Đánh giá nghiêm túc việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất lúa để có định hướng, đảm bảo hài hòa với mục tiêu cơ cấu lại nền kinh tế

Chiều 30/10/2021, kỳ họp thứ 2 Quốc hội khóa XV tổ chức thảo luận trực tuyến về dự kiến quy hoạch sử dụng đất quốc gia thời kỳ 2021- 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và kế hoạch sử dụng đất 5 năm (2021- 2025).

Phó Trưởng Đoàn Đại biểu Quốc hội đơn vị tỉnh Vĩnh Long Nguyễn Thị Minh Trang đề nghị Chính phủ đánh giá nghiêm túc mặt được và chưa được của việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất lúa trong giai đoạn 2011-2020; xác định rõ các nguyên tắc, tiêu chí cho phép chuyển đổi, để có định hướng về phân bổ không gian đất chuyên trồng lúa tiến tới phê duyệt quy hoạch sử dụng đất lúa đảm bảo tỷ lệ phù hợp.  

Về cơ bản dự thảo quy hoạch- kế hoạch sử dụng đất đã đáp ứng được yêu cầu định hướng phân bổ không gian và chỉ tiêu sử dụng các nhóm đất lớn, bảo đảm quỹ đất cho phát triển hạ tầng giao thông, hạ tầng công nghiệp, hạ tầng đô thị, cho an ninh, quốc phòng; tạo ra được quỹ đất để phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng an ninh.

Đóng góp vào phương án quy hoạch sử dụng đất quốc gia thời kỳ 2021- 2030 trong dự thảo quy hoạch- kế hoạch sử dụng đất, tôi có một số ý kiến cụ thể như sau:

Đối với đất trồng lúa, theo đề xuất của Chính phủ, đến 2030 quy hoạch đất trồng lúa là 3,568 triệu ha; trong kỳ quy hoạch giảm 348,77 nghìn ha, diện tích đất trồng lúa còn lại, có thể cho phép quy hoạch chuyển đổi cơ cấu cây trồng linh hoạt với diện tích khoảng 300 nghìn ha, nhưng được bảo vệ, không làm thay đổi tính chất, các điều kiện phù hợp để khi cần thiết vẫn trồng lúa trở lại.

Thực tế hiện nay tại các địa phương việc chuyển đổi cây trồng trên đất lúa, sử dụng đất trồng lúa để nuôi trồng thủy sản vẫn đang diễn ra theo hướng sử dụng đất linh hoạt, thích ứng với biến đổi khí hậu và nước biển dâng, sản xuất nông nghiệp hàng hóa, hiện đại, quy mô lớn đang từng bước mở rộng, phát triển, góp phần trực tiếp vào việc tăng thu nhập cho người nông dân, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế địa phương, kinh tế vùng.

Do đó, đề nghị Chính phủ, ngành tài nguyên môi trường và các bộ, ngành có liên quan tiếp tục nghiên cứu, phân tích, đánh giá nghiêm túc mặt được và chưa được của việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất lúa trong giai đoạn 2011-2020; xác định rõ các nguyên tắc, tiêu chí cho phép chuyển đổi, để có định hướng về phân bổ không gian đất chuyên trồng lúa tiến tới phê duyệt quy hoạch sử dụng đất lúa đảm bảo tỷ lệ phù hợp, hài hoà với mục tiêu cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2012-2025, tầm nhìn 2030.

Đồng thời, đề nghị Chính phủ tiếp tục thực hiện cơ chế phân cấp mạnh mẽ việc thực hiện quy hoạch, tập trung cơ chế ưu tiên nguồn lực đầu tư để các khu vực đồng bằng có nhiều tiềm năng, lợi thế trồng lúa, có điều kiện xây dựng các công trình chống sạt lở, xâm nhập mặn, bảo vệ hệ sinh thái rừng ngập mặn, phát triển hạ tầng nông nghiệp hiện đại, làm tiền đề quan trọng để vùng đồng bằng. Trong đó khu vực ĐBSCL có cơ sở lý luận và thực tiễn trong xác định vùng trọng điểm về trồng lúa, trồng cây ăn trái, nuôi trồng thủy sản, việc phân cấp để các tỉnh ĐBSCL chủ động phối hợp, liên kết vùng, cộng đồng trách nhiệm trong huy động tiềm lực phát triển nguồn giống chất lượng cao- hiệu quả kinh tế lớn, xây dựng chuỗi giá trị nông nghiệp theo hướng hiện đại, nông nghiệp sạch, nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp công nghệ cao, thúc đẩy phát triển bền vững kinh tế - xã hội vùng ĐBSCL.

