Thời tiết ở Nam Bộ (trong đó có Vĩnh Long) đang bước vào mùa mưa, cũng là thời kỳ lốc xoáy xảy ra nhiều nhất. Ngoài gây hư hại nhà cửa, phá hủy những công trình có tầm cao, lốc xoáy còn gây thương vong cho con người, vật nuôi bởi cây cối, công trình đổ ngã.
 |
| Lực lượng tại chỗ hỗ trợ người dân xã Long An, huyện Long Hồ, khắc phục hậu quả sau giông, lốc vào tháng 6/2023. Ảnh: TẤN ANH |
Thời tiết ở Nam Bộ (trong đó có Vĩnh Long) đang bước vào mùa mưa, cũng là thời kỳ lốc xoáy xảy ra nhiều nhất. Ngoài gây hư hại nhà cửa, phá hủy những công trình có tầm cao, lốc xoáy còn gây thương vong cho con người, vật nuôi bởi cây cối, công trình đổ ngã.
Những vùng có nguy cơ cao xảy ra lốc xoáy
Ở Nam Bộ, giông, lốc xoáy thường xảy ra trong mùa mưa, nhưng nhiều nhất là vào đầu mùa, vì thời kỳ này mưa không đều, có những đợt không mưa, nắng nóng kéo dài từ 7 đến hơn 10 ngày.
Do nắng nóng, mặt đất bị đốt nóng không đều nhau, một khoảng nào đó hấp thụ nhiệt thuận lợi sẽ nóng hơn, tạo ra một vùng khí áp giảm và tạo nên dòng thăng, không khí lạnh hơn ở xung quanh tràn đến tạo thành hiện tượng gió xoáy.
Bên cạnh, đầu mùa mưa là thời kỳ chịu ảnh hưởng chính của gió mùa Tây Nam cùng với gió Đông- Đông Bắc còn sót lại của thời kỳ cuối mùa khô. Hai tổ hợp này thường gây mưa to và giông kèm theo các hiện tượng thời tiết nguy hiểm như lốc, sét và gió giật mạnh.
Lốc xoáy thường xuất hiện không liên tục mà theo từng đợt, sau những đợt không mưa, hoặc hạn ngắn hạn. Khi trời “chuyển mưa” là ngay sau đó giông, lốc kéo đến. Phạm vi ảnh hưởng của gió trong lốc xoáy hẹp hơn bão, thường là những vùng bằng phẳng, trống trải, có diện tích vài chục đến vài trăm hecta, không phủ rộng liên huyện, liên tỉnh hay cả khu vực (như khu vực Nam Bộ).
Ở Vĩnh Long, vùng có nguy cơ bị lốc xoáy “quét” qua là dải đất ven các sông, rạch, kinh, đường bộ lớn có hướng vuông góc với 2 hướng gió chính Đông Bắc, gió Tây Nam, vì đó là khoảng không rất trống trải, không có vật cao chắn gió.
Ở đó, vào thời kỳ đầu mùa mưa, các xã nằm ven sông Hậu (thuộc các huyện Bình Tân, Tam Bình, Trà Ôn và TX Bình Minh) và các xã nằm ven sông Cổ Chiên (thuộc huyện Long Hồ và các xã nằm trên cù lao Dài thuộc huyện Vũng Liêm) thường bị lốc xoáy nhiều nhất; còn thời kỳ cuối mùa mưa, dải đất ven sông Tiền (gồm các xã thuộc huyện Long Hồ), sông Cổ Chiên (gồm các xã thuộc huyện Vũng Liêm, Mang Thít và TP Vĩnh Long) chịu ảnh hưởng của giông, lốc xoáy nhiều hơn các nơi khác.
Nhà cửa, công trình nằm ven các sông, rạch, kinh, đường bộ lớn có hướng vuông góc với 2 hướng gió chính vừa nêu đều có thể bị gió lốc gây thiệt hại; những lồng, bè nuôi thủy sản trên các sông lớn cũng có nguy cơ cao bị lốc gây hư hỏng. Ở đất liền, nhà, công trình ở giữa đồng trống, hoặc ở cuối hướng gió của khu đất trống cũng dễ bị sập, tốc mái, đổ ngã do gió mạnh.
Chủ động phòng, tránh lốc xoáy
Cũng như sét, lốc xoáy là những dạng thời tiết, thiên tai cực đoan thường xảy ra một cách bất thường, đột ngột, không tuân theo quy luật nào và không thể dự đoán.
