Bữa cơm miệt đồng

Tôi sinh ra và lớn lên nơi miệt đồng bưng, nên những bữa cơm quê nhà không câu nệ chuyện cầu kỳ, luôn dân dã, bình dị như chính người dân quê tôi. Được ăn bữa cơm ngọt lành đậm vị quê hương thì còn gì bằng! 

Tôi sinh ra và lớn lên nơi miệt đồng bưng, nên những bữa cơm quê nhà không câu nệ chuyện cầu kỳ, luôn dân dã, bình dị như chính người dân quê tôi. Được ăn bữa cơm ngọt lành đậm vị quê hương thì còn gì bằng! Đó còn là bữa cơm chắt chiu tình yêu thương của ba má dành cho con cháu, một thời gợi thương, gợi nhớ về mùa vụ, về nếp sống “người nhà quê” miệt Đồng Tháp Mười.

Bữa cơm miệt đồng có vị ngọt ngào tô canh chua cá linh nấu rau muống đồng má hái ở sau hè, dậy mùi thơm dĩa tép đồng rang tóp mỡ hành, thoảng mùi chuột đồng xào sả nghệ, cùng dĩa đọt nhãn lồng luộc, chấm với nước mắm cá linh má nấu để dành ăn dần trong năm. Má tôi có thói quen, trong mâm lúc nào cũng có dĩa khoai luộc hoặc hấp cơm. Có khi là khoai mì, khoai lang, khoai mỡ hay khoai môn. Má nói là thói quen thuở cơ hàn, một thời gian khó phải ăn cơm độn khoai. Bữa cơm quê của mỗi nhà mỗi khác, nhà tôi ở đồng xa chợ, nên có gì thì ăn nấy.

Những ngày nước nổi đổ về cũng là mùa cá linh của người dân quê. Cá linh được bán rất rẻ, với vài đồng bạc lẻ má tôi đã mua được cả rổ cá còn nhảy soi sói, tươi chong.

Rổ cá linh đem về, má tôi cẩn thận ngâm nước muối, bóc tách phần đầu, phần bụng rồi chà rửa thật sạch. Sau khi cá linh để ráo, má ướp nước mắm, thêm tiêu hành giã nhỏ.

Nồi nước trên bếp đã sôi, má tôi thả cá linh vào. Cá linh vừa chín, má cho rau muống đồng, rắc thêm rau thơm, ớt hiểm cắt lát, nếm gia vị cho vừa ăn. Bên tô canh chua nghi ngút khói, má không quên rót thêm chén nước mắm được ủ từ cá linh dằm thêm vài trái ớt hiểm xanh. Chiều biên giới mưa rơi rả rích, trên mâm cơm có tô canh chua cá linh rau muống đồng thì còn gì bằng!

Vào thời điểm này nước từ thượng nguồn sông Mekong đổ về, cũng là lúc tép đồng, chuột đồng khá nhiều. Được người anh họ cho mớ chuột và tép đồng, tôi bắt tay vào làm hai món: tép rang tóp mỡ, chuột xào sả nghệ cay.

Vốn là món ăn dân dã nên cách chế biến cũng không cầu kỳ, phức tạp. Nhưng tép còn lẫn nhiều bùn đất nên tôi phải cắt đầu, rửa qua nhiều lần. Băm nhuyễn tỏi, phi thơm với dầu ăn rồi đổ tép vào chảo đảo đều tay, lửa vừa. Tiếp tục cho tóp mỡ và chút xíu nước mắm vào chảo. Khi tắt bếp, cho thêm ít hành hương, múc tép ra dĩa rắc thêm ít tiêu cay. Món này ăn với cơm trắng hoặc cuốn bánh tráng, rau sống cũng rất “bắt”. Giản dị là vậy, mà rất đậm đà khó quên.

Món chuột đồng xào sả nghệ cay là món ăn đặc sản của vùng quê nghèo miền Tây. Sau khi vụ lúa Hè Thu, cánh đàn ông rủ nhau kéo ra đồng săn chuột. Có khi mấy anh chỉ ra đồng đặt bẫy rồi về đợi sáng hôm sau chống xuồng ra lấy chuột. Chuột đem về có người thiêu cháy trui, có người nhúng sơ qua nồi nước sôi rồi lột da. Cắt bỏ phần đầu, bộ đồ lòng, móng, cục xạ,... rửa cho thật sạch. Cắt miếng vừa ăn rồi để ráo, ướp chuột đồng với hỗn hợp các gia vị: sả, nghệ, ớt, tỏi bằm, bột ngọt, muối, đường, tiêu để thấm 30 phút. Tôi bắc chảo nóng, phi tỏi, sả, ớt cho thật thơm rồi rắc chút nghệ băm nhuyễn, kế đến nhanh tay bỏ chuột đã ướp vào đảo đều, rưới thêm chút nước dừa xiêm. Món ăn dậy mùi thơm, thịt chuột đã chín thì tắt bếp cho ra dĩa. Chỉ riêng món này, “dân nhậu” thứ thiệt nhiều khi “kén chọn” cũng phải gật đầu khen ngon.

Trong những ngày mưa gió, bên mâm cơm miệt đồng còn nghi ngút khói, tô canh chua nóng hổi, chấm những con cá linh vào chén nước mắm dằm ớt hiểm, húp nước canh chua, vị ngọt thanh của rau muống đồng, vị beo béo từ cá linh hòa quyện vào nhau, từng con tép đồng thơm lừng tóp mỡ, mỗi miếng thịt chuột cay nồng sả, nghệ, ớt, kèm dĩa rau đọt nhãn lồng luộc, cùng khoai lang hấp cơm còn thơm mùi vụ mới, tất cả tạo nên hương vị đặc trưng của miệt đồng bưng quê tôi.

Bữa cơm miệt đồng cũng nói lên một điều, người dân thôn quê có cuộc sống vô cùng giản dị nhưng cũng rất tự hào về sự giàu có mà thiên nhiên ban tặng. Cũng như nói lên sự gắn bó của người dân với quê hương mình. Một nét đẹp rất đời thường, dân dã, bình dị theo cách tự nhiên.

Bài, ảnh: DIỆP LINH