Kỳ 2: Khoai lang- cái lá cũng có giá

>> Kỳ 1: Rộ lên những tin đồn!

Lá khoai được đóng gói nhãn mác hàng hóa, vô thùng và được giữ ở nhiệt độ ổn định 18oC.(Ảnh do Công ty chế biến cung cấp)

Từ tháng 2/2014 đến nay, ông Trần Văn Sang- Giám đốc Công ty Rau quả Bình Minh đã thuê một số người dân địa phương thu gom và xuất thử 2 chuyến với tổng cộng 27 tấn lá khoai lang tím Nhật sang thị trường Châu Âu. Hiện nay, công ty này đang thu mua lá khoai lang cao sản ở tỉnh Đắc Nông cũng với mục tiêu là xuất khẩu bán cho người tiêu dùng ở Châu Âu.

Xuất sang thị trường Âu Mỹ

Do các nước Châu Âu có điều kiện khí hậu khắc nghiệt nên họ thiếu nhiều thực phẩm về rau ăn lá, trong khi lá khoai lang là chủng loại rất thích hợp để bổ sung chất xơ trong khẩu phần ăn cho con người. Vì vậy, hiện có một công ty đã tìm mua lá khoai lang để xuất khẩu sang thị trường này.

Theo ông Sang, khi biết có công ty đối tác cần mua lá khoai lang để xuất khẩu sang thị trường Châu Âu, từ tháng 3/2013, ông đã giới thiệu về vùng chuyên canh khoai lang của huyện Bình Tân nhưng mãi đến tháng 2/2014, thì công việc mới được phía đối tác xúc tiến thực hiện và từ đó cũng có thông tin việc thương lái nước ngoài tìm mua lá khoai lang ở Bình Tân.

Theo lời ông Sang, sau khi lá khoai được hái, sơ chế vô bao, sẽ được vận chuyển ngay đến một công ty chế biến tại TP Hồ Chí Minh để chế biến, gia công và đóng gói cho công ty đối tác của ông. Khi đủ số lượng theo đơn đặt hàng sẽ tiến hành xuất khẩu đi nước ngoài.

Sau lô hàng đầu tiên, phía khách hàng đã chấp nhận nhưng sản phẩm có dư lượng thuốc bảo vệ thực vật (ở dưới mức cho phép). Họ muốn thử lại lô hàng thứ hai và mong muốn sẽ không có dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trong sản phẩm.

Nếu đạt yêu cầu, khách hàng sẽ ký hợp đồng đặt hàng dài hạn với số lượng lớn hơn. Ông Sang cũng đang đề xuất với đối tác trong nước ký hợp đồng dài hạn với khách hàng nước ngoài để tiến hành xây dựng vùng nguyên liệu chuyên sản xuất lá khoai lang để cung ứng đủ nhu cầu và đảm bảo an toàn chất lượng.
 
Công ty này cho biết đã từng xuất khẩu lá khoai lang trắng (từ năm 2010) sang thị trường các nước Âu, Mỹ để làm rau ăn. Tuy nhiên, do thời gian gần đây nguồn nguyên liệu lá khoai lang trắng không đủ cung ứng nên họ chuyển sang thu gom lá khoai lang tím Nhật.
 
Sản phẩm sau khi chế biến sẽ được đóng nhãn bao bì hàng hóa theo yêu cầu của phía đối tác và được xuất đi nước ngoài.

Lần thu gom đầu tiên (2/2014) không có gì khó khăn, nhưng sau khi có tin đồn là thương lái Trung Quốc thu mua đọt và lá khoai lang làm ảnh hưởng đến năng suất khoai lang Bình Tân làm cho việc thu gom lần này gặp phải một số khó khăn khi thường xuyên bị chính quyền địa phương nơi anh đến thu gom lá khoai “hỏi thăm”.

Một số bà con không biết còn cho rằng anh là người thu mua lá khoai cho thương lái Trung Quốc và các nhân công của anh thuê hoang mang sợ anh làm chuyện xấu nên bỏ việc làm ảnh hưởng đến tiến độ thu gom để giao hàng cho công ty.

Cắt đọt và lá khoai có ảnh hưởng năng suất?

