Miên man thú vị về... cọng rau muống

Rau muống (RM) xuất hiện thường trực, mọi nơi trên mâm cơm Việt; nhưng cách ăn RM của người miền Tây hồi xưa nó hoàn toàn khác với cách ăn, chế biến RM của người miền Trung, miền Bắc. Dù là dân miền Tây rặt ròng, nhưng công bằng mà nói chính lối ăn của người miền ngoài mới thực sự tôn vinh cọng RM quê mùa trong ẩm thực Việt Nam trở nên nổi tiếng trên thế giới.

Rau muống xào tỏi trong ẩm thực Việt Nam.

Người quê miền Tây xưa chủ yếu chỉ ăn RM đồng, với thói quen là lặt bỏ toàn bộ phần lá, còn cẩn thận ngắt bỏ cái chóp đọt trên cùng nếu chế biến ăn sống. Trong đó, thường xuyên là RM nấu canh chua, hoặc RM bóp xổi.

RM còn có công dụng theo kinh nghiệm dân gian miền Tây là có thể chữa lại cho ngon khi hũ mắm sống bị hư, có nghĩa là người làm mắm bị thiếu liều lượng muối, con mắm bị “trở” chuyển màu xanh và có mùi hôi. Lúc đó, người ta dùng RM đập giập cho ra chất mủ rồi xếp vào bề mặt hũ mắm và cho thêm một lớp muối vừa đủ độ mặn, đậy kín lại vài hôm hũ mắm sẽ chuyển màu đỏ tươi, thơm ngon trở lại.

Nhưng phải nói mãi cho đến khi vào ĐH tôi mới “diện kiến” món RM luộc ăn kèm với cà pháo, nó ngon nhất trên đời. Cũng có lẽ thời bao cấp năm 1986, cơm sinh viên toàn gạo mốc, canh “đại dương” có vài cọng RM chỏn lỏn với mênh mông nước, chấm với nước muối pha loãng, nên một bữa cơm tử tế thời đó nó chẳng khác nào ẩm thực “5 sao”. Phần vì đói, khi đạp xe từ Thủ Đức ra tới Quận 3 (TP Hồ Chí Minh) ghé nhà O Mai, đợi người ta dọn cơm đã gần 12 giờ trưa nên đói rả ruột.

Bữa cơm dọn lên có… 4 món: RM luộc còn nguyên phần lá, nước luộc rau vắt chanh nêm ít bột ngọt làm thành tô canh và 1 tô cà pháo với mắm tôm. Mỗi chén cơm chan ngập nước canh tạo nên vị chua chua rất bắt, lùa miếng cơm ăn kèm với rau luộc, gắp trái cà pháo chấm ngập mắm tôm cắn nghe cái bụp trong miệng, vị mặn của cà hòa quyện vị mặn của mắm tôm nó chan hòa với vị chua thanh của nước canh, tạo nên cảm giác thèm thuồng muốn ăn hoài chẳng biết no.

Nhưng món RM xào tỏi mới thực sự là đỉnh cao của nghệ thuật đơn giản mà tinh tế của ẩm thực Việt. Cái thời làm du lịch, rất nhiều du khách Nhật Bản mê món này.

Ông anh Isao Shioiri đến từ tỉnh Nagoya, thường xuyên đến Việt Nam, cứ vào nhà hàng trước tiên là gọi món RM xào tỏi. Cọng rau xào vừa chín tới để còn giữ độ giòn, nhưng đủ thấm gia vị và bóng nhẫy lên chất dầu hào thiệt thơm, kèm thêm những tép tỏi vừa bùi, vừa sần sật hòa cùng tiếng giòn rào rạo của cọng RM, một món ăn nhìn thật đơn giản nhưng làm nên hương vị tinh tế, giúp cho bữa ăn giảm đi chất ngấy, chất béo của thịt mỡ. 

Miền Tây là “xứ rau”, nhưng người miền Tây xưa không hề biết cách ăn và những cách chế biến RM như thế này của người miền ngoài. Giờ đây, thì hoàn toàn trở nên thông dụng, xuất hiện thường xuyên trong bữa ăn của mọi vùng miền. Từ quán ăn bình dân, cho đến những nhà hàng cao cấp phục vụ du khách nước ngoài cũng rất hợp khẩu vị. Đó cũng là lý do mà món RM xào tỏi trở nên nhanh chóng nổi tiếng và không ít lần được vinh danh trong top những món rau ngon trên thế giới.

Bài, ảnh: NGỌC TRẢNG