Trên 90% người bị ung thư phổi có liên quan đến hút thuốc lá

Tại Việt Nam, theo thống kê của ngành y tế, hút thuốc lá (TL) là nguyên nhân chính chiếm tới trên 90% gây ra ung thư (UT) phổi, trên 30% gây ra các loại UT khác. Mỗi năm, nước ta ghi nhận hơn 182.000 ca mắc mới UT, trên 122.000 trường hợp tử vong. Hiện có khoảng 354.000 người đang sống chung với UT.

Theo các bác sĩ, dù được cảnh báo và chứng minh hút thuốc lá là nguyên nhân chính gây ra ung thư phổi nhưng nhiều người vẫn không thể từ bỏ được thói quen hút thuốc lá.

Kết quả nhiều nghiên cứu cũng cho thấy nguy cơ mắc UT phổi của những người có thói quen hút TL cao gấp 10 lần so với những người không hút TL. Mức độ tăng nguy cơ mắc bệnh tùy thuộc vào loại tế bào UT.

Các bác sĩ cho biết, dù được cảnh báo và chứng minh hút TL là nguyên nhân chính gây ra UT phổi nhưng nhiều người vẫn không thể từ bỏ được thói quen hút TL. Nhiều bệnh nhân có tiền sử hút TL nhiều năm qua và đây là nguyên nhân hàng đầu gây UT phổi.

Mỗi lần hút TL, hàng ngàn hóa chất độc hại đi thẳng vào phổi, tiếp xúc trực tiếp với lớp tế bào biểu mô của hệ hô hấp.

TL có 7.000 chất, ít nhất 70 chất được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) xếp vào nhóm gây UT như benzopyrene, nitrosamine, formaldehyde, arsenic, cadmium...

Các hóa chất này tác động lên tế bào bề mặt của đường hô hấp gây nên tình trạng viêm mạn tính, phá hủy tổ chức, biến đổi tế bào dẫn đến UT. Các chất độc trong khói TL bám rất lâu trên tường, nội thất, quần áo...

Tổn thương từ TL diễn ra âm thầm trong suốt nhiều năm. Một người có thể hút TL 10-20 năm vẫn không nhận thấy có bất thường, nhưng bên trong cơ thể, các biến đổi về gien được tích lũy, tăng nguy cơ UT.

Căn bệnh này được coi là “sát thủ giết người thầm lặng” bởi thông thường, chỉ đến giai đoạn cuối bệnh mới xuất hiện biểu hiện lâm sàng.

Bệnh UT phổi thường mất 1-1,5 năm để tiến triển từ giai đoạn đầu sang giai đoạn muộn. Những triệu chứng ban đầu thường mơ hồ như ho kéo dài, khàn tiếng, mệt mỏi, sụt cân nhẹ... dễ nhầm với bệnh hô hấp thông thường.

Các triệu chứng ho kéo dài, ho ra máu, đau ngực, khó thở, sụt cân thường xuất hiện khi bệnh UT phổi ở giai đoạn trễ. Nếu được chẩn đoán ở giai đoạn một, tỷ lệ chữa khỏi 90%.

Đáng chú ý, người không hút TL nhưng thường xuyên tiếp xúc với khói TL (hút TL thụ động) cũng tăng nguy cơ phát triển UT phổi.

“Nguy cơ tử vong do UT phổi ở những người hút TL tăng gấp 25 lần so với những người chưa từng hút TL. Nếu 10-15 năm sau khi cai TL, nguy cơ UT phổi giảm xuống còn một nửa so với những người vẫn tiếp tục hút TL. Ngay cả khi mắc UT phổi, cai TL làm chậm tiến triển bệnh, giảm nguy cơ tử vong, tăng hiệu quả đáp ứng với thuốc điều trị bệnh”- TS.BS Phạm Thị Lệ Quyên, Khoa Hô hấp- BVĐK Tâm Anh cho biết.

Tuy nhiên, không chỉ dừng lại ở UT phổi, hút TL còn làm tăng nguy cơ mắc nhiều loại UT khác như: mũi, miệng, thanh quản, khí quản, thực quản, dạ dày, tụy, thận, bàng quang, cổ tử cung, tủy xương và máu.

Các bác sĩ Bệnh viện Phổi Vĩnh Long khuyến cáo, người có triệu chứng ho kéo dài trên 3 tuần, đặc biệt nếu hút TL, có tiền sử gia đình UT phổi hoặc từng tiếp xúc với amiăng, bụi silic, khói dầu, cần khám chuyên khoa hô hấp sớm.

Sau khi khám lâm sàng, bác sĩ có thể chỉ định CT phổi liều thấp để tầm soát u. Kỹ thuật này hiện khuyến cáo cho người từ 50 tuổi trở lên, đang hoặc đã hút TL, bệnh phổi mạn tính hoặc có yếu tố phơi nhiễm nghề nghiệp.

Bỏ hút TL, tập thể dục đều đặn, ăn uống cân đối, tiêm vaccine bảo vệ đường hô hấp giúp phòng ngừa bệnh.

UT phổi ở người không hút TL thường khó phát hiện sớm vì triệu chứng dễ nhầm với bệnh hô hấp thông thường. Do đó, mỗi người nên tầm soát định kỳ và đi khám ngay khi có biểu hiện bất thường như ho kéo dài, đau ngực, khó thở.

Bài, ảnh: MAI ANH