Cần lối sống lành mạnh để tránh nguy cơ đột quỵ

Tại Hội thảo “Phòng chống đột quỵ (ĐQ): Từ lý thuyết đến thực tế hành động” do Báo Tiền Phong phối hợp cùng Bộ Y tế và Trường ĐH Quốc tế Hồng Bàng tổ chức, các bác sĩ cảnh báo lối sống thiếu lành mạnh, hút thuốc lá (TL), dùng chất kích thích và bỏ bê bệnh nền đang đẩy người trẻ vào nguy cơ đột quỵ sớm hơn bao giờ hết.

Việc dùng thuốc lá, bia rượu, thuốc gây nghiện... là những thói quen xấu nhất dẫn đến đột quỵ.

Đột quỵ liên quan đến lối sống?

Theo Bộ Y tế, 10 yếu tố hàng đầu gây ĐQ trên thế giới gồm hút TL, chế độ ăn uống không hợp lý, sử dụng đồ uống có cồn, ít hoạt động thể lực, ô nhiễm không khí, chỉ số BMI cao, tăng cholesterol, tăng huyết áp, tăng đường huyết, rối loạn chức năng thận. Trong đó, hút TL là yếu tố được các chuyên gia cảnh báo đầu tiên.

Đầu tháng 5/2025, BVĐK Quốc tế S.I.S Cần Thơ cấp cứu kịp thời bệnh nhân (BN) tên N.T.G. (21 tuổi) bị ĐQ nhồi máu não được đưa đến điều trị trong thời gian vàng. BN có tiền sử hút TL từ năm 16 tuổi, trung bình mỗi ngày hút từ 1-2 gói. Khi bác sĩ thông báo, BN và gia đình đều sốc vì anh G. đang ở tuổi thanh niên.

Theo PGS.TS.BS Nguyễn Huy Thắng- Trưởng Khoa Bệnh lý mạch máu não, Bệnh viện Nhân dân 115, tình trạng ĐQ trẻ hóa là xu hướng chung toàn cầu, không chỉ riêng Việt Nam. Bệnh viện Nhân dân 115 mỗi ngày đều ghi nhận BN dưới 30 tuổi phải nhập viện điều trị ĐQ. Những BN này thường không có các bệnh nền như tăng huyết áp, tiểu đường, nhưng lại sử dụng chất gây nghiện- yếu tố nguy cơ đã được ghi nhận rõ ràng trong y văn.

Theo bác sĩ Nguyễn Huy Thắng, ĐQ thường gắn liền với các yếu tố nguy cơ kinh điển như cao huyết áp (chiếm 90%), tiểu đường (20%), rối loạn chuyển hóa lipid (60-70%), bệnh lý tim mạch như rung nhĩ (10%). Nhưng giờ đây, các yếu tố lối sống đang đóng vai trò ngày càng lớn trong việc đẩy nhanh nguy cơ ĐQ ở người trẻ. Hút TL, chế độ ăn uống nhiều đường, mỡ, muối, lạm dụng rượu, bia, chất kích thích, lười vận động… là những thói quen xấu nhất dẫn đến ĐQ ngắn nhất.

“Đáng nói, không ít người trẻ dù đã được chẩn đoán bệnh nền như cao huyết áp, tim mạch nhưng lại bỏ điều trị giữa chừng. Nhiều BN trẻ không chấp nhận việc phải uống thuốc suốt đời nên tự ý ngưng thuốc, không tái khám. Hệ quả là khi ĐQ ập đến, mọi thứ đều quá muộn”- bác sĩ Huy Thắng cảnh báo.

Cần một lối sống lành mạnh

Để phòng tránh ĐQ ở người trẻ, các bác sĩ khuyến cáo người trẻ cần thiết lập cho mình một môi trường sống lành mạnh, thoải mái về tinh thần lẫn thể chất, một chế độ dinh dưỡng khoa học (giảm mặn, giảm tinh bột, giảm béo, tăng cường rau xanh và trái cây).

Cần siêng năng tập thể dục thể thao, bỏ hẳn TL cũng như hạn chế bia rượu, tuyệt đối không dùng ma túy, thay đổi biện pháp ngừa thai nếu nghi ngờ thuốc ngừa thai đang uống liên quan với ĐQ. Đặc biệt, cần nhận thức được tầm quan trọng của việc kiểm tra sức khỏe định kỳ.

Theo bác sĩ Nguyễn Huy Thắng, ĐQ có thể phòng ngừa được bằng cách kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ, song ở Việt Nam ít người tuân thủ. Theo đó, nên kiểm soát chỉ số huyết áp, đường huyết hay mỡ máu và duy trì ở mức bình thường. Nguyên tắc là chỉ số càng thấp, hiệu quả càng tốt. BN có bệnh nền rung nhĩ (tim mạch, huyết áp) chắc chắn cần phải sử dụng thuốc kháng đông để phòng ngừa. Đặc biệt, hơn 70% BN ĐQ có thể tránh được bệnh nếu tuân thủ điều trị.

Bác sĩ Huy Thắng khuyến cáo, cần thay đổi lối sống bằng chế độ vận động tập luyện, thức ăn phù hợp, hạn chế rượu bia và tuyệt đối không sử dụng TL- “độc dược” đối với nguy cơ ĐQ. Thay đổi lối sống, hàng ngày dành ít phút để đi bộ.

Đưa ra lời khuyên cho những bạn trẻ, bác sĩ Nguyễn Huy Thắng lưu ý, có 3 dấu hiệu điển hình để nhận biết sớm ĐQ, đó là yếu hoặc liệt tay chân một bên, nói đớ và méo miệng. “Nếu xuất hiện một trong ba triệu chứng trên, người dân cần gọi cấp cứu 115 và đưa BN đến BV có khả năng điều trị ĐQ. Mỗi phút, mỗi giây đều rất quan trọng trong việc cấp cứu ĐQ”, bác sĩ Huy Thắng lưu ý.

Bài, ảnh: MAI ANH