Yêu văn hóa dân tộc theo cách của người trẻ:

Kỳ cuối: Sáng tạo để tiếp nối mạch nguồn văn hóa ngàn năm

	Yêu văn hóa dân tộc theo cách của người trẻ
	Kỳ 2: Từ công nghệ phát triển các giá trị của di sản
	Kỳ 3: “Chạm sách” giữa miệt vườn sông nước

(VLO) Tuổi trẻ ngày nay không ngừng tự nhận thức, học hỏi, tiếp thu cái mới tích cực và ngày ngày bồi đắp cho mình tình yêu đất nước, niềm tự hào sâu sắc khi nhắc đến hai chữ Việt Nam. Văn hóa (VH) giống như một chất keo sơn, bắc một nhịp cầu cho mọi người gần nhau hơn. Dù có khó khăn, người trẻ vẫn tìm cách để tình yêu VH thấm sâu và được lan tỏa.

Đi để ngắm nhìn đất nước mình

Phan Vũ Minh (TT Vũng Liêm) được mọi người yêu mến gọi là “phượt thủ đặc biệt nhất Việt Nam”, dù không thể bước đi trên đôi chân nhưng điều kỳ tích cũng đã đến với một trái tim can đảm.

Căn bệnh dị dạng mạch máu tủy sống lấy mất khả năng đi lại của Phan Vũ Minh ở độ tuổi 20. Minh đã ngồi xe lăn đi phượt ở 45 tỉnh, thành khắp Việt Nam. Minh tích cực hoạt động trong lĩnh vực truyền thông xã hội, sử dụng sức ảnh hưởng của mình để kết nối cộng đồng và lan tỏa những giá trị VH, giá trị nhân văn.

Anh luôn mong muốn mỗi hành động nhỏ bé đều có thể góp phần tạo nên những thay đổi lớn lao. Anh là đại sứ truyền thông của chương trình “Tết chuyền tay” mang yêu thương đến với trẻ em hoàn cảnh khó khăn vùng biên giới.

Năm 2017, Minh thực hiện chuyến đi đầu tiên đến Bạc Liêu. Không ai tin nổi, sau 8 năm, anh đã chinh phục 45 tỉnh, thành trên khắp Việt Nam.

Minh kể: “Có chuyến đi kéo dài 1 tháng bằng chiếc xe 3 bánh chế tạo từ xe lăn. Quãng đường dài, tôi sợ thời tiết làm ảnh hưởng sức khỏe và đi xa thì xe bị hư. Ngồi lâu quá, sợ có thể tạo ra vết loét…”

Nhưng vượt qua tất cả nỗi sợ hãi, những khó khăn chẳng là gì so với niềm hạnh phúc được đặt chân đến những vùng đất mới. Cảm giác “thiệt là đã” khi trải nghiệm VH các vùng miền, thưởng thức những món ăn ngon và kết bạn bốn phương là chẳng có gì thay thế được.

Một trong những chuyến đi đáng nhớ nhất là từ Vĩnh Long đi Hà Giang mất 8 ngày chạy xe. Ở đâu cũng lấp lánh tình yêu thương và sự tử tế của mọi người. Xe đến Quảng Bình, Minh được một người dân dúi vào tay 8 bịch bánh to để mang theo ăn. Mang theo hành lý toàn bánh với bánh, Minh chạy lên đến tận Hà Giang tặng các em nhỏ.

Trên đường đèo ngoằn nghèo và khúc khuỷu, điều khiển chiếc xe ga tự chế, Minh phải bóp phanh liên tục đến mức bốc khói, cứ đến khe suối là phải dừng lại tưới nước mát lên phanh để tránh nguy hiểm.

Khi đến được Đồng Văn, Minh ngồi nghỉ tại một quán ăn ven đường, chủ quán thấy hoàn cảnh liền chế tạo một bình nước 20 lít có vòi để tưới mát cho phanh, người vợ thì sắp xếp đồ ăn, nước uống để Minh tiếp tục hành trình.

Anh hài hước kể lại: “Tôi đi khắp Hà Giang với bình nước sau lưng, có nhiều người chạy theo hỏi tưởng bán rượu ngô sẽ mua vài lít ủng hộ. Khi biết đầu đuôi câu chuyện, cả Minh và người dân đều cười to”.

