Kỳ 2: Để người nuôi cá tra “vui trở lại”!

Kỳ 1: Từ nốt nhạc vui đến những dấu lặng...

Dẫu khó khăn “bề bề”, vẫn có những tín hiệu lạc quan cho ngành hàng cá tra, cá ba sa. Người nuôi và doanh nghiệp chế biến xuất khẩu (XK) đang hy vọng vào vị “nhạc trưởng” để năm 2013, con cá tra tấu lên khúc nhạc vui.

Dự báo thị trường XK cá tra

Năm nay, mặc dù phải chịu nhiều ảnh hưởng nặng nề do suy giảm kinh tế tại Châu Âu nhưng XK cá tra sang thị trường này vẫn giữ vị trí đứng đầu. Người tiêu dùng Châu Âu đang có xu hướng mua các sản phẩm cá thịt trắng giá rẻ hơn.

Doanh nghiệp chế biến cá tra xuất khẩu cũng lận đận. Ảnh: THANH DUY (Cần Thơ)

Các siêu thị tại EU ngày càng lựa chọn nhiều hơn mặt hàng cá phi lê đông lạnh so với các mặt hàng cá tươi truyền thống để đưa vào kinh doanh vì có nguồn cung đảm bảo quanh năm với thời gian giao nhận hàng ngắn và ít tốn kém hơn.

Vì thế sức tiêu thụ sẽ tăng tại các nước Đông Âu, trong đó có Ba Lan, đặc biệt là đối với các sản phẩm cá thịt trắng giá thấp như cá rô phi và cá tra.

Vì vậy, khối lượng nhập khẩu cá tra vào những nước này trong năm nay được dự báo có xu hướng tăng và hy vọng vị trí này sẽ tiếp tục được duy trì.

Mỹ đã trở thành thị trường lớn nhất nhập khẩu thủy sản của Việt Nam năm 2012, tăng 5,4% về giá trị so với cùng kỳ năm trước, trong đó lớn thứ 2 về nhập khẩu cá tra từ Việt Nam.

Đến thời điểm này và trong những năm sau, sản lượng XK cá tra vẫn chiếm lĩnh trên 90% giá trị cá da trơn trên thế giới, độc quyền vẫn là lợi thế cạnh tranh để ngành hàng nâng cao giá trị và hiệu quả tài chính trong những năm tới.

Bên cạnh đó, cuối tháng 11/2012, ngành cá tra Việt Nam đã hoàn thành mục tiêu đề ra cho năm 2012 là có 10% sản phẩm cá tra đạt chứng nhận ASC (chứng nhận của Hội đồng Nuôi trồng thủy sản bền vững) và đang phấn đấu đến năm 2015 có 100% sản phẩm đạt một trong các chứng nhận nuôi có trách nhiệm, trong đó 50% đạt chứng nhận ASC theo cam kết với Quỹ Quốc tế bảo vệ thiên nhiên (WWF).

Chứng nhận ASC xác nhận rằng cá tra được nuôi có trách nhiệm, giảm thiểu tối đa tác động xấu đến môi trường, đến các nhân viên của doanh nghiệp và cộng đồng dân cư xung quanh.

Vì thế, hiện nay trong cẩm nang người tiêu dùng ở Châu Âu, sản phẩm cá tra đã được gỡ bỏ trong danh sách đỏ khuyến cáo không nên sử dụng, thay vào đó là đã nằm trong danh mục các sản phẩm “xanh”, thân thiện với môi trường.

Trung bình, giá 1kg cá tra XK có ASC sẽ cao hơn sản phẩm không có chứng nhận này khoảng 20 cent (hơn 4.100 đ/kg). Sự kiện này mở ra một cơ hội mới cho ngành hàng cá tra: nâng cao uy tín và giá trị sản phẩm.

Giải pháp để “cá tra hết buồn”

Bên cạnh tín hiệu lạc quan từ dự báo thị trường, cần có các giải pháp căn cơ để tháo gỡ khó khăn và tồn tại của ngành hàng đang có bước khởi sắc.

Mới đây, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 02/NQ-CP ngày 7/1/2013 về một số giải pháp tháp gỡ khó khăn cho sản xuất, kinh doanh, hỗ trợ thị trường, giải quyết nợ xấu và ngày 28/12/2012, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Thông tư số 37/2012/TT-NHNN đồng ý kéo dài thời hạn cho doanh nghiệp XK thủy sản được vay ngoại tệ, lãi suất thấp đến hết năm 2013 và gia hạn này cũng đã được Chính phủ đưa vào Nghị quyết về nhiệm vụ phát triển kinh tế- xã hội và dự toán ngân sách nhà nước năm 2013. Đây được xem là cơ hội giúp doanh nghiệp XK thủy sản tiếp tục được vay vốn với lãi suất thấp, tăng khả năng cạnh tranh của họ với doanh nghiệp các nước.

Là sản phẩm chiến lược quốc gia, đối tượng cá tra được thừa nhận là ngành hàng đầy tiềm năng và triển vọng sẽ tiếp tục phát triển. Đây là nhận định dựa trên nhiều cơ sở khoa học, căn cứ dự báo kinh tế thị trường của các chuyên gia, tình trạng “lao đao cơn sóng” chỉ là nhất thời.

Sự “ra tay” của Chính phủ cùng với các cơ chế chính sách đặc thù đã thể hiện đậm nét vai trò “nhạc trưởng” của Nhà nước.

Bên cạnh đó, sự ra đời của nghị định về quản lý sản xuất và XK cá tra sắp tới đây sẽ là động lực và cơ hội để thúc đẩy đổi mới tổ chức, sắp xếp lại ngành hàng cá tra mang tính chuyên nghiệp hơn, cân bằng giữa sản xuất nguyên liệu và XK theo hướng phát triển ổn định, hiệu quả và bền vững.

Sự quan tâm đặc biệt này của Chính phủ sẽ là điểm tựa vững chắc để những ai đã từng thăng trầm với những nốt nhạc vui buồn con cá tra- đặc biệt là những người nuôi, có cơ sở để kỳ vọng bài ca cá tra sẽ trở thành niềm tin tất thắng với điệp khúc “và con tim đã vui trở lại”.

Th.s PHẠM THỊ THU HỒNG (Hiệp hội Thủy sản Vĩnh Long)