Vì sao vaccine nội chưa hấp dẫn người chăn nuôi?

(VLO) Hiện nay, doanh nghiệp trong nước đã sản xuất được nhiều loại vaccine để phòng chống dịch bệnh cho đàn gia súc, gia cầm (động vật) như: lở mồm long móng (LMLM), tai xanh, bệnh dại, cúm gia cầm... đặc biệt vaccine bệnh dịch tả heo châu Phi (ASF). Thế nhưng, tỷ lệ người chăn nuôi sử dụng vaccine nội để tiêm phòng cho đàn vật nuôi hiện vẫn rất thấp so với tỷ lệ sử dụng vaccine “ngoại”. Vậy đâu là nguyên nhân?

Vaccine bệnh dịch tả heo châu Phi do Công ty CP Thuốc thú y trung ương (Navetco) sản xuất.

Hàng nội “lép vế”

Hiện Việt Nam đã tự sản xuất được nhiều loại vaccine, với số lượng trên 200 loại khác để phòng chống bệnh cho đàn gia súc, gia cầm, từ cúm gia cầm, LMLM, viêm da nổi cục, tai xanh... thậm chí cả những loại vaccine thuốc loại tiên tiến trên thế giới chưa sản xuất như ASF.

Thế nhưng, tỷ lệ người chăn nuôi dùng vaccine nội để phòng bệnh cho gia súc, gia cầm hiện mới chỉ đạt khoảng 30-35%, tỷ lệ này vẫn đạt mức thấp so với vaccine ngoại nhập chiếm 65-70%. Điều này khiến, các nhà khoa học lẫn doanh nghiệp nghiên cứu, sản xuất vaccine không khỏi ngậm ngùi.

Ông Lê Toàn Thắng- Trưởng Phòng Quản lý thuốc thú y, Cục Thú y, cho biết: cả nước hiện có 12 doanh nghiệp nghiên cứu, sản xuất vaccine cho động vật đạt tiêu chuẩn GMP-WHO, với tổng số 218 loại vaccine.

Đặc biệt, Việt Nam đã tự sản xuất được một số loại vaccine phòng bệnh quan trọng như: cúm gia cầm (Navet-Vifluvac) năm 2012; vaccine phòng bệnh tai xanh từ năm 2015; vaccine LMLM từ năm 2018; vaccine phòng bệnh dại từ năm 2019 và gần đây nhất- năm 2022 là loại 2 vaccine: NAVET-ASFVAC do Công ty CP Thuốc thú y trung ương (Navetco) sản xuất và vaccine AVAC ASF LIVE do Công ty CP AVAC Việt Nam sản xuất, phòng bệnh ASF.

Đối với nhập khẩu, trong năm 2024, Việt Nam đã nhập 340 loại vaccine, trị giá 90 triệu USD. Trong đó, vaccine cho gia súc 85 sản phẩm, trị giá gần 60 triệu USD; vaccine cho gia cầm 255 sản phẩm, trị giá gần 26 triệu USD.

Các sản phẩm vaccine nhập khẩu của Việt Nam đa phần đến từ những tập đoàn đa quốc gia hiện sở hữu công nghệ sản xuất vaccine tiên tiến, an toàn hàng đầu trên thế giới hiện nay.

Vậy đâu là nguyên nhân dẫn đến tình trạng vaccine nội “thua” ngay trên chính “sân nhà”? TS Nguyễn Hữu Vũ- Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc Công ty CP Dược và Vật tư thú y (Hanvet) thẳng thắn nhìn nhận: Nguyên nhân người chăn nuôi trong nước chưa sử dụng nhiều vaccine trong nước nằm ở chỗ thương hiệu, trình độ sản xuất, kiểm soát chất lượng còn hạn chế.

Thêm một nguyên nhân nữa khiến vaccine nội “thua trên sân nhà” một phần do tâm lý sính ngoại, chưa thực sự tin tưởng vào vaccine nội của chính người chăn nuôi.

TS Nguyễn Thị Hương- Chủ tịch Hội Khoa học kỹ thuật thú y Việt Nam, đánh giá, công nghệ sản xuất thuốc thú y của Việt Nam không những phát triển nhanh mà còn tiến bộ vượt bậc.

Trong đó, có những công nghệ hàng đầu để sản xuất các loại vaccine: heo tai xanh, LMLM, bệnh dại, ASF... Những loại vaccine này, trước đây đều phải nhập khẩu.