Mỗi khoảnh khắc được cảm nhận trọn vẹn vẻ đẹp của con người, vùng đất đều đáng trân quý. Cuối năm 2024, Minh bắt đầu lăn những vòng xe đầu tiên để chinh phục cự ly 42km- thử thách marathon (cuộc đua chạy bộ đường trường) đầu tiên trong cuộc đời.

Anh Minh kể: “Sau 5 giờ xe lăn bánh không ngơi nghỉ, tôi cán đích hoàn thành cự ly 42km. Suốt dọc đường luôn có người từ phía sau giúp đẩy lên cầu, dốc cao. Điều tuyệt vời nhất là chỉ nghe tiếng bước chân và dù mệt thì miệng vẫn luôn nói lời cảm ơn trước sự giúp đỡ của mọi người”.

“Phượt” như một cách “chữa lành” của người trẻ sau những bộn bề cuộc sống. Lúc đó, họ khám phá bằng chính cảm quan mới mẻ, sống động những miền đất lạ cả về địa lý và VH, tìm hiểu về thiên nhiên, đất trời và những phong tục tập quán của người dân bản xứ.

Một số bạn trẻ giữ trào lưu này như một nét VH cộng đồng rất đáng trân trọng. Ðó là khi tình yêu thương con người được tìm đến như một gạch nối những đam mê đơn thuần và những việc làm ý nghĩa.

Nguyễn Duy Linh (xã Tân Bình, huyện Bình Tân) thì được mọi người gọi với cái tên “Linh nhà cổ”, trải qua hàng trăm chuyến đi… nhưng chân không mỏi, Duy Linh cho chúng tôi nhìn tấm bản đồ điện tử trên điện thoại chi chít hàng trăm ngôi nhà cổ mà bạn từng đặt chân đến.

Duy Linh cất công đi tìm hàng trăm ngôi nhà cổ ở ÐBSCL để ghi nhận hiện trạng, giá trị kiến trúc nghệ thuật, lối trưng bày xưa... và gia thế của chủ nhân ngôi nhà thuở trước. Sau 8 năm đi và trải nghiệm, đến nay, anh đã có một gia tài tư liệu đồ sộ và đáng mơ ước với cả những nhà nghiên cứu
thâm niên.

Trên Facebook, Duy Linh là một trong những thành viên sáng lập trang “Tản mạn kiến trúc” với hơn 64.000 người theo dõi trang. Xuất phát từ mối quan tâm về kiến trúc, VH, đặc biệt khi đứng trước quá trình đô thị hóa và không thể nào tránh khỏi sự phá hủy các công trình di sản, những người trẻ bắt đầu trăn trở có thể làm được những gì trước quá trình này.

Nhóm 7 thành viên phân chia vai trò tra cứu tư liệu, đi thực địa, vẽ minh họa và viết nội dung. Mỗi bài viết đều là một thảo luận và đóng góp của các thành viên với các góc nhìn từ rất nhiều chuyên ngành khác nhau.

Có những bài viết ở nhóm Tản mạn kiến trúc đạt hơn 100.000 lượt tương tác. Nhóm đã cho ra đời quyển sách “Tản mạn kiến trúc Nam Bộ” “cháy hàng” trong 24 giờ và tái bản ngay khi chưa ra mắt.

Anh Trương Trần Trung Hiếu- Trưởng Nhóm Tản mạn kiến trúc, chia sẻ: “Càng đi, càng tìm được nhiều chia sẻ, và sự ủng hộ dành cho quyển sách thực sự vượt quá trông đợi của cả nhóm. Sự thành công trong lần xuất bản này của nhóm cho thấy nhu cầu tìm hiểu về di sản kiến trúc, lịch sử, VH Việt Nam của giới trẻ ngày nay là có thật, chứ không thờ ơ như nhiều người hay
nhầm tưởng”.

Luôn trăn trở để người trẻ tìm về với văn hóa

Nhiều năm qua, tỉnh Vĩnh Long luôn chú trọng công tác bảo tồn và phát huy giá trị VH. Theo bà Lê Ngọc Anh- Phó Giám đốc phụ trách Bảo tàng và Xúc tiến du lịch Vĩnh Long, cho biết: Hiện nay, bảo tàng đã áp dụng công nghệ thông tin trong công tác trưng bày nhằm thu hút, truyền tải một cách sinh động đối với khách tham quan. Ngoài hình thức tham quan trực tiếp, ngày nay còn hình thức tham quan trực tuyến.

