Để phát triển không gian xanh đô thị

Quan tâm quy hoạch cây xanh tại các không gian công cộng.

(VLO) Làm thế nào để đô thị (ĐT) có không gian xanh (KGX) lý tưởng, góp phần tạo lập môi trường đáng sống? Vừa qua, tạp chí Môi trường và Cuộc sống đã tổ chức tọa đàm trực tuyến về “Bảo vệ KGX ĐT”, các chuyên gia, nhà quản lý đã trao đổi, chia sẻ, bàn giải pháp để thúc đẩy phát triển ĐT theo hướng này.

KGX ảnh hưởng chất lượng môi trường sống

Theo TS Nguyễn Thế Đồng - Phó Chủ tịch Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam, KGX là thành phần không thể thiếu trong hạ tầng ĐT.

Đó là công viên, vườn hoa, vườn cây, bao gồm cả ao hồ, khu bảo tồn, khu thể thao xanh không bị bê tông hóa... KGX có vai trò hết sức quan trọng trong giảm thiểu ô nhiễm môi trường, không khí, đa dạng sinh học, làm cho thành phố xanh hơn, đẹp hơn, tạo bản sắc và môi trường ĐT đáng sống.

KGX thuộc sở hữu công cộng hay một phần nhỏ thuộc sở hữu tư nhân, KGX đã được luật hóa trong Luật Bảo vệ môi trường, Luật Quy hoạch ĐT… 

Tuy nhiên, hiện các ĐT đang rất thiếu KGX, do quỹ đất eo hẹp, trong quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch ĐT chưa quan tâm đúng mức đến KGX.

ThS Trần Thị Thanh Ý - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quy hoạch và Phát triển ĐT, cho rằng, cây xanh là lá phổi của toàn ĐT, nếu diện tích KGX của ĐT từ độ khoảng 20 - 50% thì sẽ giảm đáng kể nhiệt độ của ĐT (từ 3 - 70C). Vấn đề cây xanh ĐT đã được đề cập rất nhiều trong các văn bản, chính sách.

Theo các quy định hiện hành, cây xanh có 3 loại: cây xanh công cộng (cây trên đường phố, vườn hoa, công viên), cây xanh hạn chế (các cây được sử dụng trong các công trình, trường học, nhà ở và các trụ sở cơ quan), cây xanh chuyên dụng (các cây xanh có ích cho môi trường).

Theo phân loại, các ĐT có chỉ tiêu cây xanh khác nhau. Theo ThS Trần Thị Thanh Ý, quy hoạch cây xanh trong ĐT cần phải có sự đánh giá hệ thống cây xanh ĐT hiện hữu. Trong công tác thực hiện cần phải có sự đồng bộ, từ khâu kế hoạch, tuyên truyền và phổ biến…

GS.TS Đặng Thị Kim Chi - Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam, cho biết, cây xanh có tác dụng rất lớn đối với chất lượng môi trường sống như sinh ra oxy, ngăn tia UV, giảm nhiệt độ trung bình, hấp thụ bụi,...

Thiếu cây xanh làm chất lượng môi trường không khí suy giảm, ảnh hưởng sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Bà nhấn mạnh “cây xanh cộng với mặt nước mới tạo ra KGX”.

Tuy nhiên, do ảnh hưởng của ĐT hóa, tình hình xây dựng - bê tông hóa khiến nhiều ao hồ bị lấp, gây cản trở đường thoát nước, gia tăng ngập úng tại các ĐT… Do đó, cần có những giải pháp hiệu quả để cải thiện, bảo vệ, phát triển KGX.

Thúc đẩy phát triển KGX

Hướng đến phát triển đô thị giàu cây xanh mặt nước.

Kiến trúc sư Đinh Đăng Hải - Chuyên gia cao cấp Chương trình Thành phố sống tốt, cho rằng, cần coi trọng KGX trong quy hoạch ĐT, coi KGX là tài sản quý cần bảo vệ và phát triển.

Trong đó, việc quy hoạch cây xanh tại các công viên, không gian công cộng, tại các tòa nhà sẽ giúp tăng diện tích KGX. Theo đó, cần có chính sách hỗ trợ các nhóm, tổ chức, thành phần kinh tế, khu vực ngoài Nhà nước tham gia phát triển không gian công cộng.

Theo GS.TS Đặng Thị Kim Chi, vai trò của cộng đồng hết sức quan trọng trong bảo vệ KGX. Sự giám sát của cộng đồng với việc bảo vệ cây xanh, môi trường rất hiệu quả.

Cần có quy định của khu phố, khuyến khích hộ gia đình trồng cây xanh ngay trong khuôn viên sống để góp phần phát triển KGX ĐT.

TS Nguyễn Thế Đồng cho biết, ở nhiều quốc gia, các thành phố được xây dựng theo đúng nghĩa ĐT xanh, ĐT sinh thái. Như Singapore là một quốc đảo có diện tích nhỏ, mật độ dân cư cao, tập trung nhiều hoạt động khác nhau nhưng luôn đứng đầu về đảm bảo tiêu chí KGX, đạt 30 m2/người.

Tại Việt Nam hiện nay, nhiều nơi đã có sự thay đổi đáng khích lệ, trồng những loại cây phù hợp với môi trường ĐT. Để gia tăng “mảng xanh”, ông kiến nghị một số giải pháp, trong đó, cần tận dụng “những diện tích bỏ không nhiều năm ở các ĐT chuyển thành KGX”.

TS Nguyễn Thế Đồng cũng cho rằng, tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng là rất quan trọng. Theo đó, cần truyền thông bằng nhiều hình thức để cộng đồng thấy được thiếu KGX gây tác động xấu đến môi trường sống, đến sức khỏe, từ đó, chọn cách hành xử đúng để bảo vệ và phát triển KGX.

Đối với tổ chức, doanh nghiệp, cần có những cơ chế khuyến khích, thu hút tham gia vào hoạt động chung về mở rộng việc bảo vệ, bảo tồn KGX.

Đồng thời, cơ quan chức năng cần thường xuyên kiểm tra, xử phạt nghiêm các vi phạm về bảo vệ và phát triển KGX, góp phần tạo lập môi trường trong lành, nâng cao chất lượng cuộc sống của cư dân ĐT.

Bài, ảnh: SÔNG HẬU