Thuốc lá gây bệnh lý động mạch chủ

Theo BS.CK2 Trần Phước Hòa- Trưởng Khoa Ngoại Tim mạch- Lồng ngực- Hồi sức sau phẫu thuật tim, BVĐK Hoàn Mỹ Cửu Long, các bệnh mạn tính liên quan đến lối sống như hút thuốc lá, cao huyết áp, đái tháo đường, tăng cholesterol máu, xơ vữa động mạch, béo phì,... là những yếu tố thúc đẩy dẫn đến bệnh động mạch chủ. Các bệnh lý động mạch chủ có tỷ lệ tử vong rất cao nếu không được điều trị kịp thời.

Các bác sĩ BVĐK Hoàn Mỹ Cửu Long phẫu thuật thành công cho bệnh nhân (59 tuổi, tỉnh Vĩnh Long) bị bóc tách động mạch chủ tuýp A.

Theo thống kê từ Gánh nặng bệnh tật toàn cầu (GBD 2010), tỷ lệ tử vong do phình- bóc tách động mạch chủ tăng từ 2,49 lên 2,78 ca/100.000 dân chỉ trong 10 năm.

Tại Đông Nam Á, bao gồm Việt Nam, nằm trong nhóm có mức tăng cao nhất, với tỷ lệ tăng 1,17-2,33 lần trong vòng 20 năm.

Các bệnh lý động mạch chủ là nhóm bệnh nguy hiểm, diễn tiến nhanh và đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa phẫu thuật, can thiệp và hồi sức.

Tại Hội nghị Khoa học phẫu thuật và can thiệp cấp cứu động mạch chủ, TS.BS Nguyễn Phi Hùng- Giám đốc Y khoa BVĐK Hoàn Mỹ Cửu Long cho biết, các bệnh lý phình- bóc tách động mạch chủ là nhóm bệnh lý có diễn tiến nhanh, tỷ lệ tử vong cao và đòi hỏi sự phối hợp đa chuyên khoa trong chẩn đoán, điều trị và hồi sức.

Trong năm 2025, ê kíp bác sĩ BVĐK Hoàn Mỹ Cửu Long phẫu thuật khoảng 15-20 trường hợp cấp cứu do bệnh lý động mạch chủ nguy cấp.

Đơn cử, bệnh viện phẫu thuật, điều trị thành công cho bệnh nhân nam (59 tuổi, tỉnh Vĩnh Long) bị bóc tách động mạch chủ tuýp A kèm hở van động mạch chủ do giãn góc động mạch chủ.

BS Trần Phước Hòa thông tin, mỗi người đều có một động mạch chủ dẫn máu từ tim đi nuôi toàn cơ thể. Khi mạch máu chính này bị bệnh sẽ ảnh hưởng đến tất cả các cơ quan, đặc biệt là não, tim.

Bệnh động mạch chủ diễn tiến âm thầm, nhưng khi bộc phát thường đe dọa tính mạng. “Khoảng 50% bệnh nhân tử vong trong 48 giờ đầu, 80% tử vong trong 2 tuần đầu sau khởi phát bệnh và trên 90% trong 3 tháng đến 1 năm.

Nam giới mắc bệnh động mạch chủ cao hơn nữ giới gấp 2-5 lần, đặc biệt từ sau tuổi 50. Các dạng bệnh thường gặp là van động mạch chủ, phình động mạch chủ, phình bóc tách động mạch chủ, xơ vữa động mạch chủ; viêm động mạch chủ và rối loạn mô liên kết”- BS Phước Hòa cho biết.

Tại hội thảo, PGS.TS.BS Nguyễn Hoàng Định- Phó Giám đốc Bệnh viện ĐH Y Dược TP Hồ Chí Minh khuyến cáo, triệu chứng điển hình nhận diện bệnh động mạch chủ là đau ngực rất dữ dội.

Bệnh nhân đau tức ngực (có thể là phình động mạch chủ ngực), đau nhức trong bụng (phình động mạch chủ bụng) hay đau lan lên vai, cằm, mặt hoặc lưng; cần được đưa ngay đến bệnh viện có năng lực cấp cứu, xử trí kịp thời.

Về phòng bệnh, cần đặc biệt lưu ý đối với huyết áp- yếu tố đầu tiên gây bóc tách động mạch chủ. Phải tránh thuốc lá bởi hút thuốc lá làm tăng nguy cơ bóc tách động mạch chủ.

Một số yếu tố khác như người có tiền sử mắc bệnh xơ vữa mạch máu, hay gia đình có người bị đột tử, bóc tách động mạch chủ... cần tầm soát bệnh sớm.

Bài, ảnh: SÔNG TRĂNG