BỔ SUNG TỘI SỬ DỤNG TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY

Bảo đảm tính răn đe, tăng hiệu quả phòng ngừa tội phạm

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự được thông qua tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV. Một trong các nội dung đáng chú ý của luật là bổ sung tội sử dụng trái phép chất ma túy (MT) tại Điều 256a.

Tang vật một vụ án liên quan đến ma túy.

Thực tiễn công tác đấu tranh, phòng, chống tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật về MT thấy rằng, hiện nay, tình hình nghiện MT diễn ra rất phức tạp, số người nghiện MT đang có xu hướng gia tăng. MT là một trong những nguyên nhân phổ biến dẫn đến các loại tội phạm khác như trộm cắp tài sản, lừa đảo chiếm đoạt tài sản, cưỡng đoạt tài sản, cướp giật tài sản. Người sử dụng trái phép chất MT rơi vào tình trạng “ngáo đá”, phạm tội đặc biệt nghiêm trọng như giết người, hiếp dâm,… có chiều hướng gia tăng.

Theo thống kê của Bộ Công an, từ tháng 1/2018-5/2025, tỷ lệ tội phạm do người sử dụng trái phép chất MT thực hiện chiếm khoảng 10% trên tổng số tội phạm được phát hiện, trong đó tội phạm rất nghiêm trọng và tội phạm đặc biệt nghiêm trọng chiếm 5,3%. Cũng trong khoảng thời gian này, cả nước xảy ra 200 vụ tội phạm giết người do người nghiện chất MT và người sử dụng trái phép chất MT gây ra.

Trước đây, tội sử dụng trái phép chất MT từng được quy định tại Điều 199 Bộ luật Hình sự năm 1999. Theo đó, người nào sử dụng trái phép chất MT dưới bất kỳ hình thức nào, đã được giáo dục nhiều lần và đã bị xử lý hành chính bằng biện pháp đưa vào cơ sở chữa bệnh bắt buộc mà còn tiếp tục sử dụng trái phép chất MT, thì bị phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm. Tái phạm tội này thì bị phạt tù từ 2-5 năm.

Tuy nhiên, tại Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) chỉ quy định các tội phạm về MT tại Chương XX, như: tội sản xuất trái phép chất MT (Điều 248), tội tàng trữ trái phép chất MT (Điều 249), tội vận chuyển trái phép chất MT (Điều 250), không có tội sử dụng trái phép chất MT.

Trong khi đó, pháp luật chỉ quy định xử lý về tội tàng trữ trái phép chất MT và tội danh này chủ yếu là đối với người tàng trữ để sử dụng. Như vậy, một người sau khi mua chất MT để sử dụng, nếu chưa kịp sử dụng mà bị phát hiện thì bị xử lý về hành vi tàng trữ trái phép chất MT, còn nếu đang hoặc đã sử dụng thì lại không bị xử lý về hành vi tương ứng.

Thực tế hiện nay, số lượng người sử dụng trái phép, nghiện MT đang có xu hướng trẻ hóa, một bộ phận giới trẻ dễ bị rủ rê, lôi kéo sử dụng trái phép chất MT.

Trong khi đó, nhiều người đang trong quá trình cai nghiện hoặc ngay sau khi kết thúc quá trình cai nghiện vẫn tiếp tục sử dụng trái phép chất MT nhưng chưa có biện pháp hoặc chế tài để giải quyết đối với những trường hợp này. Theo kiểm sát viên Nguyễn Ngọc Lưỡng- Viện Kiểm sát nhân dân khu vực 4- Vĩnh Long, nếu căn cứ Nghị định số 144/2021/NĐ-CP thì người sử dụng trái phép chất MT chỉ bị xử phạt hành chính với mức phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền 1-2 triệu đồng là chưa đủ sức răn đe, dẫn đến tình trạng tái nghiện, gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho xã hội.

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự có hiệu lực từ 1/7/2025, trong đó bổ sung tội sử dụng trái phép chất MT được xem như giải pháp hữu hiệu trong việc bảo đảm tính răn đe, tăng hiệu quả phòng ngừa tội phạm. Tuy nhiên, luật sửa đổi lần này không áp dụng đối với tất cả người sử dụng trái phép chất MT mà chỉ áp dụng đối với những người đang trong quá trình cai nghiện hoặc vừa kết thúc quá trình cai nghiện MT mà tiếp tục sử dụng trái phép chất MT.

Cụ thể, Điều 256a quy định người nào sử dụng trái phép chất MT thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 2-3 năm: đang trong thời hạn cai nghiện MT hoặc điều trị nghiện các chất MT bằng thuốc thay thế theo quy định của Luật Phòng, chống MT; đang trong thời hạn quản lý sau cai nghiện MT theo quy định của Luật Phòng, chống MT; đang trong thời hạn 2 năm kể từ ngày hết thời hạn quản lý sau cai nghiện MT và trong thời hạn quản lý người sử dụng trái phép chất MT theo quy định của Luật Phòng, chống MT; đang trong thời hạn 2 năm kể từ khi tự ý chấm dứt cai nghiện MT tự nguyện hoặc điều trị nghiện các chất MT bằng thuốc thay thế theo quy định của Luật Phòng, chống MT. Nếu tái phạm về tội này thì bị phạt tù từ 3-5 năm.

Bài, ảnh: TRUNG HƯNG