Đây sẽ trở thành xu thế tất yếu và lâu dài, góp phần đưa các hiện vật trưng bày đến gần hơn với công chúng. Chuyển đổi số đóng góp tích cực vào quá trình bảo tồn và phát huy giá trị VH, đưa di sản VH trở thành một sản phẩm du lịch đa dạng, hấp dẫn hơn.

Người trẻ đã nhận thức rõ hơn về trách nhiệm với cộng đồng, với lịch sử, văn hóa.

“Các nhà trưng bày trong các khu lưu niệm của Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Phạm Hùng, Thủ tướng Chính phủ Võ Văn Kiệt, GS.VS Trần Đại Nghĩa… đã được Sở VH-TT-DL trưng bày mới theo hướng hiện đại, các thiết bị được trang bị số hóa tư liệu góp phần hỗ trợ và tăng tính tương tác của người tham quan với các hiện vật trưng bày.

Trong tương lai, bảo tàng đang thực hiện số hóa 3D cho các hiện vật trước, đến năm 2030 hoàn thành việc số hóa 3D, thực hiện app, mã QR, màn hình chạm với âm thanh nghe nhìn…”- bà Lê Ngọc Anh chia sẻ.

Bà Nguyễn Thị Quyên Thanh- Phó Chủ tịch UBND tỉnh, cho biết, công tác giữ gìn và khai thác di tích phải gắn với phát triển du lịch, đó là nền tảng cơ bản để giữ gìn và phát huy giá trị di tích, giữ gìn bản sắc VH dân tộc.

Cần tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động bảo tàng, di tích để tăng tính hấp dẫn, thu hút khách tham quan. Với sự phát triển mạnh mẽ như hiện nay, công nghệ số sẽ thực sự là “nhịp cầu” để mọi người dễ dàng tiếp cận các giá trị truyền thống, kết nối các thế hệ trong việc bảo tồn, lưu giữ di sản của cha ông.

Trong bài viết “Tương lai cho thế hệ vươn mình” nhân dịp 26/3, Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định, VH không chỉ giúp định hình bản sắc quốc gia mà còn là sức mạnh mềm quan trọng, giúp Việt Nam khẳng định vị thế và hình ảnh trên trường quốc tế.

Đồng thời, phẩm chất đạo đức tốt, tinh thần nhân văn sâu sắc và ý thức trách nhiệm xã hội cao phải được bồi dưỡng thường xuyên, nhằm xây dựng một thế hệ trẻ có đủ năng lực và nhân cách để đóng góp tích cực vào sự phát triển chung của xã hội và thế giới.

Theo Tổng Bí thư, để hướng tới năm 2045 với tầm nhìn về một Việt Nam phát triển toàn diện, việc định hướng phát triển con người, đặc biệt là thế hệ trẻ, trở thành ưu tiên chiến lược.

VH là yếu tố không thể thiếu trong chiến lược phát triển con người. Chúng ta cần tiếp tục đầu tư bảo tồn và phát huy giá trị các di sản VH, nghệ thuật, đồng thời đổi mới và hiện đại hóa để phù hợp với thời đại. Mục tiêu là xây dựng con người Việt Nam giàu bản sắc dân tộc: yêu nước, nhân ái, sáng tạo, hội nhập mà không hòa tan.

Người trẻ đã hiểu và nhận thức rõ hơn về trách nhiệm của mình với cộng đồng, với lịch sử, VH. Họ biết được rằng bản thân họ chính là thế hệ gạch nối giữa quá khứ và hiện đại. Giới trẻ vẫn luôn trân trọng và không ngừng tìm hiểu, sáng tạo để tiếp nối mạch nguồn, làm sống lại những giá trị VH lâu đời.

Họ chính là những sứ giả tuyệt vời mang những nét đẹp VH truyền thống đến gần hơn với cộng đồng. Ý chí quyết tâm và tình yêu dân tộc dẫn đường cho một khát vọng chung: xây dựng thế hệ thanh niên Việt Nam xuất sắc về trí tuệ, vượt trội về thể chất và đậm đà bản sắc VH.

Bài, ảnh: PHƯƠNG THƯ