Mối đe dọa sức khỏe từ việc lạm dụng thuốc kháng sinh

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Việt Nam là một trong những quốc gia đối mặt với mối đe dọa ngày càng tăng của kháng kháng sinh. Tình trạng này bắt nguồn từ thói quen sử dụng kháng sinh không cần thiết hoặc không đúng phác đồ trong nhiều năm qua.

Nhiễm khuẩn do vi khuẩn kháng thuốc khiến bệnh nhân phải nằm viện lâu hơn, dùng thuốc đắt tiền hơn, và tăng nguy cơ biến chứng.

Thói quen lạm dụng thuốc kháng sinh

Chỉ cần sổ mũi, đau họng, ho, đau bụng hay sốt, đau nhức… thì không ít người liền đến nhà thuốc mua thuốc uống, trong đó có cả kháng sinh mà không cần bác sĩ khám, kê toa. Lạm dụng kháng sinh đã trở thành thói quen của số đông. Đây là vấn đề rất nghiêm trọng.

Thuốc kháng sinh là nhóm bắt buộc phải kê đơn. Việc sử dụng bừa bãi không chỉ gây tác dụng phụ, không điều trị khỏi bệnh, mà còn làm gia tăng tình trạng kháng thuốc.

“Tình trạng này đang gây ra những hậu quả vô cùng nghiêm trọng. Nhiều vi khuẩn kháng với nhiều loại kháng sinh, nguyên nhân chính là do lạm dụng kháng sinh. Vì vậy, người dân cần bảo vệ sức khỏe bản thân bằng cách chỉ sử dụng thuốc khi có đơn của bác sĩ”- BS.CK2 La Quốc Trung- Trưởng Khoa Cấp cứu BVĐK Trà Vinh cảnh báo.

Bị ho, sổ mũi, nhức đầu, chị N.T.Y. (xã Tiểu Cần) ra nhà thuốc tây để mua thuốc uống. Bệnh không khỏi, ho nhiều, mệt chị vô BVĐK Trà Vinh khám, xét nghiệm và phải nhập viện điều trị vì bệnh viêm phổi.

Chị cũng không biết mình đã uống những loại thuốc gì. “Họ bán không nói thuốc hiệu gì, mình chỉ ra kể triệu chứng bệnh là họ lấy thuốc, bóc vỏ cho vào túi chia sẵn bán cho mình”- chị Y cho biết.

Nhiều phụ huynh khi trẻ có bất cứ hiện tượng gì đều nghĩ ngay đến thuốc kháng sinh và tự ý mua thuốc cho trẻ uống. Theo BS.CK2 Trần Chí Công- Trưởng Khoa Nhi (BVĐK Vĩnh Long), những bệnh phổ biến không cần sử dụng kháng sinh đó là cảm lạnh, cảm cúm, sốt siêu vi, viêm nhiễm đường hô hấp trên.

Vẫn còn tình trạng sai lầm khi dùng kháng sinh cho bệnh do virus gây ra, kháng sinh chỉ diệt được vi khuẩn, còn các bệnh thông thường như cảm lạnh (thường do virus) hoàn toàn không có tác dụng.

“Để phòng ngừa kháng thuốc, người dân không được tự ý mua hoặc dùng kháng sinh, cần uống đúng liều và đủ thời gian theo đơn của bác sĩ.

Cùng với đó, không dùng lại đơn thuốc cũ, cần chủ động tiêm ngừa vaccine đầy đủ cho trẻ và giữ vệ sinh, tăng cường sức đề kháng”- BS Chí Công khuyến cáo.

Việt Nam là quốc gia có tỷ lệ kháng thuốc kháng sinh cao

Theo ước tính của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), từ năm 2020-2023 Việt Nam có gần 270.000 ca tử vong do đề kháng kháng sinh. Tức là bình quân mỗi năm có gần 70.000 ca tử vong liên quan đến kháng kháng sinh.

Theo đánh giá của các chuyên gia, tình trạng kháng kháng sinh (AMR) tại Việt Nam gây ra nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng, khiến các bệnh truyền nhiễm trở nên khó điều trị hơn, tăng tỷ lệ tử vong, và chi phí y tế tăng cao. Kháng kháng sinh cũng gây nguy hiểm cho nhiều tiến bộ y học như phẫu thuật và điều trị ung thư.

Tại hội nghị khoa học thường niên do Bệnh viện Gia An 115 vừa tổ chức, TS Phạm Hùng Vân- Chủ tịch Hội Vi sinh lâm sàng TP Hồ Chí Minh, Viện Nghiên cứu và Phát triển vi sinh lâm sàng Việt Nam cho biết hiện nước ta đứng đầu khu vực về tỷ lệ kháng kháng sinh.

Tình trạng kháng kháng sinh chủ yếu xuất phát từ việc sử dụng thuốc không hợp lý. Trong bệnh viện, có 25-45% trường hợp dùng kháng sinh không hiệu quả, tạo điều kiện cho vi khuẩn kháng thuốc phát triển và lan truyền. Ở cộng đồng, khoảng 50% người dân sử dụng kháng sinh sai cách.

Trong chăn nuôi, mức độ lạm dụng kháng sinh được ghi nhận ở mức 40-80% tùy loại vật nuôi và quy mô sản xuất. “Điều này dẫn đến nhiều hệ lụy nghiêm trọng như tạo ra vi khuẩn kháng thuốc, tồn dư kháng sinh trong thực phẩm...

Tỷ lệ kháng kháng sinh cao, dẫn đến một số thuốc không còn đáp ứng, người bệnh điều trị không hiệu quả, tốn kém chi phí, hệ thống y tế gặp áp lực”, TS Phạm Hùng Vân thông tin.

TS Phạm Hùng Vân kêu gọi cần siết chặt quản lý bán và sử dụng kháng sinh trong cộng đồng, đặc biệt trong chăn nuôi; người dân tuyệt đối không tự ý mua kháng sinh mà phải tuân thủ đơn thuốc của bác sĩ.

Bài, ảnh: THÚY QUYÊN