Đối với đất phi nông nghiệp, đồng tình với chỉ tiêu quy hoạch đất khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030 (diện tích 210,93 nghìn ha tăng 120,1 nghìn ha so năm 2020). Tôi cho rằng, trong bối cảnh dịch COVID-19 vẫn còn diễn biến khó lường, việc dành tỷ lệ đất hợp lý để phát triển khu công nghiệp sẽ giúp cho các địa phương thu hút và giải quyết việc làm cho lao động tại chỗ, người dân các tỉnh lẻ, người dân đồng bằng sẽ thích nghi với điều kiện làm việc mới, “ly nông bất ly hương”. Qua đó, họ có thể sống và làm việc, sinh hoạt tại quê hương, thu nhập ổn định nhưng chi phí sinh hoạt sẽ giảm. Cùng với đó, các doanh nghiệp khi đầu tư vào khu công nghiệp sẽ có đủ quỹ đất để tính toán đầu tư xây dựng nhà ở cho chuyên gia, cho công nhân; khu sinh hoạt, vui chơi, giải trí cho người lao động để thích ứng an toàn, linh hoạt và phòng chống dịch hiệu quả. Từ đó, góp phần hạn chế di cư ồ ạt, giãn dân ra vùng ven, tỉnh lẻ, giảm tải áp lực cho các thành phố lớn, tình trạng người lao động tháo chạy về quê trước biến động lớn của xã hội ở các thành phố lớn, ở các trung tâm kinh tế, chắc chắn sẽ không còn xảy ra như thời gian vừa qua. Song song đó, nhiều vấn đề kinh tế - xã hội sẽ được các địa phương giải quyết chủ động hơn, căn cơ và hiệu quả hơn, tạo điều kiện cho việc phát triển đồng đều, cân đối giữa các vùng, các khu vực trong phạm vi cả nước.

Tôi cũng đề nghị Chính phủ cần cân nhắc, rà soát kỹ lưỡng, có tính toán cụ thể theo hướng giảm tối đa tỷ lệ chuyển đổi đất trồng lúa chuyên canh, đang đem hiệu quả kinh tế cao sang đất khu công nghiệp, phải có đánh giá tác động kinh tế- xã hội chặt chẽ để xác định quy hoạch khu công nghiệp phù hợp ở các địa phương, việc triển khai quy hoạch chuyển đổi đất xây dựng khu công nghiệp luôn đảm bảo hài hòa phát triển giữa phát triển công nghiệp và nông nghiệp; giữa phát triển kinh tế, đảm bảo an ninh lương thực với giải quyết vấn đề xã hội, vì trên thực tế diện tích đất trồng lúa một khi đã quy hoạch, phát triển thành khu công nghiệp thì không thể khôi phục hiện trạng được.

Đối với đất phục vụ xây dựng cơ sở thể dục thể thao: Thống nhất chỉ tiêu quy hoạch đất xây dựng cơ sở thể dục- thể thao đến năm 2030 là 37,78 nghìn ha, tăng 17,82 nghìn ha so với năm 2020, để phục vụ tốt cho định hướng phát huy tiềm năng, lợi thế của quốc gia về thể dục thể thao phù hợp với bối cảnh hội nhập quốc tế. Song, tôi đề nghị việc triển khai việc lập các quy hoạch sử dụng đất xây dựng cơ sở thể dục thể thao phải đồng bộ, thống nhất với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất quốc gia; thường xuyên kiểm tra, thanh tra, giám sát chặt chẽ, xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm việc thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất trên lĩnh vực này, không để xảy ra tình trạng tùy tiện điều chỉnh các chỉ tiêu quy hoạch sử dụng đất khi chưa được cơ quan có thẩm quyền cho phép và đặc biệt không để xảy ra tình trạng sử dụng đất trồng lúa, đất nông nghiệp làm sân golf, làm mất diện tích đất canh tác, xoá sạch lớp phủ thực vật tự nhiên, gây tác động xấu đến môi trường, làm biến đổi về địa hình và nguồn nước ngầm địa phương.

AN NHIÊN (ghi)