Nguy cơ ùn ứ lúa Hè thu

Cục Trồng trọt (Bộ NN&PTNT) cho biết, đến nay toàn vùng ĐBSCL xuống giống gần 1,2/1,68 triệu héc-ta lúa Hè thu. Một số nơi xuống giống sớm như Đồng Tháp, Vĩnh Long, Sóc Trăng, Cần Thơ, Long An... đang bắt đầu thu hoạch khoảng 150.000ha.

Cục Trồng trọt (Bộ NN&PTNT) cho biết, đến nay toàn vùng ĐBSCL xuống giống gần 1,2/1,68 triệu héc-ta lúa Hè thu. Một số nơi xuống giống sớm như Đồng Tháp, Vĩnh Long, Sóc Trăng, Cần Thơ, Long An... đang bắt đầu thu hoạch khoảng 150.000ha.

Song, vấn đề lo ngại hiện nay là giá lúa sụt giảm, trong khi tình hình xuất khẩu gạo ùn ứ, nguy cơ ế lúa Hè thu đang là nỗi trăn trở của hàng triệu hộ nông dân trồng lúa.

Giá thấp, nông dân lo lắng

Huyện Tháp Mười là nơi thu hoạch lúa Hè thu sớm nhất của tỉnh Đồng Tháp. Đến nay, nông dân các xã Láng Biển, Tân Kiều, Mỹ Quý, Thanh Mỹ… thu hoạch khoảng 10.000ha, năng suất đạt 6,3 tấn/ha, tăng gần 0,4 tấn/ha so vụ Hè thu năm ngoái.

Ông Võ Văn Dũng, Phó Phòng NN&PTNT huyện Tháp Mười cho biết, nhờ ứng dụng tốt tiến bộ khoa học kỹ thuật, chuyển đổi giống hợp lý… giúp năng suất lúa không ngừng tăng.

Trúng mùa, nhưng nông dân chưa vui bởi giá không cao. Đồng tâm trạng trên, ông Tư Đức, ở xã Mỹ Quý đang canh tác 10ha lúa Hè thu, băn khoăn: “Giá lúa tươi hạt dài hiện nay chỉ 4.400-4.500 đồng/kg, lúa tươi loại thường 4.200 đồng/kg… trong khi các khoản chi phí đầu tư vụ này đều tăng cao so với vụ Đông xuân, vì vậy mức lợi nhuận đạt rất thấp”.

Đưa chúng tôi ra thăm cánh đồng lúa Hè thu đang chuẩn bị thu hoạch, ông Nguyễn Văn Đông, ở ấp Trường Hưng, xã Trường Long A, huyện Châu Thành A (Hậu Giang), trăn trở: “Hiện nay, thương lái mua lúa tươi IR 50404 ở đây chỉ có 3.600-3.900 đồng/kg, giá thấp thế này nông dân coi như thua trắng”.

Bà Bùi Thị Lành, cũng ở xã Trường Long A nhìn nhận, đầu tư vốn khá lớn vào 11 công lúa Hè thu, nhưng giá cả hiện sụt giảm khiến cả nhà mất ngủ.

Theo ông Lê Văn Đời, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Hậu Giang, đến nay nông dân cơ bản xuống giống gần xong diện tích lúa Hè thu; một số nơi lúa gần tới ngày thu hoạch. Năng suất vụ này ước khoảng 5,3 tấn/ha, thấp hơn vụ Đông xuân khá nhiều, do đó giá lúa bấp bênh sẽ khiến lợi nhuận của nông dân bị ảnh hưởng trầm trọng.

Tại huyện Long Phú (Sóc Trăng), đang thu hoạch rộ hơn 15.200ha lúa. Nhiều nông dân làm lúa buồn bã vì bị nước mặn xâm nhập gây thiệt hại nặng, cộng với giá lúa vùng này khá thấp, chỉ 4.200 đồng/kg, làm bà con thiệt trăm bề.

Ông Kim Mới, Trưởng ấp Mười Chiến, xã Long Phú, huyện Long Phú, chua chát: “Thống kê mới nhất cho thấy vụ lúa này có khoảng 70% diện tích thua lỗ, 30% còn lại gặp giá thấp và khó bán nên chẳng ai có lời”.

Theo Sở NN&PTNT các tỉnh, thành ĐBSCL, hiện tại vẫn còn khá nhiều sản lượng lúa vụ Đông xuân (nhất là lúa thơm) tồn đọng chưa bán được. Nay vụ Hè thu bắt đầu thu hoạch, giá đang giảm, trong khi doanh nghiệp chưa có kế hoạch thu mua khiến nông dân như ngồi trên lửa.

Khó càng thêm khó

Nguyên nhân làm cho giá lúa thấp và khó bán là do tình hình xuất khẩu gạo đang đóng băng. Thống kê của Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), trong 4 tháng đầu năm 2013, cả nước xuất khẩu được 2,15 triệu tấn gạo, trị giá 942 triệu USD, tăng 23,5% về lượng so cùng kỳ năm ngoái.

