Phát huy hiệu quả sức mạnh của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam

Với vị thế địa lý – kinh tế quan trọng và sự phát triển năng động, vùng kinh tế trọng điểm phía Nam (VKTTĐPN) đang đóng vai trò là động lực phát triển mạnh của nền kinh tế nước ta.

Với vị thế địa lý – kinh tế quan trọng và sự phát triển năng động, vùng kinh tế trọng điểm phía Nam (VKTTĐPN) đang đóng vai trò là động lực phát triển mạnh của nền kinh tế nước ta.

VKTTĐPN đã trở thành vùng kinh tế mở năng động, đóng vai trò là một trong những cửa ngõ kinh tế và cầu nối Việt Nam với thế giới. Nhờ kết cấu hạ tầng giao thông tương đối phát triển, các địa phương trong vùng đã liên kết phát triển trong xu thế tạo thành vùng động lực của Nam Bộ và của cả nước.

Theo đánh giá của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, VKTTĐPN là vùng lãnh thổ có nhiều điều kiện thuận lợi, có tiềm lực kinh tế lớn, phát triển năng động nhất cả nước đang đóng góp tích cực cho phát triển của cả khu vực phía Nam. Đồng thời có hệ thống đô thị, các khu công nghiệp đang trong quá trình phát triển vượt bậc.

Tiềm năng to lớn của VKTTĐPN

Hệ thống cảng Sài Gòn - TP Hồ Chí Minh (Ảnh: HNV)

VKTTĐPN là khu vực phát triển cả về quy mô và hiệu quả: thu hút trên 40% tổng vốn đầu tư trong nước; 60% tổng vốn đầu tư trực tiếp của nước ngoài; tỷ lệ đầu tư trên GDP chiếm 50%, cao gấp 1,5 lần so với cả nước; có nhịp độ tăng trưởng kinh tế cao hơn khoảng 1,4 - 1,6 lần so với nhịp độ tăng trưởng bình quân chung cả nước.

Với sự phát triển năng động và đa dạng, VKTTĐPN thực sự đóng vai trò động lực, thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển kinh tế của các tỉnh phía Nam nói riêng và của cả nước nói chung.

Hơn 60% số dự án và hơn 50% vốn FDI vào Việt Nam tập trung vào VKTTĐPN, tạo cho vùng này một động lực tăng trưởng nhờ mở cửa – hội nhập mạnh mẽ không vùng nào sánh được. Đây là bằng chứng rõ ràng nhất về sự tin cậy của các nhà đầu tư quốc tế đối với thế mạnh, sức hấp dẫn cũng như triển vọng phát triển của VKTTĐPN.

Có điều kiện thuận lợi để phát triển công nghiệp, dịch vụ, du lịch, thương mại, thị trường tài chính, đào tạo nguồn nhân lực, nông nghiệp, có tỷ lệ dân số đô thị gần 50% (so với mức bình quân 25% của cả nước), trong những năm qua, VKTTĐPN thực sự là vùng kinh tế động lực của cả nước, đóng góp gần 60% thu ngân sách, trên 70% kim ngạch xuất khẩu của cả nước, là khu vực hàng đầu cả nước về thu hút vốn đầu tư trong và ngoài nước.

VKTTĐPN còn là nơi tập trung nhiều KCN lớn: có khu công nghệ cao, 2 khu chế xuất Tân Thuận và Linh Trung, công viên phần mềm Quang Trung và hàng chục KCN khác như: Biên Hòa, Sóng Thần, Nhơn Trạch, Việt Hương, Tân Tạo..., những ngành công nghiệp quan trọng nhất với sản lượng công nghiệp chiếm tỷ trọng cao nhất trong cả nước, có những mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như: dầu khí, giày da, dệt may, điện tử, cơ khí, hóa chất, phân bón, thép cán...

Tận dụng lợi thế, khắc phục hạn chế, vươn lên phát triển

Bước vào giai đoạn phát triển mới, khi đất nước đã hội nhập sâu rộng và toàn diện vào nền kinh tế thế giới, trên nhiều khía cạnh, VKTTĐPN đang ở vị trí xuất phát rất thuận lợi để mở một cuộc bức phá mạnh mẽ, tạo sức kéo cho các vùng khác trong cả nước, cùng cả nước nhanh chóng thoát khỏi tình trạng tụt hậu phát triển, vươn lên tiến kịp thời đại, nhịp bước cùng thế giới trong cuộc đua tranh phát triển đang diễn ra hết sức sôi động và quyết liệt.

Nhưng thách thức đối với VKTTĐPN cũng không hề nhỏ. Cũng như cả nước, VKTTĐPN sẽ phải đối mặt với cuộc cạnh tranh quốc tế khốc liệt.

Trước hết, Vùng phải vượt qua những điểm yếu, những “nút thắt” phát triển của chính bản thân mình: một cơ sở năng lượng chưa đảm bảo, một hệ thống hạ tầng cơ sở, bao gồm hạ tầng đô thị đang còn nhiều yếu kém, một sự liên kết lỏng lẻo do chưa có một cơ chế phối hợp hợp lý và do thiếu một tầm nhìn chiến lược dài hạn cho toàn Vùng, nguồn nhân lực chưa được chuẩn bị sẵn sàng để thực hiện một cuộc nhảy vọt công nghệ...

