Sơ kết 3 năm phát triển kinh tế tập thể: Cần nhận thức đúng về hợp tác xã kiểu mới

Theo đánh giá tại hội nghị sơ kết 3 năm thực hiện kinh tế tập thể (KTTT) do Tỉnh ủy tổ chức, KTTT đã đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế của địa phương, góp phần định hướng sản xuất, chuyển dịch cơ cấu, giải quyết việc làm, xóa đói giảm nghèo.

Tuy nhiên, việc phát triển KTTT hiện nay vẫn còn nhiều lực cản do những hạn chế về trình độ quản trị, vốn, quy mô sản xuất thậm chí cả về nhận thức.

Cần có chính sách thu hút cán bộ trẻ, có trình độ về làm việc tại các HTX.

Mô hình liên kết trong sản xuất hiệu quả

Qua 3 năm, tỉnh đã thành lập 31 hợp tác xã (HTX). Tính đến nay, toàn tỉnh có 110 HTX và 1 liên hiệp HTX, thu hút 7.088 thành viên, giải quyết việc làm cho 6.972 lao động. Tổng vốn hoạt động trên 335,5 tỷ đồng, trong đó vốn điều lệ là 167,6 tỷ đồng. Các HTX phân bố chủ yếu trên các lĩnh vực: nông nghiệp, công nghiệp- tiểu thủ công nghiệp, xây dựng, thương mại dịch vụ, giao thông vận tải…

Về tổ hợp tác (THT), hiện toàn tỉnh có 1.636 THT với 69.447 thành viên. Ngoài ra, tỉnh còn phát triển thêm 4 hội, hiệp hội và 7.366 tổ, nhóm hợp tác của các đoàn thể dưới các hình thức như hợp tác vay vốn, tương trợ vốn xoay vòng; các CLB có 95.256 thành viên với số vốn tương trợ trên 202,7 tỷ đồng.

Đối với HTX trong lĩnh vực nông nghiệp, đã mạnh dạn đầu tư vốn, liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm với các doanh nghiệp, hoạt động sản xuất gắn với thương mại- dịch vụ.

Song song đó, HTX tham gia vào các chương trình khuyến công, khuyến nông, đầu tư sản xuất sạch theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, đăng ký thương hiệu sản phẩm…

Các HTX trong công nghiệp- tiểu thủ công nghiệp hoạt động ổn định đã mở rộng mô hình sản xuất, liên kết giữa sản xuất và thương mại phát triển các vệ tinh sản xuất và gia công cho các doanh nghiệp quy mô lớn. Đây là mô hình giải quyết có hiệu quả lao động nông thôn cũng như tận dụng nguyên liệu sẵn có.

Đối với THT, nhiều nơi có tổ chức bộ máy khá tốt, quy mô hoạt động phù hợp với thực tế nhu cầu hợp tác. Qua các hoạt động hỗ trợ của tổ, các hộ thành viên đã từng bước ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, đã hình thành nhiều mô hình sản xuất đạt giá trị 200 triệu đồng/ha, góp phần tích cực vào chuyển đổi cơ cấu trong nông nghiệp.

Theo ông Nguyễn Văn Bé Ba- Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, trong 3 năm qua, tổng doanh thu của các HTX trên 1.295 tỷ đồng, tăng bình quân 8%/năm, lợi nhuận đạt trên 110,4 tỷ đồng (tăng 12,6%/năm).

Thu nhập bình quân của thành viên HTX năm 2015 đạt 4,83 triệu đồng/người/tháng và nộp ngân sách 3 năm qua trên 47,8 tỷ đồng. Tốc độ tăng trưởng giá trị tăng KTTT bình quân 3,6%/năm, đóng góp vào tăng trưởng kinh tế (GRDP) của tỉnh tăng lên 1,22%.