Điều lo ngại là giá gạo xuất khẩu tháng 4 tiếp tục giảm từ 10-15 USD/tấn so với tháng 3-2013, bởi nhu cầu tiêu thụ trên thế giới thấp, doanh nghiệp bị áp lực về vốn buộc phải giảm giá bán. Tính từ đầu năm đến nay, giá gạo xuất khẩu giảm khoảng 28 USD/tấn so cùng kỳ, từ đó kéo giá lúa ở ĐBSCL giảm 200-300 đồng/kg sau khi kết thúc mua tạm trữ.

VFA nhận định, xuất khẩu của Việt Nam đang gặp nhiều khó khăn bởi cạnh tranh quyết liệt từ các nước. Hiện tại, Thái Lan tồn kho khoảng 17 triệu tấn gạo và sẽ tăng lên 20 triệu tấn trước khi vào vụ chính tháng 11-2013 (vụ chính sẽ cung cấp thêm gần 15 triệu tấn gạo); dự báo Thái Lan sẽ bán ra, chậm nhất là trước tháng 11 khi thu hoạch vụ chính.

Ấn Độ cũng đang tồn gần 35,5 triệu tấn gạo, cao gấp 3 lần mục tiêu của Chính phủ đề ra là 12,2 triệu tấn. Dự báo lượng gạo của Ấn Độ đạt 110 triệu tấn, vì vậy họ sẽ đẩy mạnh xuất khẩu gạo và Việt Nam bị cạnh tranh dữ dội hơn.

Trong khi đó, những thị trường nhập khẩu gạo chủ lực của Việt Nam lâu nay như Indonesia, Philippines… đang tăng cường sản xuất lương thực để tiến tới tự túc. Vì vậy, chúng ta khó kỳ vọng vào những thị trường này trong năm nay và tương lai.

Điều khá hy hữu là giá gạo xuất khẩu của Thái Lan, Ấn Độ… từ 420-530 USD/tấn (gạo 5% tấm), thì gạo cùng loại của Việt Nam chỉ 380 USD/tấn; dù giá của Việt Nam thấp nhất nhưng vẫn khó bán do khách hàng ngại mua vì sợ giá tiếp tục giảm.

Ông Trương Thanh Phong, Chủ tịch VFA cảnh báo, nếu các doanh nghiệp không có biện pháp trụ lại thì việc xuất khẩu gạo sẽ rất khó, còn tiếp tục bán lỗ sẽ ảnh hưởng tới những hợp đồng đã ký trước.

Thực tế cho thấy, trong 4 tháng đầu năm đã có 280.000 tấn gạo bị hủy hợp đồng, chủ yếu từ Trung Quốc, Philippines và châu Phi. Đây là bài học cho những doanh nghiệp dù bán giá thấp, vẫn không hiệu quả.

Hiện tại, các doanh nghiệp còn tồn kho khoảng 2 triệu tấn gạo, cộng với vụ lúa Hè thu ở ĐBSCL đang thu hoạch sản lượng ước khoảng 9 triệu tấn lúa, tương đương 4,5 triệu tấn gạo. Trong điều kiện thị trường xuất khẩu gạo thế giới đang “cung vượt cầu”, giá giảm…

Vấn đề giải quyết gạo tồn kho và triển khai thu mua lúa vụ Hè thu đang căng thẳng. Ông Lê Văn Đời, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Hậu Giang lo lắng, hiện sản lượng lúa Đông xuân vụ 2012-2013 vẫn còn tồn đọng trong dân do giá thấp.

Trong khi vụ Hè thu tới ở Hậu Giang thêm khoảng 350.000 tấn lúa. Vì vậy, giải quyết đầu ra cần triển khai càng sớm càng tốt, tránh xảy ra ùn ứ gây thiệt cho dân.

Hiện các tỉnh ĐBSCL vô cùng lo lắng, khi đến nay vẫn chưa nghe các bộ, ngành chức năng hay VFA “đá động” đến việc đề xuất phương pháp hoặc triển khai kế hoạch thu mua lúa Hè thu. Nếu thực hiện càng chậm, khi thời gian tới vùng ĐBSCL bước vào thu hoạch rộ thì nguy cơ giá tiếp tục giảm, ùn ứ lúa Hè thu là khó tránh khỏi.

Càng lo hơn, bởi chất lượng lúa Hè thu thường kém xa so với lúa Đông xuân, tỷ lệ lúa Hè thu được sấy ở ĐBSCL còn thấp, chỉ 30-40%. Do đó, nếu thu hoạch ngay lúc gặp mưa bão thì việc tiêu thụ lúa gặp nhiều trở ngại.

Tiến sĩ Lê Văn Bảnh, Viện trưởng Viện Lúa ĐBSCL cho rằng, dân đồng bằng không thể trữ được lúa do không có kho chứa và không có vốn, nên thu hoạch xong thì cần bán ngay. Nếu như Nhà nước nỗ lực “giải cứu” bất động sản thì cần nhanh chóng “giải cứu” nông dân trồng lúa đang rơi vào thế khó.

Theo Hậu Giang Online