Băn khoăn tiêu chí đánh giá

Phát triển HTX, THT (gọi chung kinh tế tập thể) có vai trò rất lớn vào xây dựng NTM, tuy nhiên mô hình này đang vướng phải nhiều khó khăn, nhất là về đội ngũ quản lý, năng lực hoạt động, đặc biệt là thiếu tiêu chí đánh giá HTX, THT trước khi công nhận xã đạt chuẩn NTM.

HTX, THT chứng minh năng lực mình thông qua hoạt động sản xuất kinh doanh.

Tại hội thảo: “Nâng cao hiệu quả hoạt động các hợp tác xã, tổ hợp tác (HTX, THT) nông nghiệp trong xây dựng nông thôn mới (NTM)” trong khuôn khổ hội nghị giao ban Liên minh HTX các tỉnh- thành ĐBSCL lần thứ 42 tổ chức ở Vĩnh Long vừa qua, nhiều địa phương chung nhận định, phát triển HTX, THT (gọi chung kinh tế tập thể) có vai trò rất lớn vào xây dựng NTM, tuy nhiên mô hình này đang vướng phải nhiều khó khăn, nhất là về đội ngũ quản lý, năng lực hoạt động, đặc biệt là thiếu tiêu chí đánh giá HTX, THT trước khi công nhận xã đạt chuẩn NTM.

Khó khăn nhiều mặt

Sau 3 năm thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM, đến nay ở ĐBSCL có 19/1.269 xã đạt xã NTM. Trong đó, thực hiện tiêu chí số 13 về phát triển hình thức tổ chức sản xuất, toàn vùng có hàng ngàn trang trại, HTX, THT sản xuất với trên 20 ngàn thành viên.
 
Ở Vĩnh Long, đến nay đã phát triển được 1.897 THT sản xuất với 65.806 hộ thành viên; 114 HTX và 1 liên hiệp HTX với 7.360 thành viên. Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Văn Bé Ba- Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, cũng như khó khăn chung của nhiều địa phương, một số HTX ở Vĩnh Long hoạt động quy mô còn nhỏ, thiếu đất xây dựng trụ sở, đặc biệt là thiếu người quản lý, điều hành.

Bà Lê Thị Lệ Hoa- Chủ tịch HĐQT HTX Dịch vụ Xuân Hiệp (Trà Ôn) cho biết, với vốn điều lệ khoảng 200 triệu đồng nên HTX phải “ăn trước trả sau”. HTX hiện sản xuất lúa giống nên lò sấy hay sân phơi là yếu tố rất quan trọng, song những trang thiết bị này gần như không có. Sau thu hoạch, HTX phải tận dụng sân của các xã viên để phơi lúa mới đảm bảo chất lượng hạt giống trước khi bán ra thị trường.

Trong phát triển kinh tế tập thể để xây dựng NTM, nhiều địa phương cho rằng, nên chọn HTX nông nghiệp để đầu tư, vì giải quyết nhiều vấn đề bức xúc ở nông thôn hiện nay như việc làm, tăng thu nhập người dân,… Điều này đã xảy ra ở tỉnh Long An khi ở phần lớn các xã NTM đều chọn HTX nông nghiệp đánh giá.

Ông Công Hoàng Bạch- Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh lý giải: “Đa phần người dân nông thôn sống bằng nông nghiệp, muốn người dân đóng góp vào xây dựng NTM thì chúng ta cần đầu tư vào phát triển nông nghiệp để người dân có điều kiện làm ăn, đóng góp của cải”.

Tương tự, tại tỉnh Sóc Trăng ông Đinh Quốc Bổn- Phó Chủ tịch Liên minh HTX cho biết: Toàn tỉnh trên 100 HTX thì có trên 80 HTX là nông nghiệp. Trong tổng số 22 xã NTM thì chỉ có 2 xã chưa có HTX nông nghiệp.