Cũng theo ông Nguyễn Văn Bé Ba, một trong những hiệu quả của các HTX, THT là thực hiện khá tốt hoạt động hỗ trợ thành viên phát triển kinh tế hộ, nâng cao giá trị và hiệu quả sản xuất, qua đó giúp tăng thu nhập các hộ thành viên. Các hình thức này góp phần lớn trong việc chuyển đổi cơ cấu kinh tế, giải quyết việc làm, giảm nghèo… và cũng góp phần tích cực vào quá trình phát triển kinh tế- xã hội tỉnh nhà.

Nhiều vấn đề cần quan tâm

Cần thực thi những chính sách hỗ trợ cho các HTX kiểu mới về đất đai, tín dụng, tư liệu sản xuất...

Theo đánh giá, một trong những nguyên nhân cản trở sự phát triển của KTTT là do còn nhiều hạn chế về quy mô sản xuất kinh doanh, trình độ quản trị, trình độ khoa học công nghệ, vốn và thị trường,…

Theo ông Văn Hữu Huệ- Phó Giám đốc Sở Kế hoạch- Đầu tư, hiện nay số HTX yếu kém còn nhiều, nhất là trong lĩnh vực nông nghiệp, giá trị hàng hóa nông nghiệp thông qua hợp tác sản xuất còn thấp. Hiện có 10/30 HTX nông nghiệp hoạt động kém hiệu quả, cầm chừng và trông chờ vào sự hỗ trợ của Nhà nước.

Có một thực trạng là hiện nay vẫn còn một bộ phận đảng viên, kể cả cán bộ lãnh đạo chưa nhận thức đầy đủ mô hình HTX kiểu mới, dẫn đến không ít trường hợp làm hạn chế tiềm năng phát triển, song song đó một bộ phận không nhỏ nông dân còn hoài nghi do ảnh hưởng tư tưởng tập đoàn sản xuất trước đây.

 Ngoài ra, vốn tự có của HTX rất thấp và chủ yếu nằm ở tài sản cố định, trong khi đó HTX rất khó tiếp cận các nguồn vốn từ các tổ chức tín dụng.

Theo ông Nguyễn Văn Còn- Phó Giám đốc Sở Công thương, hạn chế của các HTX hiện nay do thiếu kỹ năng quản lý, trình độ chuyên môn nghiệp vụ, việc tổ chức chỉ theo kinh nghiệm, chưa hoạch định chiến lược kinh doanh lâu dài.

Nguyên nhân là do quy mô sản xuất, kinh doanh nhỏ lẻ, thiếu tính liên kết, vốn ít, nhận thức về hội nhập kinh tế quốc tế chưa tốt. Ông đề nghị, thời gian tới cần tổ chức các HTX đa năng (từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ) để vừa mang tính dịch vụ hỗ trợ, vừa sản xuất, kinh doanh vững chắc trong nền kinh tế thị trường.

Ông Phan Nhựt Ái- nguyên Giám đốc Sở Nông nghiệp- PTNT nhận định, hiện điều kiện để KTTT có thể tự tổ chức sản xuất là hết sức khó khăn, nhất là về đất đai, vốn, tư liệu sản xuất, trình độ cán bộ quản lý,… Ông đề nghị, cần tuyên truyền để nâng cao nhận thức đúng về HTX kiểu mới. Ngoài ra, cần hỗ trợ xây dựng phát triển các HTX kiểu mới đối với ngành hàng chủ lực của tỉnh nhằm gắn kết chuỗi giá trị nông sản và mang lại lợi ích cho nông dân. Song song đó, cần thực thi những chính sách hỗ trợ, thúc đẩy để tạo lập môi trường cho các HTX kiểu mới. Tháo gỡ khó khăn đối với hệ thống chính sách về đất đai, tín dụng kết hợp với việc thành lập quỹ phát triển HTX, thực hiện các chính sách thu hút cán bộ trẻ, có trình độ về làm việc tại các HTX…

Bài, ảnh: THANH TÂM