Câu hỏi lớn nhất đối với các doanh nghiệp sản xuất vaccine trong nước hiện nay là làm sao để vaccine nội được người chăn nuôi trong nước đón nhận và sử dụng rộng rãi?

Bởi theo TS Nguyễn Thị Hương rằng để có thể xây dựng, khánh thành một nhà máy sản xuất thuốc thú y đạt chuẩn GMP-WHO cần nguồn vốn lên tới hàng trăm tỷ đồng.

Cùng với đó, là đội ngũ nhân viên có trình độ, được đào tạo lâu năm. Việc tăng thị phần cho vaccine nội còn giúp người chăn nuôi nông hộ có thêm “lá chắn” góp phần giúp bảo vệ đàn vật nuôi, giúp ngành chăn nuôi phát triển.

Vaccine nội phải tự quảng bá, tiếp thị

Ông Lê Văn Quyết- Phó Chủ tịch Hiệp hội Chăn nuôi gia cầm Đông Nam Bộ, chia sẻ: Chúng tôi đã tiêm phòng ngay tại nhà máy- nơi ấp nở, sinh sản gia súc, gia cầm mà không cần phải tiêm lại tại trang trại chăn nuôi.

Phương pháp này không chỉ giảm áp lực lao động mà còn giúp bảo vệ động vật một cách sớm nhất và hiệu quả phòng bệnh tốt hơn. Đồng thời, tiêm vaccine trực tiếp tại nhà máy cũng hạn chế việc thải virus ra môi trường, từ đó không gây ảnh hưởng xấu đến tình hình dịch tễ trong khu vực.

Tỷ lệ người chăn nuôi sử dụng vaccine nội để tiêm phòng cho đàn vật nuôi hiện vẫn rất thấp.

Các trang trại trong khu vực chúng tôi quản lý đã áp dụng phương pháp này và đã thấy được hiệu quả rõ rệt, giúp giá thành giảm đáng kể và năng suất chăn nuôi được cải thiện.

Hiện các thành viên của hiệp hội chúng tôi chủ yếu sử dụng các vaccine thế hệ mới của các doanh nghiệp trong nước sản xuất: Công ty Hanvet, Công ty CP Thuốc thú y trung ương 5 (Fivevet), Công ty CP Thuốc thú y trung ương (Navetco)... để tiêm phòng cho gia súc, gia cầm.

Việc sử dụng vaccine do doanh nghiệp trong nước sản xuất đã chứng minh được hiệu quả trong phòng chống dịch bệnh trong chăn nuôi.

Theo bà Nguyễn Thị Thanh Thủy- Vụ trưởng Vụ Khoa học, Công nghệ và Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) nhấn mạnh: Vaccine là chìa khóa giúp phòng chống dịch bệnh cho vật nuôi.

Đặc biệt, trong bối cảnh nhiều biến thể dịch bệnh như hiện nay, việc kiểm soát dịch bệnh trong chuồng trại và đàn vật nuôi phải được thực hiện một cách chặt chẽ và bảo vệ nghiêm ngặt.

Vaccine là một biện pháp hiệu quả trong việc giảm thiểu thiệt hại, giúp sản phẩm đầu ra đạt tiêu chuẩn an toàn dịch bệnh và an toàn thực phẩm. Sử dụng vaccine không chỉ giúp giảm bệnh truyền nhiễm mà còn đảm bảo quy trình chăn nuôi an toàn cho vật nuôi.

TS Nguyễn Thị Hương cho rằng hiện vaccine nội đã đảm bảo chất lượng nên rất cần sự ủng hộ người chăn nuôi. Bên cạnh việc nâng cao chất lượng vaccine của doanh nghiệp trong nước, rất cần sự chung tay của các cơ quan truyền thông đại chúng, các viện, trường đào tạo chuyên ngành để người chăn nuôi hiểu và sử dụng vaccine nội ngày càng nhiều hơn.

Thiết nghĩ, để vaccine nội được người chăn nuôi trong nước tin tưởng, sử dụng ngày một nhiều hơn thì không ai khác chính doanh nghiệp phải tự quảng bá mình bằng chất lượng, giá thành sản phẩm.

Nếu doanh nghiệp nội, vaccine nội không chủ động, tự quảng bá, tiếp thị sản phẩm của mình trực tiếp với người chăn nuôi thì sẽ tiếp tục phải đối mặt với nguy cơ “thua” trên chính “sân nhà”.

Bài, ảnh: HÀ VĨNH THÁI