Thêm vào đó là tình trạng chưa định hình thật rõ tư duy phát triển mới cho giai đoạn phát triển mới, không phải cho từng tỉnh mà cho cả Vùng và phải là Vùng trọng điểm, động lực, đầu tàu kinh tế của cả nước.

Do đó, để có thể khai thác tiềm năng và thế mạnh của Vùng trong điều kiện hiện nay, theo các chuyên gia và các nhà quản lý, cần tập trung để giải quyết một số nhóm giải pháp bao gồm:

Một là, mục tiêu tăng trưởng nhanh về xuất khẩu và thu hút đầu tư nước ngoài đang đòi hỏi KTTĐPN phải có một hệ thống chính sách thông thoáng và hội nhập hơn nữa vào nền kinh tế khu vực và thế giới đang trong xu thế toàn cầu hóa, kể cả chính sách đối với khu vực kinh tế tư nhân; phải đạt được một số bước tiến kịp với khu vực ASEAN trong các lĩnh vực công nghệ mới, trong hệ thống cảng biển và sân bay quốc tế, và nhất là trong một số ngành dịch vụ hiện đại phục vụ thị trường tài chính, viễn thông, du lịch.

Hai là, cần phải có cơ chế phối hợp rõ ràng, đảm bảo quy trình để tạo sự đồng bộ giữa quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội từng địa phương với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của Vùng; tạo được mối liên kết trong phát triển sản xuất công - nông nghiệp, hình thành các sản phẩm mũi nhọn, mở rộng thị trường xuất khẩu.

Vì vậy, cần phải tăng cường vai trò của các cơ quan quản lý nhà nước trong việc xây dựng và tổ chức thực hiện các định hướng phát triển kinh tế - xã hội, sử dụng các công cụ chủ yếu như chiến lược, qui hoạch, kế hoạch phát triển chung cho cả Vùng.

Ba là, theo quan điểm coi quy hoạch phát triển Vùng là điều kiện cần để phát huy tiềm năng phát triển thương mại của Vùng, việc xây dựng và thực hiện các mối liên kết mới là điều kiện đủ để tạo nên hiệu quả thực tế của qui hoạch. Vì vậy, cần phải xây dựng và thực hiện được tốt các mô hình liên kết bao gồm từ khâu sản xuất, lưu thông và tiêu thụ các sản phẩm của Vùng.

Bốn là, xây dựng và phát triển kết cấu hạ tầng thương mại hiện đại và văn minh (hệ thống chợ, siêu thị, trung tâm thương mại, trung tâm thông tin, sàn giao dịch điện tử...) là nhằm đáp ứng những yêu cầu phát triển thương mại, thúc đẩy sản xuất và mở rộng thị trường trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng trong tình hình hiện nay.

Phân tích về VKTTĐPN, Kiến trúc sư Hoàng Minh Trí, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP Hồ Chí Minh (nguyên Viện trưởng Viện Quy hoạch xây dựng TP Hồ Chí Minh) cho rằng, để phát triển bền vững toàn Vùng, cần bắt đầu từ những đột phá về hạ tầng kỹ thuật, đặc biệt là hệ thống đường giao thông kết nối các khu vực trọng điểm trong khu vực.

Có thể là chỉnh trang, cải tạo, mở rộng, nâng cấp các tuyến đường cũ đã bị quá tải hoặc xây dựng các tuyến đường mới. Từ giao thông, sẽ hình thành các hành lang kinh tế, giúp khu vực phân bố lại lực lượng lao động, dân cư và chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thay đổi mô hình tăng trưởng theo chương trình, kế hoạch của vùng.

Việc đầu tư, phát triển đô thị và các hoạt động kinh tế khác phải được cân nhắc kỹ trên cơ sở lợi ích của cả vùng và phải coi đây là một trong những tiêu chuẩn ưu tiên hàng đầu.

Còn theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cần phát triển kinh tế VKTTĐPN trên cơ sở khai thác nguồn lực và phát huy những tiềm năng, lợi thế về vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, hệ thống kết cấu hạ tầng của Vùng nhằm xây dựng Vùng trở thành một trong những vùng phát triển kinh tế năng động, có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao và bền vững, thực sự là vùng kinh tế động lực của cả nước, giữ vai trò quyết định đóng góp vào tăng trưởng kinh tế chung của cả nước.

Đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá của cả nước và trong một số lĩnh vực quan trọng, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả và sức cạch tranh quốc tế, đi đầu trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế, tạo động lực cho quá trình phát triển của vùng Đông Nam bộ.

Với những tiềm năng và lợi thế so sánh của mình, VKTTĐPN xứng đáng được tập trung đầu tư phát triển nhiều hơn nữa để trở thành vùng kinh tế phát triển năng động nhất, có tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh, chuyển dịch cơ cấu kinh tế mạnh góp phần nâng cao hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế Việt Nam trong điều kiện hội nhập quốc tế.

Theo ĐCSVN