Cảnh báo nguy cơ bệnh bại liệt xâm nhập Việt Nam rất cao

Ngày 12/12, Bộ Y tế tổ chức Hội nghị trực tuyến toàn quốc về phòng, chống bệnh bại liệt trước nguy cơ virus bại liệt biến đổi 31 gen (cVDPV1) được phát hiện tại Lào, có khả năng xâm nhập vào Việt Nam. Hội nghị nhằm rà soát toàn bộ công tác chuyên môn, cập nhật diễn biến dịch và đánh giá nguy cơ tại các địa phương để đưa ra giải pháp ứng phó phù hợp, kịp thời.

Tiêm chủng là biện pháp phòng bệnh bại liệt hiệu quả nhất.

Nguy cơ dịch xâm nhập hiện hữu và rất cao

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương cho biết, Việt Nam có trên 95% trẻ em được tiêm, uống vaccine bại liệt và đã nhiều năm không ghi nhận ca mắc; WHO công nhận Việt Nam thanh toán bệnh bại liệt từ năm 2000. Tuy nhiên, tình hình dịch tại Lào đang diễn biến phức tạp. Cuối tháng 8/2025, Lào ghi nhận một trường hợp dương tính với virus bại liệt tuýp 1 có nguồn gốc từ vaccine (VDPV1). Đến đầu tháng 10/2025, thêm hai trường hợp dương tính tiếp tục được phát hiện và ngày 17/10, Lào chính thức công bố dịch bại liệt trên phạm vi toàn quốc.

WHO xác định đây là ổ dịch của khu vực và khuyến cáo các quốc gia giáp biên giới với Lào cần khẩn trương triển khai biện pháp ứng phó; đồng thời cảnh báo nguy cơ virus bại liệt xâm nhập Việt Nam là “rất cao và hiện hữu”.

WHO cũng khuyến cáo cần khẩn cấp lấp khoảng trống miễn dịch, triển khai tiêm bù, tiêm vét vaccine bại liệt trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng; tăng cường giám sát, rà soát hàng tuần ca liệt mềm cấp tại các cơ sở y tế. Hiện vaccine phòng bệnh đã sẵn có tại Việt Nam.

Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) Võ Hải Sơn cho biết, bại liệt là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Polio, dễ lây từ người sang người theo đường phân – miệng. Virus có thể tồn tại trong môi trường nhiều ngày, đặc biệt trong nước và thực phẩm bị ô nhiễm. Nguy cơ dịch xâm nhập Việt Nam rất cao do lượng người qua lại lớn giữa hai nước, tình trạng vệ sinh và ăn uống chưa bảo đảm tại một số địa phương, cùng với ảnh hưởng của lũ lụt thời gian qua. Tết cổ truyền sắp đến cũng làm gia tăng di biến động dân cư.

Bệnh bại liệt rất nguy hiểm, 90% trường hợp nhiễm không có triệu chứng rõ ràng, khiến khó phát hiện. Trong số người có triệu chứng, khoảng 1/200 trường hợp có thể bị liệt vĩnh viễn, thường là chi dưới. Bệnh chưa có thuốc điều trị đặc hiệu nhưng đã có vaccine phòng hiệu quả.

Tăng cường giám sát và duy trì tỷ lệ bao phủ vaccine

Để đánh giá nguy cơ bại liệt, Bộ Y tế sử dụng bộ công cụ của WHO dựa trên số liệu giai đoạn 2020 – 2024, triển khai tại 34 tỉnh. Kết quả cho thấy 7/63 tỉnh thuộc nhóm nguy cơ cao: Cao Bằng, Gia Lai, Đồng Nai, Đồng Tháp, Tây Ninh, Sóc Trăng và Trà Vinh.

Đánh giá về “các mối đe dọa” cũng ghi nhận 8 tỉnh ở mức nguy cơ cao: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Sơn La, Điện Biên, Quảng Trị, Quảng Ngãi và Đắk Lắk. Đây là những địa phương có đặc điểm dễ làm tăng nguy cơ lan truyền virus, như giáp vùng dịch, địa hình khó tiếp cận hoặc dân cư phân bố rải rác, di biến động lớn.

Trước diễn biến phức tạp, Thứ trưởng Nguyễn Thị Liên Hương yêu cầu hệ thống y tế tăng cường giám sát, duy trì tỷ lệ bao phủ vaccine và nâng cao năng lực xét nghiệm. Bộ Y tế đề nghị các địa phương sàng lọc người nhập cảnh dưới 15 tuổi đến từ vùng nguy cơ, rà soát tiền sử tiêm chủng và tổ chức tiêm bổ sung vaccine cho trẻ còn thiếu mũi.

Các địa phương cần phối hợp chặt chẽ với ngành y tế để triển khai công tác phòng, chống bệnh bại liệt; xây dựng kế hoạch đáp ứng nguy cơ dịch bệnh xâm nhập và lây lan; đẩy mạnh truyền thông; nâng cao chất lượng giám sát; tăng cường tiêm chủng; rà soát, bảo đảm hậu cần và nguồn lực phục vụ phòng, chống dịch theo phương châm “4 tại chỗ”.

Bài, ảnh: SÔNG TRĂNG