Kỳ cuối: Giải pháp nào cho vườn nhãn chổi rồng?

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT Cao Đức Phát đã chỉ đạo ngành nông nghiệp phải nhanh chóng làm rõ tác nhân gây bệnh chổi rồng.

Người dân cù lao An Bình thu hoạch nhãn.

Phòng trị hay đốn bỏ?

Giữa lúc dịch chổi rồng tái phát trở lại thì công tác phòng trị đang “giậm chân tại chỗ” do việc hỗ trợ phòng trị đã thực hiện xong từ năm 2012. Thực tế thời gian qua, các tỉnh- thành ĐBSCL áp dụng quy trình của Cục Bảo vệ thực vật (BVTV), Viện Nghiên cứu Cây ăn quả… nhưng không phát huy hiệu quả.

Việc dập dịch chổi rồng trên cây nhãn, ngân sách nhà nước đã đầu tư một số tiền lớn nhưng vẫn chưa khống chế được dịch bệnh, người dân phải đốn bỏ hàng ngàn hécta nhãn để chuyển đổi sang trồng các loại cây khác.

Sở Nông nghiệp và PTNT Vĩnh Long đề xuất phân loại vườn nhãn tiêu da bò bệnh chổi rồng thành 2 nhóm và áp dụng những biện pháp thích hợp.

Theo đó, nhóm 1- những vườn nhãn bị nhiễm bệnh ở mức độ nhẹ đến trung bình, cây còn tốt, có khả năng hồi phục thì tiếp tục phòng trị theo quy trình phòng trị của Cục BVTV. Với nhóm 2- những vườn nhãn bị nhiễm bệnh ở mức độ nặng, cây suy kiệt, già cỗi thì đốn bỏ để chuyển đổi cây trồng khác như nhãn Ido, nhãn xuồng cơm vàng, chôm chôm, bưởi da xanh theo vùng thích nghi và quy hoạch ngành nông nghiệp giai đoạn 2010- 2020.

Ngành nông nghiệp đặc biệt quan tâm xây dựng các mô hình trình diễn với sự hỗ trợ một phần của Nhà nước, đối với nhóm 1 (hỗ trợ thuốc phòng trị và một phần công cắt tỉa cành), nhóm 2 (hỗ trợ giống cây trồng chuyển đổi) để rút kinh nghiệm nhân rộng. Tiếp tục tập huấn kỹ thuật cho nông dân về cách phòng trừ nhện lông nhung và biện pháp quản lý bệnh chổi rồng trên nhãn theo đúng quy trình, hướng dẫn của ngành chuyên môn...

Ông Phan Nhựt Ái- Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT Vĩnh Long cho biết, ngành đang tiếp tục đề xuất với tỉnh các phương án chuyển đổi vườn nhãn và hỗ trợ người dân với nguồn kinh phí ước khoảng 20 tỷ đồng trong 2 năm 2014 và 2015.

Ông Nguyễn Xuân Hồng- Cục trưởng Cục BVTV cũng cho rằng, đối với những vườn chưa lây bệnh phải dùng các biện pháp kỹ thuật tổng hợp, tỉa cành thông thoáng; theo dõi chặt các đối tượng dịch hại, mật độ nhện lông nhung để phun xịt kịp thời.

“Cục BVTV và các viện nghiên cứu sẽ tiếp tục hoàn thiện quy trình phòng chống dịch khả thi phổ biến trên diện rộng, hạn chế dần cây bệnh. Điều quan trọng là các địa phương vận động nông dân đồng loạt tiêu hủy mầm bệnh trong mùa mưa. Đối với những vườn cây nhiều tuổi, bệnh nặng phải loại bỏ chuyển sang cây trồng khác để có hiệu quả cao hơn”- ông Nguyễn Xuân Hồng nói.

Liên kết chuyên gia nước ngoài xác định nguyên nhân

Hiện nay một số nghiên cứu của Viện Cây ăn quả Miền Nam , Viện BVTV, Cục BVTV… đã có những nghiên cứu, khảo sát đa chiều về dịch bệnh chổi rồng và đề xuất những giải pháp phòng trị bệnh tích cực.

TS. Nguyễn Văn Hòa- Viện trưởng Viện Nghiên cứu cây ăn quả Miền Nam cùng nhóm nghiên cứu cho rằng:

Theo các kết quả nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu cây ăn quả Miền Nam khẳng định nhện lông nhung Eriophyes dimocarpi có liên quan đến bệnh chổi rồng, nên biện pháp quản lý chủ yếu tập trung vào việc cắt tỉa loại trừ mầm bệnh (phần đọt), quản lý trung gian lan truyền bệnh là nhện lông nhung và tạo điều kiện cho cây nhãn sinh trưởng, phát triển tốt”.

Vì thế, cùng với các giải pháp kỹ thuật, nhóm nghiên cứu đề xuất cần tập trung phòng trị bệnh chổi rồng triệt để ngay trong mùa mưa này (đến tháng 11/2014).

Tuy nhiên, TS. Nguyễn Văn Hòa thừa nhận chổi rồng là “một bệnh rất phức tạp, hiện chưa xác định chính xác tác nhân gây bệnh”.

 Chính vì chưa xác định được tác nhân gây bệnh nên các biện pháp phòng trị thời gian qua chưa thật sự mang lại hiệu quả. Tại hội nghị về quản lý bệnh chổi rồng vừa qua, nhiều nhà khoa học cho rằng ngoài nhện lông nhung gây hiện tượng chổi rồng trên nhãn, chôm chôm, vẫn còn một tác nhân gây bệnh khác đến nay chưa tìm ra được.

Vườn nhãn bệnh chổi rồng đã gây thiệt hại lớn cho nông dân.

Bộ trưởng Cao Đức Phát cho rằng, nhãn và chôm chôm là cây trồng thế mạnh ở ĐBSCL. Và mới đây trái nhãn được Mỹ cấp phép nhập khẩu, đây là tín hiệu vui cho trái cây đồng bằng trong tương lai.

Từ việc quản lý dịch chổi rồng chưa thật sự hiệu quả thời gian qua, Bộ trưởng nhấn mạnh cần phải có biện pháp cấp bách, hiệu quả nhằm tạo điều kiện khôi phục sản xuất.

Đây là vấn đề rất quan trọng và phức tạp, vì vậy muốn phòng chống hiệu quả phải có cơ sở khoa học, xác định đúng tác nhân gây bệnh để có chiến lược tổng thể và các giải pháp cụ thể phòng chống dịch bệnh hữu hiệu và lâu dài.

Bộ trưởng Cao Đức Phát yêu cầu, việc đầu tiên là phải tập hợp mọi lực lượng khoa học trên cả nước để nghiên cứu. Các địa phương cũng chủ động cử cán bộ đi tham khảo, học hỏi kinh nghiệm của Trung Quốc, Thái Lan và mời chuyên gia các nước này về phối hợp nghiên cứu.

Bộ trưởng đặc biệt nhấn mạnh phải nhanh chóng xác định được nguyên nhân gây bệnh chổi rồng, không vì thiếu tiền mà không làm rõ vấn đề này một cách nhanh nhất.

Bộ trưởng Cao Đức Phát cũng đề nghị thành lập ngay hội đồng khoa học, rà soát lại tất cả các nghiên cứu của Viện BVTV, Viện Nghiên cứu cây ăn quả Miền Nam, Trường Đại học Cần Thơ, Học viện Nông nghiệp Miền Nam để kết luận nguyên nhân gây dịch bệnh chổi rồng là do vi khuẩn, Phytoplasma, nhện lông nhung hay là một nguyên nhân nào khác.