“4 nhà” chưa bắt chặt tay

Nông sản được mùa, rớt giá vẫn đeo bám nông dân. Vấn đề là tổ chức sản xuất như thế nào để nâng cao thu nhập cho nông dân ĐBSCL đã được nhiều chuyên gia thảo luận tại hội thảo “Đổi mới tổ chức sản xuất và quản lý nông nghiệp theo hướng hiện đại gắn với thị trường tiêu thụ nông sản hiệu quả, bền vững” tại Cần Thơ vừa qua.

Việt Nam có nhiều giống cây trái ngon nhưng giá trị mang lại còn thấp.

Liên kết lỏng lẻo

Nhiều chuyên gia cũng nhìn nhận vấn đề này không mới. Những năm gần đây, mặc dù sản xuất nông nghiệp vùng ĐBSCL có xu hướng liên kết hướng tự nguyện giữa nông dân và doanh nghiệp, giữa vùng nguyên liệu với nhà máy chế biến thông qua hợp đồng. Song, liên kết “4 nhà” vẫn lỏng lẻo và chưa tìm được tiếng nói chung.

Lĩnh vực cây lúa, ông Lê Thanh Tùng, Phó Trưởng phòng Cây lương thực- Cây thực phẩm, Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và PTNT) đánh giá, sản xuất và tiêu thụ lúa gạo vẫn chưa ổn. Mô hình cánh đồng lớn đã giảm bớt các chi phí trung gian, mang lại lợi ích thiết thực nhưng chưa đồng bộ để giảm giá thành sản xuất, nâng cao tính cạnh tranh của giá cả lúa gạo Việt Nam.

Ông Phạm Việt Bắc- Phó Giám đốc Sở Công thương TP Cần Thơ cho rằng, người sản xuất vẫn chưa có ý thức bán hàng như thế nào để mang lại hiệu quả cao mà chỉ quan tâm bán có lời, bán nhanh và thu tiền ngay.

Từ phương thức thu mua như thế, nông dân không quan tâm đến thương hiệu, mẫu mã sản phẩm mà vẫn áp dụng các giải pháp canh tác đơn giản, vườn của ai nấy trồng, sản xuất bao nhiêu bán bấy nhiêu,…

Ở ĐBSCL, thời gian qua xuất hiện nhiều mô hình hợp tác xã, cung cấp dịch vụ “đầu vào”, “đầu ra” cho nông dân, hợp tác trong sản xuất, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật. Song các mô hình sản xuất và quản lý nông nghiệp theo hướng hiện đại vẫn còn nhiều khó khăn. Trong đó, hợp tác xã lĩnh vực nông nghiệp chiếm số lượng lớn nhưng hoạt động nhiều yếu kém.

Đổi mới tổ chức sản xuất

 

Theo GS. TS Nguyễn Văn Luật- nguyên Viện trưởng Viện Lúa ĐBSCL, Việt Nam xuất khẩu gạo đứng thứ 2 thế giới nhưng người trồng lúa vẫn nghèo. Trong chuỗi giá trị lúa gạo, nông dân là người cực nhất từ khâu sản xuất đến vận chuyển, làm sạch, làm khô và luôn cả dự trữ nhưng lại là người hưởng lợi ít nhất.

Đổi mới tổ chức sản xuất và quản lý nông nghiệp nhất thiết phải có sự tham gia của cả “4 nhà”. Ông Nguyễn Thanh Bình- Trưởng Phòng Kinh tế hợp tác và trang trại, Chi cục PTNT Vĩnh Long đề xuất:

Các doanh nghiệp cần có ý thức xây dựng vùng nguyên liệu gắn với phát triển thương hiệu, mở rộng và duy trì thị trường bằng uy tín, chất lượng sản phẩm và giá cả cạnh tranh.

Để giúp nông dân ổn định sản xuất, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, Nhà nước cần đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật; vận dụng linh hoạt các chính sách hỗ trợ về giống, cơ giới hóa, khuyến nông; hỗ trợ nông dân phục hồi sản xuất sau thiên tai, dịch bệnh.

Ngành nông nghiệp các tỉnh, thành cần tiến hành quy hoạch, tổ chức lại sản xuất hợp tác xã, tổ hợp tác, CLB… nhằm phát huy hiệu quả công tác quản lý và liên kết với doanh nghiệp.

Tiến sĩ Võ Mai- Phó Chủ tịch Hội Làm vườn Việt Nam cho rằng các bộ, ngành cần có sự liên kết chặt chẽ, kế hoạch phát triển và quản lý thị trường trong nước, nhất là các chợ đầu mối làm cơ sở cho xuất khẩu.

Đồng thời nghiên cứu xác định thị trường xuất khẩu tiềm năng. Mục tiêu tương lai là phải xây dựng một nền nông nghiệp định hướng giá trị gia tăng và phát triển bền vững, thay vì chỉ chú trọng đến tăng trưởng.

Theo đó, Thủ tướng Chính phủ đã ra quyết định phê duyệt Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững. Đây là một đề án quan trọng, tạo tiền đề cho sự đổi mới các phương thức sản xuất, thúc đẩy sự ra đời các mô hình sản xuất mới, hiệu quả và bền vững trong nông nghiệp.

Ông Trương Văn Kiệm- Phó Chủ tịch Liên minh hợp tác xã TP Cần Thơ: Sự chia sẻ lợi ích giữa doanh nghiệp và người sản xuất chưa hài hòa. Thực tế cho thấy, mặc dù doanh nghiệp thể hiện mong muốn xây dựng vùng nguyên liệu nhưng chưa có sự đầu tư theo chiều sâu, giá cả và hình thức thu mua kém thuyết phục dẫn đến tình trạng phá vỡ hợp đồng…

Bài, ảnh: NGUYỄN HOÀNG