Xây dựng hệ giá trị gia đình trong thời kỳ mới

Phát biểu tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh: "Xây dựng con người Việt Nam thời kỳ đổi mới, phát triển, hội nhập với những giá trị (GT) chuẩn mực phù hợp, gắn với giữ gìn, phát huy GT gia đình (GĐ) Việt Nam, hệ GT văn hóa, GT của quốc gia- dân tộc; kết hợp nhuần nhuyễn những GT truyền thống với GT thời đại.

(VLO) Phát biểu tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh: “Xây dựng con người Việt Nam thời kỳ đổi mới, phát triển, hội nhập với những giá trị (GT) chuẩn mực phù hợp, gắn với giữ gìn, phát huy GT gia đình (GĐ) Việt Nam, hệ GT văn hóa, GT của quốc gia- dân tộc; kết hợp nhuần nhuyễn những GT truyền thống với GT thời đại.

Những GT ấy được nuôi dưỡng bởi văn hóa GĐ Việt Nam với những GT cốt lõi: ấm no, hạnh phúc, tiến bộ, văn minh;…”.

Hạnh phúc nơi đảo xa.Ảnh: NGUYỄN HÒA BÌNH (TP Vĩnh Long)

Quán triệt nội dung kết luận của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại hội nghị và kết quả Hội thảo quốc gia “Hệ GT quốc gia, hệ GT văn hóa, hệ GT GĐ và chuẩn mực con người Việt Nam trong thời kỳ mới” năm 2022.

Bộ Văn hóa-TT-DL đã ban hành kế hoạch triển khai các giải pháp thực hiện tuyên truyền về hệ GT quốc gia, hệ GT văn hóa, hệ GT GĐ và chuẩn mực con người Việt Nam trong thời kỳ mới (Kế hoạch số 2074/KH-BVHTTDL, ngày 17/5/2024).

Để nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành và toàn xã hội về các thành tố cơ bản của hệ GT quốc gia, hệ GT văn hóa, hệ GT GĐ và chuẩn mực con người Việt Nam trong thời kỳ mới.

Theo đó, một số vấn đề cần được quan tâm để xây dựng, phát triển hệ GT GĐ hiện nay là:

Thứ nhất, tuyên truyền, quán triệt nội dung hệ GT GĐ trong thời kỳ mới; nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các cấp, các ngành, địa phương và toàn xã hội về hệ GT GĐ gắn với hệ GT Việt Nam nhằm khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, ý chí tự cường dân tộc, khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Lồng ghép nội dung các hệ GT vào hoạt động của phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa.

Thứ hai, tiếp tục triển khai thực hiện các mục tiêu, chỉ tiêu Chương trình giáo dục đạo đức, lối sống trong GĐ đến năm 2030. Tuyên truyền, vận động các GĐ thực hiện Bộ tiêu chí ứng xử trong GĐ.

Thứ ba, nghiên cứu, xây dựng bộ chỉ số GĐ hạnh phúc. Xác định các GT truyền thống của GĐ cần giữ gìn, phát huy, các GT mới đang hình thành trong GĐ cần tiếp thu, điều chỉnh phù hợp với văn hóa truyền thống của dân tộc và sự phát triển của xã hội.

Để tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức về hệ GT GĐ hiệu quả, trước tiên chúng ta cần nhận diện các nội dung “Ấm no, hạnh phúc, tiến bộ, văn minh” trong hệ GT GĐ thời kỳ mới hiện nay.

Theo đó, GT “ấm no” được thể hiện thông qua chất lượng cuộc sống của GĐ. Các nhu cầu thiết yếu về ăn, mặc, ở… của các thành viên được thỏa mãn tương đối đầy đủ. Các thành viên GĐ có cơ hội học hành, giải trí, phát triển trí tuệ, tài năng, sức khỏe là một công dân có ích cho xã hội. Bên cạnh sự phát triển của xã hội, GT “ấm no” cũng phát triển từ tiêu chí “ăn no- mặc ấm” sang “ăn ngon, mặc đẹp”.

Các GĐ đang hướng đến nhu cầu ăn ngon, lựa chọn thực phẩm an toàn, mặc đẹp, có chỗ ở riêng, có đầy đủ các trang thiết bị tiện nghi phục vụ sinh hoạt hàng ngày như điện thoại, tivi, tủ lạnh, máy lạnh, và phương tiện đi lại…

GT “hạnh phúc” là để chỉ trạng thái sống của con người, thường biểu hiện qua sự vui vẻ, sung sướng, mãn nguyện, hài lòng… với môi trường sống của bản thân. Hạnh phúc mang cảm xúc tại một thời điểm nhất định của cá nhân, GĐ.

