Để hợp tác xã nông nghiệp phát huy hiệu quả

HTX nông nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức lại sản xuất, nâng cao giá trị nông sản và kết nối tiêu thụ cho nông dân. Tuy nhiên, quá trình phát triển của nhiều HTX vẫn gặp không ít khó khăn như quy mô nhỏ, năng lực quản trị yếu, khó tiếp cận vốn và thiếu liên kết bền vững với doanh nghiệp. Để HTX thật sự phát huy hiệu quả, cần có giải pháp đồng bộ từ chính sách đến hỗ trợ hạ tầng, nâng cao năng lực điều hành và thúc đẩy liên kết chuỗi giá trị.

Phát huy vai trò liên kết sản xuất- tiêu thụ

Theo ngành chức năng, trong những năm gần đây, nhiều HTX nông nghiệp đã bắt kịp xu thế này và trở thành điểm sáng trong thay đổi diện mạo nông nghiệp, nông thôn. Theo đó, nhiều HTX đã chủ động áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, xây dựng mô hình liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ nhằm nâng cao chất lượng nông sản và ổn định đầu ra cho xã viên.

Như tại xã Hòa Bình (huyện Trà Ôn), HTX Nông sản Bưng Sẫm với 14 xã viên, tổng diện tích hơn 65ha đang đẩy mạnh sản xuất khóm sạch- hướng đi mới giúp thành viên yên tâm canh tác hàng hóa chất lượng. HTX phối hợp với các cơ quan chuyên môn tổ chức nhiều lớp chuyển giao khoa học kỹ thuật, ứng dụng công nghệ vào sản xuất và vận động doanh nghiệp, hộ sản xuất đầu tư đổi mới thiết bị, góp phần nâng cao năng suất và thu nhập cho xã viên.

Tương tự, tại xã Phước Hậu (huyện Long Hồ), vùng trồng màu trọng điểm của tỉnh với hơn 200ha chuyên canh khoảng 20 loại rau củ. Trong đó, HTX Sản xuất và Tiêu thụ rau an toàn Phước Hậu phát triển 15ha rau đạt chuẩn VietGAP, cung ứng gần 72 tấn rau mỗi tháng cho các siêu thị lớn như Co.opmart Vĩnh Long và Mega TP Hồ Chí Minh. Năm qua, 3 sản phẩm của HTX được chứng nhận OCOP 4 sao và hàng Việt Nam chất lượng cao.

Theo ông Nguyễn Hoàng Quí- Chủ tịch Hội Nông dân xã Phước Hậu, trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến an toàn thực phẩm và chất lượng nông sản, HTX Rau an toàn Phước Hậu đã chủ động từng bước cải tiến quy trình sản xuất. Cụ thể, các thành viên HTX đang tích cực chuyển sang sử dụng phân hữu cơ thay thế dần phân hóa học, áp dụng kỹ thuật canh tác sạch, xây dựng hệ thống nhà màng nhằm kiểm soát sâu bệnh và thời tiết, nâng cao năng suất và chất lượng rau màu. Từ đó, không chỉ giúp HTX tạo được lợi thế cạnh tranh trên thị trường mà còn góp phần bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng và hướng đến nền nông nghiệp bền vững hơn.

Ông Trần Văn Hiền- Chủ tịch Hội đồng quản trị HTX cho biết: Thời gian qua, để giữ vững chất lượng và mở rộng thị trường, HTX đã nhận được sự quan tâm của các cấp, ngành, nỗ lực của hội đồng quản trị, sự nhiệt tình của các thành viên HTX. Sắp tới, HTX dự kiến xây dựng nhà sơ chế 500 triệu đồng (Nhà nước hỗ trợ 90%). Đây là bước quan trọng giúp sản phẩm rau an toàn đáp ứng tốt hơn yêu cầu của đối tác và người tiêu dùng.

