Thúc đẩy hiện đại hóa ngành nông nghiệp

Việc ứng dụng khoa học và công nghệ (KH-CN) vào sản xuất nông nghiệp (NN) được xem là yếu tố then chốt thúc đẩy quá trình hiện đại hóa ngành.

Các tiến bộ về giống cây trồng, vật nuôi, tự động hóa, công nghệ sinh học, chuyển đổi số và quản lý thông minh được áp dụng ngày càng rộng rãi, giúp tăng năng suất, giảm chi phí, tiết kiệm tài nguyên và thích ứng tốt hơn với biến đổi khí hậu.

Nông dân sử dụng máy bay không người lái (drone) để phun thuốc bảo vệ thực vật, bón phân.

Ứng dụng công nghệ số

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường, việc ứng dụng CN số, dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo (AI), CN sinh học và tự động hóa trong sản xuất, quản lý và tiêu thụ nông sản trở thành xu hướng tất yếu, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng, giảm chi phí, tăng tính cạnh tranh và phát triển NN bền vững.

Trong 5 năm qua, tỉnh đã triển khai thực hiện hơn 50 đề tài, dự án nghiên cứu, ứng dụng KH-CN vào sản xuất NN, hàng năm tổ chức đào tạo, tập huấn chuyển giao khoa học kỹ thuật mới cho gần 15.000 lượt người và tư vấn kỹ thuật trực tiếp 20.000 lượt hộ để người dân áp dụng vào sản xuất.

Theo ông Nguyễn Thanh Bình- Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và BVTV, nhiều giống cây trồng, vật nuôi mới đã chọn tạo, đưa vào sản xuất góp phần tăng năng suất, chống chịu sâu bệnh, thích ứng biến đổi khí hậu; hỗ trợ và cải tiến công cụ, máy móc, thiết bị đẩy nhanh quá trình cơ giới đồng bộ trong NN, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, tăng thu nhập và cải thiện đời sống người dân.

Bên cạnh đó, cơ chế, chính sách về KH-CN được điều chỉnh, bổ sung theo hướng xã hội hóa, thu hút đầu tư từ các thành phần kinh tế; xây dựng và tổ chức nhân rộng hơn 200 mô hình canh tác thông minh, tưới tiết kiệm nước, NN CN cao, NN xanh, NN tuần hoàn, NN hữu cơ và theo các tiêu chuẩn GAP.

Hình thành một số vùng sản xuất có ứng dụng cảm biến, hệ thống giám sát online; áp dụng mã QR, truy xuất nguồn gốc nông sản. Bên cạnh việc hỗ trợ phát triển sản xuất còn tập trung thực hiện các biện pháp canh tác bền vững gắn với bảo vệ môi trường, sử dụng hiệu quả tài nguyên đất, nước; chú trọng kiểm soát quy trình sản xuất nhằm đảm bảo an toàn thực phẩm và phát triển NN xanh, tuần hoàn.

Việc ứng dụng CN số đang được triển khai mạnh mẽ nhằm nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Các hệ thống giám sát côn trùng thông minh, cảm biến môi trường và máy bay không người lái (drone) được sử dụng để phun thuốc BVTV, bón phân,… Nhờ đó, người sản xuất có thể điều chỉnh kịp thời quy trình canh tác, tiết kiệm chi phí và giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

Một số trang trại đã từng bước áp dụng mô hình chăn nuôi thông minh với sự hỗ trợ của cảm biến và hệ thống điều khiển tự động. Trong lĩnh vực thủy sản, CN số được ứng dụng thông qua hệ thống quan trắc môi trường nước tự động, giúp giám sát các chỉ tiêu như pH, nhiệt độ, oxy hòa tan, độ mặn…

Đến nay, 100% chủ thể có sản phẩm OCOP được đưa lên các sàn thương mại điện tử nội địa; các nền tảng thương mại điện tử và sàn giao dịch số như Postmart, Voso, Sendo Farm, Shopee Farm,… đã trở thành kênh kết nối hiệu quả giữa nông dân, HTX và người tiêu dùng.

Thông qua các nền tảng này, sản phẩm NN, sản phẩm OCOP có thể tiếp cận trực tiếp thị trường trong và ngoài nước, góp phần mở rộng đầu ra, nâng cao giá trị nông sản và thúc đẩy phát triển kinh tế NN số.

Chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật

Theo ngành NN, xu hướng chuyển đổi sang kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và NN carbon thấp ngày càng mạnh mẽ; ứng dụng CN cao, AI, dữ liệu lớn (Big Data) trở thành động lực chính thúc đẩy năng suất, chất lượng và tính bền vững. Cạnh tranh thương mại quốc tế gay gắt, yêu cầu cao về tiêu chuẩn môi trường, truy xuất nguồn gốc và phát thải carbon tạo áp lực lớn nhưng cũng mở ra cơ hội để NN Việt Nam tái cấu trúc theo hướng hiện đại, xanh và thích ứng.

Bên cạnh những cơ hội, NN cũng đang phải đối mặt với nhiều thách thức như: việc ứng dụng KH-CN, đặc biệt là chuyển đổi số trong NN tuy đã được quan tâm triển khai nhưng còn thiếu đồng bộ, năng lực đổi mới sáng tạo và ứng dụng CN cao còn hạn chế; hạ tầng phục vụ sản xuất, chế biến, bảo quản chưa đồng bộ; nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực NN còn thiếu…

Việc chủ động nắm bắt thời cơ, tăng cường năng lực nội sinh, đẩy mạnh chuyển đổi số, phát triển kinh tế NN xanh, tuần hoàn và có trách nhiệm, đồng thời đảm bảo an ninh lương thực quốc gia trong tình hình mới là yêu cầu cấp bách, có ý nghĩa chiến lược lâu dài đối với sự phát triển ổn định và bền vững.

Nhiều giống cây trồng mới đã chọn tạo, nghiên cứu thích ứng biến đổi khí hậu.

Ông Lâm Văn Tân- Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường cho biết: Thời gian tới, ngành NN tập trung phát triển và chuyển giao các tiến bộ khoa học kỹ thuật, ứng dụng NN CN cao, NN sạch, NN hữu cơ, NN tuần hoàn phục vụ hiệu quả các khâu sản xuất, chế biến và tiêu thụ nông sản.

Đồng thời, chú trọng nghiên cứu, chọn tạo giống cây trồng, vật nuôi, thủy sản có năng suất, chất lượng cao, thích ứng với biến đổi khí hậu; mở rộng ứng dụng CN sinh học, tự động hóa, cảm biến, thiết bị bay không người lái, internet vạn vật và AI trong quản lý, sản xuất và giám sát môi trường NN.

Đẩy mạnh xây dựng cơ sở dữ liệu số đồng bộ, hình thành nền tảng quản lý sản xuất thông minh, truy xuất nguồn gốc, thương mại điện tử nông sản và hệ thống dự báo sâu bệnh, thiên tai dựa trên dữ liệu lớn và viễn thám.

Tăng cường hợp tác, liên kết với các doanh nghiệp CN số, ưu tiên đầu tư phát triển hạ tầng số vùng nông thôn, đào tạo kỹ năng số cho cán bộ, HTX và nông dân, khuyến khích doanh nghiệp cung cấp các giải pháp NN thông minh phù hợp với thực tiễn địa phương…

Bài, ảnh: TRÀ MY