn nhếch nhác, xập xệ, và lộn xộn, mất trật tự về cảnh quan môi trường, mua bán.

Theo Ban quản lý chợ Long Hồ, hiện có 356 hộ tiểu thương lớn nhỏ đăng ký kinh doanh, nhưng thực tế quy mô diện tích chợ chỉ đáp ứng khoảng trên 50%. Do đó, diễn ra tình trạng quá tải, việc sắp xếp chỗ kinh doanh rất khó.

Chỉ có thể “chữa cháy” bằng cách sắp xếp tạm thời các hộ buôn bán nhỏ lẻ lên các vỉa hè của các tuyến đường, từ nhà lồng chợ chạy dài lên đến trung tâm thị trấn. Mỗi sáng, tổ trật tự đi nhắc nhở bà con thu xếp gọn gọn, không tràn xuống lòng đường gây mất trật tự.

Về phía tiếp giáp với Quốc lộ 53, việc che chắn tạm bợ bán cặp sát đường, vừa không an toàn, vừa gây mất vẻ mỹ quan đô thị. Thêm vào đó là nhà cửa san sát, kiến trúc “cao thấp, thụt lồi” cùng với công trình cầu đường chưa hoàn chỉnh, làm tâm lý người dân chờ đợi, hoặc xây dựng thì “đón đầu”, đưa cốt nền lên cao có trên 2m… Tất cả, đã tạo nên bức tranh đô thị rất không đồng bộ.

Các tuyến đường nội ô vốn đã hẹp lại còn bị lấn chiếm buôn bán.

Nhìn tổng thể, đến nay tốc độ đô thị hóa diễn ra còn chậm, việc đầu tư cải tạo nâng cấp, xây dựng mới kết cấu hạ tầng phục vụ cho sự phát triển kinh tế- xã hội, phục vụ dân sinh trong các khu dân cư, các công trình phúc lợi công cộng hạn chế. Các tuyến đường nội ô chưa mở rộng ra các khu ngoại vi, làm trung tâm thị trấn Long Hồ càng trở nên chật hẹp.

Nghị quyết 02- NQ/HU của Ban Thường vụ Huyện ủy, đánh giá: “Việc lựa chọn điểm xây dựng, dự báo tăng trưởng, định hướng không gian chưa phù hợp còn điều chỉnh, nên ảnh hưởng đến việc triển khai quy hoạch.

Nguồn xây dựng cơ bản của huyện hàng năm chưa được ưu tiên xây dựng nâng cấp đô thị, chưa huy động được các nguồn vốn đầu tư từ nhân dân và các thành phần kinh tế khác. Việc quản lý kiến trúc, quy hoạch và phát triển đô thị còn nhiều yếu kém.

Quản lý và quy hoạch định hướng phát triển đô thị chưa được thực hiện tốt, tình trạng xây dựng tùy tiện, không theo quy hoạch diễn ra khá phổ biến, mỹ quan đô thị kém xa so với tiêu chuẩn đô thị”.

Vùng đất mang bề dày lịch sử gần 3 thế kỷ, gắn liền cùng những giai đoạn hình thành, phát triển của Long Hồ dinh, của tỉnh Vĩnh Long, cùng với vai trò hiện tại của một trung tâm huyện lỵ, thị trấn Long Hồ cần được quan tâm đặc biệt về quy hoạch và phát triển đô thị.

Như khẳng định của Ban Thường vụ Huyện ủy Long Hồ: “Thị trấn Long Hồ trong tương lai có vai trò, vị trí đặc biệt, có tiềm năng lớn để phát triển nhanh và bền vững trở thành trung tâm kinh tế, văn hóa, đóng vai trò đầu tàu thúc đẩy kinh tế- xã hội huyện phát triển”. Do đó, việc tập trung đầu tư phát triển thị trấn Long Hồ đạt tiêu chuẩn đô thị loại V là yêu cầu cấp thiết.

Bài, ảnh: QUANG THUẦN