Kiểm soát nguy cơ phòng đột quỵ

(VLO) Tại Việt Nam, hàng năm có khoảng trên 200.000 ca đột quỵ (ĐQ). Riêng Vĩnh Long, 7 tháng của năm 2024, toàn tỉnh có trên 1.000 ca ĐQ, trong đó gần 80% trường hợp ĐQ là nhồi máu não, bệnh ngày càng trẻ hóa. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến ĐQ ở người trẻ: từ dị dạng bẩm sinh mạch máu não đến lối sống sớm lạm dụng rượu bia và thuốc lá, dinh dưỡng dư thừa lại ít vận động...

Đột quỵ hoàn toàn có thể chẩn đoán, tầm soát sớm và điều trị dự phòng.

Vì sao bệnh nhân đột quỵ tăng?

Tại hội nghị báo cáo viên và dư luận xã hội tỉnh tháng 9/2024 với chuyên đề về công tác chăm sóc, bảo vệ sức khỏe Nhân dân do Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Vĩnh Long phối hợp cùng Sở Y tế tổ chức, TS.BS Trần Chí Cường- Giám đốc chuyên môn BVĐK Quốc tế S.I.S Cần Thơ, thông tin: “ĐQ đã trở thành nguyên nhân tử vong và tàn phế hàng đầu tại Việt Nam, đang có khuynh hướng trẻ hóa và trẻ hóa bất thường.

Dưới 40 tuổi, thậm chí mới hơn 20 tuổi cũng xảy ra ĐQ cấp. Mỗi 3 phút có 1 người ĐQ, nguy cơ ĐQ chiếm 20% dân số, không loại trừ ai”.

TS.BS Trần Chí Cường thông tin, có rất nhiều yếu tố nguy cơ dẫn đến ĐQ. Phổ biến nhất là bệnh lý về tăng huyết áp; yếu tố nguy cơ tiếp theo đó là ở những bệnh nhân (BN) tiểu đường, bị xơ vữa mạch, thừa cân béo phì, hút thuốc lá nhiều (đặc biệt những BN có thời gian sử dụng 20 năm), uống rượu bia quá nhiều, BN có lối sống sinh hoạt thụ động.

Ngoài ra trong thời gian gần đây, người ta ngày càng chứng minh rõ yếu tố tác động từ môi trường cũng có thể làm tăng nguy cơ dẫn đến ĐQ như là khói bụi. Đặc biệt là những ngành nghề sản sinh ra nhiều bụi và bụi trong môi trường cũng làm gia tăng tỷ lệ ĐQ.

Yếu tố nguy cơ khác làm ảnh hưởng đến ĐQ ở người trẻ mà chúng ta không thể thay đổi được đó là những yếu tố bẩm sinh về di truyền hoặc những đột biến trong quá trình hình thành trong bào thai dẫn đến những dị tật, dị dạng trên hệ thống mạch máu não là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến ĐQ người trẻ hiện nay.

Khoảng 80% trường hợp ĐQ do thiếu máu não (tắc, hẹp mạch máu não) và 20% trường hợp xuất huyết não (vỡ mạch máu não).

Đa số trường hợp ĐQ thiếu máu não có triệu chứng báo trước, nhưng BN thường bỏ qua, như: cơn choáng váng chóng mặt, mờ mắt mất kiểm soát trong vài giây; cơn tê yếu nửa người thoáng qua; tự nhiên nói khó, đớ giọng, méo miệng, sau đó phục hồi.

Nếu có các triệu chứng của cơn thiếu máu não thoáng qua, nguy cơ xảy ra ĐQ cho BN có thể lên đến trên 20% trong 90 ngày. Việc chẩn đoán và điều trị ĐQ phải được thực hiện “càng sớm càng tốt” tại các bệnh viện chuyên khoa, được điều trị bởi bác sĩ chuyên khoa, cùng với máy móc hiện đại (CT, MRI, đặc biệt là máy chụp mạch DSA).

Có đến 80% có thể dự phòng điều trị và phòng ngừa tốt bệnh đột quỵ

Đột quỵ có thể xảy ra tại mọi thời điểm trong cuộc đời, tất cả mọi người đều có nguy cơ, không loại trừ ai.

Mức độ di chứng sau ĐQ phụ thuộc vào nhiều yếu tố như thời điểm phát hiện bệnh, thời gian được chẩn đoán và quá trình điều trị cho BN. Bởi mỗi lần ĐQ sẽ làm chết khoảng 1,2 tỷ tế bào não, mỗi giờ trôi qua sẽ mất 120 triệu tế bào não, mỗi phút trôi qua sẽ mất 2 triệu tế bào não. Vì vậy “thời gian được xem là não của BN”.

“Thời gian vàng trong ĐQ là thời gian tốt nhất để cấp cứu điều trị BN ĐQ nhồi máu não được quy ước như sau: trong vòng 4,5 giờ đối với nhồi máu não dùng thuốc tan máu đông và trong vòng 6 giờ đối với nhồi máu não can thiệp lấy huyết khối”- BS Chí Cường thông tin, đồng thời nhấn mạnh, căn bệnh ĐQ có thể phòng tránh và giảm thiểu nguy cơ khi mọi người quan tâm đến những thay đổi bất thường của cơ thể, cũng như tầm soát sức khỏe định kỳ.

Trong bệnh ĐQ, có đến 80% có thể dự phòng điều trị và phòng ngừa tốt. “Thời gian vàng và công nghệ trang thiết bị máy móc cũng như chuyên môn của bác sĩ đó là một trong những yếu tố quyết định sự thành công trong quá trình cấp cứu BN.

Nếu được phát hiện sớm BN có nguy cơ ĐQ cao, chúng ta hoàn toàn có thể dự phòng không để ĐQ xảy ra. Đây là điều khác hoàn toàn với bệnh ung thư, cho dù chúng ta có dự phòng tốt ung thư vẫn xảy ra và khó lòng có thể ngăn ngừa triệt để ung thư khi đã phát hiện”- BS Chí Cường chia sẻ.

Để phòng ngừa bệnh ĐQ vẫn là từ bỏ thói quen xấu. Rượu bia, thuốc lá vẫn là yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn đến ĐQ, đặc biệt là hút thuốc lá khi còn trẻ. Kế đến là bệnh lý tăng huyết áp.

Người dân cần quan tâm theo dõi huyết áp vì huyết áp tăng cao là nguyên nhân hàng đầu gây xuất huyết não. Cần tầm soát sớm khi có dấu hiệu nhức đầu, đau đầu, đau nửa đầu kéo dài để phát hiện can thiệp kịp thời. Cần nhấn mạnh ĐQ không loại trừ ai, thực tế hiện nay người trẻ bị rất nhiều.

Bài, ảnh: THÚY QUYÊN