Để đánh giá GĐ có hạnh phúc hay không hạnh phúc, người ta có thể dựa vào nhiều khía cạnh để đo lường mức độ hài lòng của các thành viên trong GĐ.

Bộ Văn hóa-TT-DL đưa ra các tiêu chí sau: được ăn ngon, mặc đẹp; chỗ ở tiện nghi, hiện đại, môi trường sống trong lành, an toàn, có nhiều dịch vụ chất lượng tốt; các thành viên trong GĐ có nền nếp, gia phong, con cháu lễ phép, chăm chỉ học hành, có việc làm, thu nhập ổn định; mối quan hệ trong GĐ hòa thuận, các thành viên đùm bọc, chia sẻ, yêu thương nhau, có sức khỏe tốt; quan hệ tốt đẹp với cộng đồng, làng xóm…

Đối với GT “tiến bộ”, văn hóa truyền thống của gia đình Việt Nam có ảnh hưởng rất nhiều từ Nho giáo, nhiều chuẩn mực đạo đức, lễ nghi, ứng xử của mỗi cá nhân trong GĐ và xã hội được giữ gìn và phát huy trong thời đại hiện nay.

Tuy nhiên, một số quan niệm, chuẩn mực đạo đức có sự thay đổi tiến bộ hơn, cụ thể là sự bình đẳng trong GĐ. Mối quan hệ giữa các thành viên trong GĐ được xây dựng và vun đắp dựa trên sự tôn trọng, bình đẳng, yêu thương và chia sẻ.

Vợ chồng cùng nhau xây dựng hôn nhân bền vững, một vợ một chồng; vợ chồng yêu thương, quan tâm, chăm sóc nhau và cùng nhau chia sẻ công việc trong GĐ, trong nuôi dạy và chăm sóc con cái, trong phát triển kinh tế GĐ…

Mối quan hệ giữa ông bà, cha mẹ với con, cháu là gương mẫu, yêu thương, con cháu hiếu thảo, lễ phép với ông bà cha mẹ; anh chị em trong GĐ hòa thuận, chia sẻ, giúp đỡ nhau khi khó khăn, hoạn nạn. GĐ tiến bộ được xây dựng trên cơ sở tình yêu, sự tôn trọng và bình đẳng, nam nữ tự do lựa chọn bạn đời.

Sự thay đổi mối quan hệ ứng xử giữa các thành viên trong GĐ và ngoài xã hội theo hướng tiến bộ, phù hợp với sự phát triển xã hội hiện đại được xem là GT văn minh của GĐ.

Trong xã hội hiện đại, bên cạnh sự tiện nghi của những trang thiết bị thì cách thức ứng xử văn hóa cũng phải được tiếp thu các GT mới điều chỉnh hài hòa, phù hợp với điều kiện mới, văn minh hơn, hiện đại hơn.

Xu hướng các GĐ mong muốn có không gian sống riêng tư, tự do, tự lập ngày càng tăng. Sự hiếu thảo, quan tâm, chăm sóc phụng dưỡng cha mẹ cũng thay đổi theo hướng văn minh hơn, sáng tạo hơn.

Thay vì phải sống chung để quan tâm, chăm sóc trực tiếp, GĐ có thể tận dụng công nghệ, thiết bị hiện đại để mở rộng không gian giao tiếp giữa các thành viên (camera, video call…), thiết bị chăm sóc sức khỏe hiện đại…

Các GT mới trong cuộc sống hiện đại giúp cho tình yêu thương, sự quan tâm chăm sóc không còn phụ thuộc vào không gian, khoảng cách địa lý và cả khoảng cách về thế hệ cũng được kéo gần nhau hơn.

Trên cơ sở các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác xây dựng GĐ trong tình hình mới; Tỉnh ủy, UBND tỉnh Vĩnh Long đã ban hành và chỉ đạo các cơ quan, đơn vị, địa phương trên địa bàn tỉnh triển khai thực hiện nhiệm vụ công tác GĐ và đạt được nhiều kết quả đáng kể.

Những kết quả đáng ghi nhận của chương trình xóa đói, giảm nghèo, công tác an sinh xã hội, chính sách phát triển kinh tế, xã hội, xây dựng NTM và đô thị văn minh thời gian qua đã góp phần đem lại cuộc sống ấm no cho người dân.

Việc phát huy những yếu tố văn hóa truyền thống của dân tộc và tiếp thu có chọn lọc những GT văn hóa mới sẽ làm phong phú hơn hệ GT GĐ Việt Nam. Hướng tới xây dựng GĐ là tổ ấm của mỗi người, là tế bào lành mạnh của xã hội, làm nền tảng vững chắc cho sự phát triển xã hội.

HOÀNG OANH