Khoai lang là loại cây có thể sống lâu năm nhưng thường được trồng từ 3- 8 tháng. Nếu biết cách chăm sóc đúng kỹ thuật thì có thể thu hoạch khi khoai được từ 120 ngày sau khi trồng trở đi.

Bộ lá và đọt khoai lang có vai trò quan trọng trong việc giúp dây khoai sinh trưởng và tổng hợp chất dinh dưỡng, lá khoai là nơi thực hiện quá trình quang tổng hợp tạo ra tinh bột và carbohydrates, sau đó các chất này sẽ được vận chuyển xuống rễ cái để dự trữ thành củ.

Việc phát triển thân lá và củ có tương quan với nhau, nếu bón thừa phân đạm để thân lá phát triển quá mạnh khoai sẽ cho ít củ, củ nhỏ nhưng nếu thân lá khoai không phát triển thì cũng không thể cho được nhiều củ và củ cũng sẽ nhỏ.

Trong giai đoạn đầu sinh trưởng, cây khoai cần phát triển về thân lá nhằm đảm bảo đủ số lá để nuôi củ. Nếu lá và đọt khoai bị cắt nhiều con giai đoạn này sẽ làm ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và năng suất củ sau cùng sẽ bị giảm.
 
Tuy nhiên, ở giai đoạn sau khi dây khoai đã hình thành củ (khi khoai khoảng 45- 60 ngày tuổi) thì việc cắt một phần đọt để làm giống hoặc cắt một số lá sẽ không ảnh hưởng nhiều đến năng suất nếu được bón phân chăm sóc đầy đủ sau đó.

Kinh nghiệm thực tế sản xuất khoai lang trong thời gian qua cho thấy khi dây khoai được khoảng 20- 30 ngày, nông dân thường cắt đọt thân chính để không cho thân chính mọc quá dài, kích thích rễ củ phát triển, giúp dây khoai đâm nhiều nhánh phụ, sớm đạt đủ diện tích lá để nuôi củ.

Còn khi khoai được khoảng 45- 60 ngày tuổi, các rễ củ bắt đầu phình to tạo thành củ đồng đều, nông dân sẽ cho xử lý ức chế sự phát triển của đọt non để cây khoai tập trung dinh dưỡng nuôi củ.
 
Trong lúc này, nếu cắt đọt non và lá khoai sẽ làm giảm diện tích lá và sẽ kích thích các chồi bên phát triển. Điều này sẽ làm cây khoai phải tiêu hao dinh dưỡng để nuôi đọt non, làm củ chậm lớn và kéo dài thời gian thu hoạch, tăng chi phí đầu tư.

Tuy nhiên, sau khi dây khoai đã tạo củ xong (khoai được hơn 2 tháng tuổi) thì việc cắt một phần lá hay đọt non để làm giống (khoảng dưới 10%) sẽ không ảnh hưởng lớn đến năng suất. Như vậy, có thể cắt một phần đọt và lá khoai lang trong giai đoạn khoai đang nuôi củ vẫn có thể đảm bảo năng suất và chất lượng củ bằng cách nuôi đọt non và lá mới cho đủ để bù đắp số lá đã cắt đi.

Song cũng cần lưu ý, nếu cắt lá quá nhiều mà không cung cấp dinh dưỡng đầy đủ, cây khoai phải sử dụng dinh dưỡng trong củ để nuôi các đọt non mới sẽ dễ dẫn đến hiện tượng củ bị chai, không lớn, làm giảm năng suất và chất lượng củ.

Trước thực trạng giá khoai lang có nhiều biến động như thời gian qua thì việc bán được lá khoai lang cho doanh nghiệp xuất khẩu là tín hiệu đáng mừng. Vấn đề còn lại là việc quy hoạch và tổ chức sản xuất như thế nào để đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp nhằm cung cấp đủ số lượng và chất lượng lá khoai.
 
Nếu có hợp đồng chắc chắn thì việc trồng khoai lang lấy lá hoặc kết hợp trồng khoai lấy củ và lấy lá sẽ tạo điều kiện giải quyết việc làm và tăng thêm thu nhập cho nông dân.