Cho rằng cách làm này chưa phù hợp, không nhất thiết chọn HTX nông nghiệp xây dựng NTM mà có thể chọn HTX khác ngoài nông nghiệp, ông Văn Hữu Huệ- Phó Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Vĩnh Long lý giải:

“Hiện đóng góp GDP cho phát triển kinh tế ở 3 khu vực: nông- lâm- thủy sản, công nghiệp và thương mại dịch vụ. Tuy nhiên, trong định hướng chuyển đổi chúng ta đang khuyến khích hạ khu vực 1 là nông- lâm- thủy sản, nâng khu vực 2 và 3, vì thế nếu ưu ái phát triển HTX nông nghiệp thì có chăng mâu thuẫn chủ trương!”.

Thiếu tiêu chí đánh giá HTX, THT

Theo quy định, xã đạt chuẩn NTM phải thực hiện đạt tiêu chí 13 về phát triển hình thức tổ chức sản xuất, trong đó chủ yếu phát triển HTX, THT. Tuy nhiên, nhiều địa phương cho rằng, phải dựa tiêu chí nào đánh giá HTX, THT đó làm ăn hiệu quả hay không hiệu quả.

Ông Nguyễn Thanh Dũng- Phó Chủ tịch Liên minh HTX Bạc Liêu nói: “Nếu dựa theo tiêu chí của Liên minh HTX Việt Nam thì quá cao, rất ít HTX đạt được, còn nếu dựa trên tiêu chí mà Bộ Nông nghiệp và PTNT đưa ra thì quá dễ, chỉ cần UBND xã chứng nhận HTX hiệu quả thì HTX đó có hiệu quả. Nếu vậy thì không ông lãnh đạo xã nào không xác nhận HTX đang hoạt động ở địa phương mình làm ăn không hiệu quả”.

Phát triển kinh tế tập thể góp phần giải quyết tốt lao động nông nhàn địa phương.

Còn theo ông Phạm Thanh Tâm- Phó Chủ tịch Liên minh HTX Kiên Giang, quy định các HTX, THT làm ăn hiệu quả hiện rất chung chung, chỉ định tính chứ chưa phải đánh giá định lượng. “Bởi một HTX hay THT nào đó nếu làm ăn hiệu quả thì một năm phải đạt bao nhiêu chỉ tiêu kế hoạch, phát triển bao nhiêu xã viên, thiết lập các quỹ cho HTX… đàng này chưa HTX nào chứng minh được”- ông Tâm nói.

Để linh hoạt trong hoạt động, ông Nguyễn Văn Bé Ba cho biết, thời gian qua BCĐ NTM tỉnh Vĩnh Long tự đưa ra dự thảo các tiêu chí đánh giá hiệu quả hoạt động kinh tế tập thể cho thành viên BCĐ xây dựng, góp ý trước khi chờ bộ tiêu chí chung.

Ông Văn Hữu Huệ bổ sung: “Cụ thể là Sở Kế hoạch và Đầu tư đã phân chia ra nhiều mục, tiêu chí đánh giá, giao về cho địa phương chấm điểm trước. Trước khi công nhận xã NTM đó có đạt tiêu chí 13 hay không, chúng tôi sẽ tiến hành chấm điểm lại. Nhờ vậy mà công tác thẩm định hoạt động các HTX ở các xã NTM thời gian qua đạt hiệu quả cao”.

Để khắc phục thiếu sót này, ông Lê Minh Hùng- Trưởng Cơ quan Thường trú phía Nam thuộc Liên minh HTX Việt Nam cho biết, thời gian tới Liên minh HTX Việt Nam sẽ soạn thảo bộ tiêu chí đánh giá chất lượng hoạt động HTX, THT áp dụng cho các địa phương.

“Tuy nhiên, trước khi có bộ tiêu chí này, bản thân mỗi HTX, THT cũng chứng minh năng lực mình thông qua hoạt động sản xuất kinh doanh. Từng địa phương cũng cần rà soát các HTX, THT để kịp thời hỗ trợ làm ăn mỗi khi gặp khó khăn”- ông Lê Minh Hùng lưu ý.

Bài, ảnh: NGUYỄN HOÀNG