Nông nghiệp thích ứng biến đổi khí hậu: Phải "ít hơn và nhiều hơn"

Phải tổ chức sản xuất cũng như công nghệ để nâng cao chuỗi giá trị cho sản phẩm theo nguyên tắc "ít hơn và nhiều hơn". Nghĩa là đầu tư vật chất vào tài nguyên, lao động, rủi ro ít hơn song giá trị sản xuất và thu nhập cao hơn.

Nông nghiệp nói chung và cây trồng nói riêng là nền sản xuất mở, hội nhập sâu rộng, nhưng chịu sự cạnh tranh gay gắt của thị trường. Để sản xuất hiệu quả, nâng cao thu nhập của người dân, quyền Giám đốc Viện Khoa học nông nghiệp Việt Nam (VAAS) Trịnh Khắc Quang cho rằng, phải tổ chức sản xuất cũng như công nghệ để nâng cao chuỗi giá trị cho sản phẩm theo nguyên tắc “ít hơn và nhiều hơn”. Nghĩa là đầu tư vật chất vào tài nguyên, lao động, rủi ro ít hơn song giá trị sản xuất và thu nhập cao hơn.

Hướng dẫn nhà vườn ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất và phòng trị dịch bệnh.

Tại hội thảo quốc gia về khoa học cây trồng lần thứ hai tại TP Cần Thơ mới đây, nhiều chuyên gia cho biết, hướng tới sẽ tập trung nghiên cứu có mục tiêu, chọn tạo giống chống chịu với biến đổi khí hậu.

Được rau quả…

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp- PTNT Lê Quốc Doanh cho rằng, thời gian qua có những ngành tuy nhận được rất ít sự quan tâm đầu tư, nhưng kết quả xuất khẩu lại hết sức ấn tượng và liên tục tăng trưởng, chẳng hạn như rau quả.

“Nếu như năm 2013, xuất khẩu rau quả chỉ đạt 900 triệu đô la Mỹ, thì năm 2014 đã đạt 1,47 tỷ đô và trong năm 2015 đạt 1,85 tỷ đô.

Riêng từ tháng 1- 7/2016, trị giá xuất khẩu rau quả đã đạt 1,37 tỷ đô và nhiều khả năng xuất khẩu trong cả năm 2016 sẽ đạt đến 2,5 tỷ, tăng khoảng 650 triệu đô so với năm 2015.”- Thứ trưởng Lê Quốc Doanh nói.

Theo Bộ Nông nghiệp- PTNT, trong thời gian qua, nhiều thị trường có yêu cầu cao về tiêu chuẩn sản phẩm cũng đã, đang và sẽ tiếp tục mở cửa cho trái cây Việt Nam.

Cụ thể, thanh long, chôm chôm, nhãn, vải thiều đã được thị trường Mỹ cho phép xuất khẩu vào với kết quả trong 5 tháng đầu năm 2016 đã xuất khẩu được khoảng 2.000 tấn, tăng khoảng 200% so với cùng kỳ năm 2015.

Ngoài ra, Cục Bảo vệ thực vật cũng đang đàm phán để xuất khẩu thêm xoài, vú sữa sang thị trường Mỹ.

Hiện trái vải của Việt Nam đã thâm nhập vào thị trường Úc và dự kiến cuối năm 2016 thị trường này sẽ hoàn tất thủ tục để cho phép nhập khẩu thêm thanh long.

Bên cạnh đó, nhiều loại trái cây của Việt Nam cũng đã thâm nhập được vào các thị trường khó tính như: Nhật Bản, Hàn Quốc, New Zealand,...

Trước triển vọng xuất của ngành rau quả, Thứ trưởng Lê Quốc Doanh yêu cầu các đơn vị có liên quan của Viện Khoa học nông nghiệp Việt Nam- đơn vị trực thuộc Bộ Nông nghiệp- PTNT, thời gian tới cần chú trọng nguồn lực nghiên cứu, phát triển nhiều hơn cho lĩnh vực này.

“Trong mấy chục năm qua, chúng ta quan tâm rất nhiều đến lúa gạo, còn cây ăn quả thì chưa chú trọng, nhưng lại có kết quả khả quan như vậy, cho nên cần tập trung nhiều hơn vào đối tượng này vì khả năng phát triển vẫn còn lớn.”- Thứ trưởng Lê Quốc Doanh lưu ý.

Lo sản xuất lúa

Sản xuất giống phải thích ứng biến đổi khí hậu.

Theo ông Trịnh Khắc Quang, thời gian qua một số ngành hàng trong nông nghiệp phát triển sản xuất tốt, có thị trường tiêu thụ ổn định. Ngoài giống cây trồng, các quy trình canh tác cũng được quan tâm như thâm canh, tái canh cải tạo vườn cây ăn quả, chuyển đổi cơ cấu cây trồng...

Một số giống lúa mới được phát triển diện tích hàng triệu hecta ở ĐBSCL, như OM5451, OM6976, OM4900… đã chiếm gần 2 triệu ha/năm ở ĐBSCL.

Tuy nhiên, hiện nay trước diễn biến của biến đổi khí hậu, ảnh hưởng rất lớn đến phát triển nông nghiệp. 6 tháng đầu năm nay, lần đầu tiên nông nghiệp của Việt Nam tăng trưởng âm 0,18%, sản lượng lương thực giảm khoảng 1 triệu tấn.

PGS. TS Nguyễn Văn Bộ- nguyên Viện trưởng VAAS cảnh báo, ngành lúa gạo đang chịu cạnh tranh về đất đai với công nghiệp, đô thị và giao thông. Canh tác quá mức với việc thâm canh, tăng vụ làm cho suy giảm sức sản xuất của đất, ô nhiễm môi trường, tăng phát thải khí nhà kính.

Lúa gạo mang lại lợi nhuận thấp nên gần như không có doanh nghiệp đầu tư vào sản xuất, trong khi xuất khẩu có hướng đi xuống.

Ông Trịnh Khắc Quang cho biết, định hướng của ngành trong tái cơ cấu lĩnh vực trồng trọt thời gian tới sẽ hướng vào nghiên cứu khoa học nông nghiệp nhắm vào 6 đối tượng cây trồng chính là, lúa gạo, cà phê, hồ tiêu, cây điều, cây sắn và rau quả. Đối với nghiên cứu chọn tạo giống sẽ nâng cao chất lượng và chống chịu với điều kiện bất thuận để ứng phó biến đổi khí hậu.

Thứ trưởng Lê Quốc Doanh cũng cho rằng, cần phải tích cực hơn, nhất là lĩnh vực ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất.

Phải thực hiện cho được 2 trụ cột là ứng dụng khoa học công nghệ và tổ chức lại sản xuất, chọn tạo ra các loại giống nâng tầm quốc tế, phù hợp với từng vùng, từng địa phương thích ứng biến đổi khí hậu.

Bài, ảnh: HOÀNG MINH