Vì vậy con người trở tay không kịp, chỉ tự nhận biết hoặc được thông báo trước vài ngày dựa trên một vài dấu hiệu đặc trưng. Tuy nhiên, thời gian gần đây, với sự hỗ trợ của các công cụ dự báo hiện đại, tiên tiến, các cơ quan chuyên môn trong nước đã dự báo được mưa, giông sắp xảy ra, từ đó có thể cảnh báo đề phòng lốc xoáy, sét xảy ra đồng thời.
Hiện nay, các dự báo về thời tiết nói chung và mưa, giông nói riêng được thông tin khá phổ biến trên các phương tiện thông tin đại chúng, trên các trang mạng điện tử… và ngay cả trên điện thoại thông minh của từng người. Nhưng độ chính xác về không gian, thời gian xảy ra mưa, giông sau khi có dự báo là khác nhau. Người dân, các tổ chức cần cân nhắc, lựa chọn, khai thác sử dụng.
 |
| Cơ quan quản lý cây xanh phải rong, mé cây xanh có tầm cao hoàn thành trước mùa mưa để đảm bảo an toàn cho người đi đường. |
Ở Vĩnh Long, những năm gần đây, Đài Khí tượng Thủy văn tỉnh đã dự báo được khoảng thời gian (trước 30-40 phút hoặc vài giờ tới), khu vực xảy ra mưa, giông (như huyện, thị xã hay thành phố) thông qua việc theo dõi trên ảnh ra đa thời tiết kết nối từ trạm Nhà Bè (TP Hồ Chí Minh); từ đó thông tin về mưa, giông được chuyển nhanh qua hệ thống thông tin điện tử (như tin nhắn nhanh SMS, Zalo, internet...) đến các tổ chức, cá nhân có liên quan và được loan báo trên hệ thống loa truyền thanh ở cấp xã để người dân biết, chủ động phòng, tránh giông, lốc, sét gây hại.
Từ đặc điểm, tính chất, vùng có nguy cơ bị ảnh hưởng và khả năng dự báo về lốc xoáy như đã nêu trên, đối với tỉnh Vĩnh Long, để chủ động phòng, tránh loại thiên tai này hiệu quả, biện pháp khả thi nhất hiện nay là tăng cường công tác tuyên truyền, thông tin về tác hại của lốc xoáy cùng với các loại thiên tai, thời tiết cực đoan khác (như giông, sét, sạt lở đất…); vận động người dân đốn hạ những cây cao, dễ gãy gần nhà, gần công trình; đối với cây cao, to có sức chống chịu tốt thì chỉ mé bớt để chắn gió mạnh thổi vào nhà; khẩn trương chằng chống nhà, công trình cho chắc chắn theo hướng dẫn của cơ quan chuyên môn.
Cơ quan quản lý cây xanh phải tổ chức rong, mé, cắt tỉa cây xanh có tầm cao hoàn thành trước mùa mưa để đảm bảo an toàn cho người đi đường trên các trục lộ nông thôn hoặc đường tại các đô thị.
Đối với những nhà yếu, các cấp chính quyền nên tích cực vận động người dân tự chằng chống hoặc hỗ trợ về người, vật tư, kỹ thuật giúp dân chằng, chống để giảm thiểu thiệt hại. Cơ quan, đơn vị quản lý công trình điện, bưu chính- viễn thông nên tăng cường kiểm tra để đảm bảo an toàn công trình. Những lồng, bè nuôi thủy sản trên các sông lớn cần phải được neo đậu, chằng chống vững chắc...
 |
| Tàu, phà đi trên sông lớn, khi thấy mưa, giông sắp kéo đến thì phải nhanh chóng trở vào bờ tránh lốc xoáy. |
Mỗi người dân phải hết sức đề phòng, cảnh giác tác hại của lốc xoáy và cả sét vì sét thường song hành với giông, lốc. Các ghe, tàu, phà khi đi trên sông lớn hoặc vượt qua sông lớn cần phải quan sát kỹ trên bầu trời, khi thấy đám mây gây mưa, giông sắp kéo đến thì phải nhanh chóng trở vào bờ hoặc di chuyển tìm nơi tránh, trú an toàn.
Người ở trên đất liền, khi nhận thấy từ xa có hiện tượng mưa lớn kèm theo gió mạnh sắp xảy ra thì cần sơ tán người già, người yếu và trẻ em ra khỏi những căn nhà tạm bợ, đến những nơi an toàn hơn. Khi có mưa lớn, gió mạnh, mọi người phải tìm những nơi trú ẩn an toàn trong các nhà kiên cố; tránh núp dưới bóng cây, nhà tạm bợ dễ bị ngã đổ gây tai nạn.
• Bài, ảnh: TRUNG CHÁNH
