Lặng thầm nghề canh sóng- gác hình- giữ mạch chữ

Có những người không đứng tên tác giả, không lên hình, nhưng luôn hiện diện phía sau mỗi tác phẩm báo chí. Người dựng hình ảnh sẽ “dựng ánh sáng cho câu chuyện”; người chỉnh âm sẽ “làm mềm từng nhịp sóng”; biên tập viên, thiết kế trang báo sẽ “nhặt sạn chữ nghĩa, sắp xếp cảm xúc trên giấy”.

Mỗi bản tin lên sóng, một chương trình phát thanh, từng trang báo đến tay bạn đọc- đều là thành quả từ sự phối hợp của nhiều người mang đến cho khán thính giả, độc giả tiếp cận những sản phẩm báo chí chỉn chu và trọn vẹn nhất.

Trong quy trình xuất bản báo in, dò morat và trình bày market nhằm đảm bảo bản in đúng nội dung, chuẩn hình thức.

Giữa hình ảnh, âm thanh và những con chữ

Trong căn phòng ánh đèn luôn sáng, tiếng gõ bàn phím, tiếng lật giấy đan xen. Nhà báo Lê Thành Liêm- Phòng Báo in- Báo điện tử, chăm chú kiểm tra từng bài viết, lên kế hoạch sắp xếp nội dung cho số báo mới. “Sau khi phóng viên hoàn thành tin bài, trên cơ sở xác định chủ điểm thời sự, định hướng tuyên truyền từ Ban Biên tập, chúng tôi sẽ sắp xếp nội dung phù hợp với yêu cầu của từng số báo”- anh nói.

Đọc hàng chục ngàn con chữ mỗi ngày, anh nhớ văn phong từng người, sửa những lỗi mà người viết đôi khi không tự nhận ra, tuy là chuyện "bếp núc" nhưng khá quan trọng, vì mục tiêu cuối cùng là góp sức cùng tác giả mang đến tác phẩm hoàn thiện nhất có thể".

Tại Phòng Phát thanh, phía sau cánh cửa phòng thu với tín hiệu “On-air” bật sáng, một kỹ thuật viên kỳ cựu hơn 20 năm vẫn đều đặn theo dõi nhịp sóng cho chương trình vọng cổ buổi chiều. Anh khẽ chào bằng cái gật đầu nhẹ, rồi quay lại màn hình điều khiển.

“Âm thanh phải vừa tai thì thính giả mới không tắt radio. Người nghe đa phần là người lớn tuổi, họ cảm âm rất kỹ, chỉ một tiếng rè nhẹ là nhận ra liền”- anh nói và nhắn nhẹ “hổng đưa tên lên báo nhe”.

Những kỹ thuật viên ở bộ phận phát thanh vừa đảm nhận nhiệm vụ truyền dẫn phát sóng và trực tiếp tham gia vào quá trình sản xuất chương trình.

Còn ở Phòng Kỹ thuật thể hiện, ánh sáng từ các màn hình dựng chớp tắt liên tục. Anh Ngô Gia Quí- Tổ trưởng Tổ Dựng hình chuyên mục, giải trí, đang chỉnh hình, âm thanh cho một chương trình truyền hình sắp phát sóng. “Phóng viên mang về dữ liệu giống như những viên gạch. Chúng tôi- kỹ thuật dựng, như người xây nhà…”- anh vừa nói, tay dừng chuột ở một khung hình.

Bàn dựng của anh có đủ màu: file ảnh, âm thanh, lời dẫn, hiệu ứng… tất cả chồng lớp lên nhau. Theo anh Quí: “Tác phẩm hoàn chỉnh, thu hút là khi cảm xúc của người quay, người viết kịch bản và người dựng gặp nhau ở một điểm, điều đó được chuyền tải đến khán giả, giữ họ ngồi xem đến cuối mà không chuyển kênh”.

Nếu có một điểm chung giữa những người kỹ thuật dựng hình báo hình, chỉnh âm báo nói, dò morat, trình bày market báo in… thì đó chính là sự lặng thầm: để nghe, nhìn, đọc, xử lý từng chi tiết nhỏ, từ hình ảnh, âm thanh đến con chữ, để không làm mất đi sự tôn trọng dành cho công chúng.

Anh Ngô Gia Quí chia sẻ: “Làm kỹ thuật dựng hình không chỉ bằng mắt, mà cần cả cảm xúc. Ngoài việc cắt, gọt, ráp hình, thêm hiệu ứng hay chỉnh ánh sáng, mình còn phải hiểu quay phim muốn giữ lại cú máy nào, biên tập muốn nhấn chi tiết nào, từ đó thêm vào góc nhìn thẩm mỹ của mình. Làm sao để khán giả cảm nhận được câu chuyện mượt mà, thay vì chỉ thấy một bản dựng đầy kỹ xảo”.