Ở lĩnh vực cây ăn trái, HTX Nhãn Tích Phước (xã Tích Thiện, huyện Trà Ôn) là đơn vị liên kết được nhiều nhà vườn chuyên canh nhãn lâu năm. Theo ông Nguyễn Văn Phát- Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc HTX, sản phẩm nhãn của HTX được trồng tập trung, chăm sóc bài bản, đã đạt chứng nhận OCOP 3 sao, bước đầu tạo dựng uy tín trên thị trường.

Gỡ khó cho HTX

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường, tính đến cuối năm 2024, toàn tỉnh có 135 HTX nông nghiệp với trên 2.400 thành viên. Trong đó, có 86 HTX thuộc lĩnh vực trồng trọt, 5 HTX chăn nuôi, 11 HTX thủy sản, 33 HTX tổng hợp nông nghiệp. Thời gian qua, nhiều HTX nông nghiệp phát triển đa dạng nhiều dịch vụ phục vụ cho xã viên như làm đất, cung cấp giống, vật tư nông nghiệp… Đồng thời, còn thực hiện tốt khâu liên kết với các đơn vị, doanh nghiệp để tiêu thụ sản phẩm, giúp xã viên an tâm đầu ra, đảm bảo lợi nhuận. Ðặc biệt, một số HTX nông nghiệp đã khẳng định vai trò không thể thiếu trong việc liên kết giữa các hộ nhỏ lẻ để hình thành các vùng sản xuất nông sản hàng hóa lớn, đảm bảo an toàn, chất lượng, tạo thuận lợi kết nối với doanh nghiệp hình thành các chuỗi giá trị ngành hàng bền vững.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, một số HTX vẫn còn nhiều nỗi lo như vốn điều lệ còn thấp, thành viên chủ yếu sản xuất nhỏ lẻ nên khó tiếp cận nguồn lực lớn để đầu tư thiết bị sơ chế, bảo quản. Bên cạnh đó, một số HTX nông nghiệp chưa thực hiện liên kết với các doanh nghiệp để tổ chức sản xuất và tiêu thụ sản phẩm hoặc có liên kết nhưng còn lỏng lẻo, mang tính thời vụ và chưa tạo thành chuỗi giá trị bền vững
lâu dài...

Nhiều HTX nông nghiệp phát huy vai trò liên kết sản xuất- tiêu thụ, góp phần cơ cấu lại kinh tế địa phương.

Theo ông Trần Văn Hiền, HTX nhưng vẫn gặp khó trước tình trạng giá vật tư nông nghiệp tăng cao, thời tiết thất thường làm giảm năng suất. Việc sản xuất còn mang tính tự phát, thiếu liên kết chặt chẽ giữa các thành viên khiến nguồn cung không đồng đều, ảnh hưởng đến khả năng ký hợp đồng dài hạn với đối tác. Đồng thời, năng lực quản trị của một số thành viên HTX chưa nhạy bén, chưa đáp ứng yêu cầu thị trường.

Đối với HTX Nhãn Tích Phước, năm nay thời tiết bất lợi khiến sản lượng giảm đáng kể, chi phí sản xuất chiếm đến 50% lợi nhuận. Ông Phát bày tỏ mong muốn HTX được hỗ trợ kết nối với các công ty, hệ thống phân phối để ổn định đầu ra. “Muốn làm được điều đó, chúng tôi cần vốn để tái đầu tư, nâng cao chất lượng, đồng thời phải tăng cường năng lực tổ chức, đàm phán để hình thành các liên kết hiệu quả và lâu dài với đối tác”- ông Phát nói.

Từ thực tế tại các địa phương, có thể thấy, cùng với nỗ lực của HTX, rất cần sự hỗ trợ thiết thực về nguồn vốn, cơ sở hạ tầng, chuyển giao kỹ thuật và chính sách thúc đẩy liên kết chuỗi để HTX nông nghiệp thực sự trở thành động lực trong xây dựng nền nông nghiệp hiện đại, bền vững.

Bài, ảnh: SONG THẢO