Nhà thơ, Anh hùng liệt sĩ Lê Anh Xuân cùng “Dáng đứng Việt Nam”

(VLO) Lê Anh Xuân tên thật là Ca Lê Hiến, sinh ngày 5/6/1940 tại huyện Mỏ Cày (nay là huyện Mỏ Cày Bắc), tỉnh Bến Tre. Trong một gia đình có nhiều người là nhà giáo, văn nghệ sĩ. Cha ông là giáo sư Ca Văn Thỉnh, một nhà giáo, nhà nghiên cứu văn học. Anh trai ông là nhạc sĩ Ca Lê Thuần; chị gái là nữ đạo diễn, Nghệ sĩ ưu tú Ca Lê Hồng; em trai là họa sĩ Ca Lê Thắng.

Quân Giải phóng Sài Gòn- Gia Định nhận nhiệm vụ trước giờ xuất kích Xuân 1968. Ảnh: TL

Năm 1954, ông theo gia đình tập kết ra Bắc, học ở các trường học sinh miền Nam, Trường Phổ thông trung học Nguyễn Trãi (Hà Nội).

Sau đó ông trở thành sinh viên của Khoa Lịch sử, Trường ĐH Tổng hợp Hà Nội. Sau khi tốt nghiệp ĐH, Lê Anh Xuân được giữ lại trường làm cán bộ giảng dạy và được cử đi làm nghiên cứu sinh ở nước ngoài nhưng ông tình nguyện xung phong vào Nam tham gia chiến đấu.

Cuối năm 1964, sau khi vượt Trường Sơn ông nhận công tác ở Tiểu ban Giáo dục thuộc Ban Tuyên huấn Trung ương Cục miền Nam và sau đó về làm việc tại Hội Văn nghệ Giải phóng miền Nam Việt Nam. Năm 1966, ông được kết nạp vào Đảng Cộng sản Việt Nam.

Sự nghiệp sáng tác của Lê Anh Xuân có các tác phẩm như: Tiếng gà gáy (Thơ, 1965), Có đâu như ở miền Nam (Thơ, in chung, 1968), Nguyễn Văn Trỗi (Trường ca, 1968), Hoa dừa (Thơ, 1971), Thơ Lê Anh Xuân (Tuyển thơ, 1981), Giữ đất (Văn xuôi, 1968).

Bài thơ “Dáng đứng Việt Nam” của Lê Anh Xuân- ca ngợi hình ảnh người chiến sĩ Giải phóng quân dũng cảm hy sinh trên đường băng Tân Sơn Nhất, trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân năm 1968.

Một nhân chứng từng tham gia trận đánh này cho biết có thể có hơn 1.000 người đã ngã xuống trong trận đánh vào sân bay Tân Sơn Nhất và đến nay vẫn còn hàng trăm liệt sĩ vẫn chưa tìm được hài cốt.

Nhắc lại Xuân Mậu Thân, thiết nghĩ cũng nên nhắc đến những anh hùng liệt sĩ đã anh dũng ngã xuống trên đường băng sân bay Vĩnh Long vào mùa Xuân năm 1968.

Trận đánh vào sân bay Vĩnh Long đêm giao thừa được giao cho 46 đồng chí, gồm cả lực lượng đặc công và bộ binh có kinh nghiệm của tỉnh, do đồng chí Trần Thanh Liêm làm mũi trưởng.

Kết thúc trận đánh, hơn 100 lính Mỹ bị tiêu diệt, lực lượng ta phá hủy hoàn toàn 61 máy bay trực thăng và 2 máy bay trinh sát L.19 cùng máy móc, kho đạn dược.

Về phía ta, tổn thất cũng không nhỏ, có 43 cán bộ, chiến sĩ hy sinh. Trong đó có 35 cán bộ, chiến sĩ hy sinh phải nằm lại trận địa, không lấy thi thể ra được. Thắng lợi của trận đánh sân bay Vĩnh Long phải đánh đổi bằng xương máu rất lớn đối với lực lượng vũ trang tỉnh Vĩnh Long thời điểm đó.

Dáng đứng Việt Nam Nhà thơ, Anh hùng liệt sĩ Lê Anh Xuân. Anh ngã xuống đường băng Tân Sơn Nhứt Nhưng Anh gượng đứng lên tì súng trên xác trực thăng Và Anh chết trong khi đang đứng bắn Máu Anh phun theo lửa đạn cầu vồng Chợt thấy Anh, giặc hốt hoảng xin hàng Có thằng sụp xuống chân Anh tránh đạn Bởi Anh chết rồi nhưng lòng dũng cảm Vẫn đứng đàng hoàng nổ súng tiến công Anh tên gì hỡi Anh yêu quý Anh vẫn đứng lặng im như bức thành đồng Như đôi dép dưới chân Anh giẫm lên bao xác Mỹ Mà vẫn một màu bình dị, sáng trong Không một tấm hình, không một dòng địa chỉ Anh chẳng để lại gì cho riêng Anh trước lúc lên đường Chỉ để lại cái dáng-đứng-Việt-Nam tạc vào thế kỷ: Anh là chiến sĩ Giải phóng quân. Tên Anh đã thành tên đất nước Ôi anh Giải phóng quân! Từ dáng đứng của Anh giữa đường băng Tân Sơn Nhứt Tổ quốc bay lên bát ngát mùa xuân. Tháng 3/1968 LÊ ANH XUÂN

Chỉ 2 tháng sau khi bài thơ ra đời, nhà thơ Lê Anh Xuân đã anh dũng hy sinh vào ngày 24/5/1968 tại xã Phước Lợi, huyện Cần Đước, tỉnh Long An trong một trận đánh với quân Mỹ ngụy khi tuổi đời vừa 28 tuổi.

Mặc dù có nhiều mất mát, hy sinh, nhưng thắng lợi của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 đã tạo bước ngoặt chiến lược, có ý nghĩa quyết định trong toàn bộ sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của dân tộc: làm phá sản chiến lược “chiến tranh cục bộ”, buộc Mỹ phải xuống thang chiến tranh, bước vào hội nghị đàm phán hòa bình 4 bên tại Paris, mở ra điều kiện và thời cơ cho những đòn tấn công tiếp theo mà đỉnh cao là Đại thắng Mùa Xuân 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước. 

Năm 2001, nhà thơ, liệt sĩ Lê Anh Xuân đã được truy tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật. Năm 2011 ông được truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.

Nhắc lại tác giả cùng hoàn cảnh ra đời của bài thơ nổi tiếng ra đời trong khói lửa chiến tranh mùa Xuân 1968, trong đó có câu thơ được chọn làm chủ đề của Ngày thơ Việt Nam lần thứ XXIII- “Tổ quốc bay lên”, chắc hẳn trong mỗi chúng ta, đội ngũ văn nghệ sĩ và những người yêu thơ ngày hôm nay càng thấy rõ hơn giá trị cao cả của sự hy sinh vì hòa bình, tự do, độc lập, để cùng hòa mình vào ngọn gió của thời đại, ra sức cống hiến, lao động sáng tạo nên nhiều tác phẩm có giá trị về tư tưởng và nghệ thuật, để cùng hòa nhịp vào sự phát triển đi lên của quê hương, đất nước trong kỷ nguyên mới- Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

ANH TIẾN