Những người đứng sau tác phẩm báo chí

Đứng bên cạnh quan sát chị Đỗ Ngọc Ảnh- Đạo diễn truyền hình (Phòng Kỹ thuật thể hiện), mới thấy công việc này đòi hỏi sự tỉnh táo và sự chủ động trong từng giây phát sóng. “Mỗi bản tin là chuỗi hình ảnh phải chuyển tải linh hoạt, đủ sức giữ người xem. Nội dung quan trọng, nhưng nếu hình không chặt, ánh sáng không đẹp, chia khung sai, khán giả sẽ đổi kênh”- chị nói, tay vẫn lướt qua bảng điều khiển kỹ thuật.

Những người thầm lặng phía sau màn hình, góp sức cho những cánh sóng của Báo và Đài Phát thanh- Truyền hình tỉnh Vĩnh Long luôn “Mang niềm vui đến mọi nhà”.

Trong các chương trình trực tiếp, đạo diễn hình ảnh là người “giữ cửa”: vừa theo dõi hình đang phát, vừa lường trước các cảnh kế tiếp. “Lúc đó không có thời gian để bàn bạc. Một khi đạo diễn đã quyết định, hình ảnh sẽ được đưa lên sóng ngay lập tức. Mỗi quyết định của đạo diễn đều mang theo trách nhiệm với cả chương trình”- chị chia sẻ.

Trong quy trình làm báo, mỗi người một việc nhưng tất cả sẽ cùng phối hợp tạo ra tác phẩm hoàn chỉnh. Trong Phòng Phát thanh, anh Võ Quốc Thanh- kỹ thuật viên của Tổ Thể hiện chương trình phát thanh, đang chỉnh biên độ âm thanh, bước sóng cho chương trình “Sắc màu cuộc sống”. Phía sau lớp kính cách âm, anh và phát thanh viên phối hợp bằng những tín hiệu tay.

Hơn 3 năm làm công việc xử lý âm thanh hậu kỳ, anh Thanh chia sẻ: “Nghe giọng là biết ai, nhịp nào lệch, lỗi thường lặp ở đâu. Có khi thu âm ngoài trời, chỉ cần lệch một nhịp thở là phải can thiệp ngay. Kỹ thuật viên âm thanh là người chỉnh âm, cũng là “thính giả” đầu tiên, nên phải lắng nghe cẩn thận hơn”.

Còn đối với báo in, quá trình hậu kỳ lại được phân thành nhiều công đoạn tỉ mỉ, từ dò lỗi chính tả đến trình bày trang báo. Đang chăm chú rà lại bản in mới, chị Lê Thị Mai Kha- phụ trách dò morat, chia sẻ: “Còn một hạt sạn dù nhỏ thì món ăn ngon đến đâu cũng không tròn vị. Là người “nhặt sạn”, lúc nào chúng tôi cũng muốn đem đến cho độc giả những món ăn ngon. Vì vậy trong bữa cơm, chúng tôi luôn cố gắng sàng sảy, nhặt nhạnh những mảng miếng làm vướng víu độc giả”.

Từ những con chữ đã được kiểm tra kỹ, bài báo tiếp tục chuyển đến khâu trình bày trang in. Với anh Huỳnh Hồ Ngọc Hải- người thiết kế, trình bày trang báo hơn 17 năm, mỗi số báo cần đảm bảo cả hình thức và nội dung đều hài hòa, chỉn chu nhất.

Một trang báo trước hết phải đúng: đúng thể thức, đúng bố cục, đúng quy chuẩn trình bày. Sau đó là yếu tố thẩm mỹ, làm sao cho đẹp, tư duy hình ảnh, sắp xếp thông tin mới mẻ, hiện đại hấp dẫn người đọc. Nhưng đối với tờ báo Đảng, cái đẹp đó cần thể hiện tính trang trọng.

Trong nghề làm báo, dù ở thể loại nào, có khi căng thẳng chỉ gói gọn trong tích tắc. Khi âm thanh sau lớp kính cách âm bị rè, kỹ thuật viên và phát thanh viên chỉ kịp nhìn nhau rồi cùng hành động mà không cần nói.

Áp lực ấy càng rõ hơn vào dịp lễ, Tết- khi nhiều người sum họp, họ vẫn túc trực bên màn hình, giữ sóng ổn định, giữ mạch chương trình không đứt đoạn. Ở tòa soạn báo in, những chiều muộn có bài viết cần thay đổi gấp, Tổ Thư ký tòa soạn cũng gác lại bữa cơm chiều, phối hợp cùng nhau để kịp cho ra số báo sáng hôm sau.

Họ là những người thầm lặng sau mỗi tác phẩm báo chí- không xuất hiện trên sóng, không thể gửi lời chào đến thính giả, không có tên dưới mỗi bài viết, nhưng luôn góp mặt trong quá trình hình thành và hoàn thiện tác phẩm.

Bài, ảnh: THẢO TIÊN