Quan tâm chăm sóc sức khỏe tâm thần cho cộng đồng

“Tiếp cận dịch vụ- sức khỏe tâm thần trong thảm họa và tình trạng khẩn cấp”- Đó là chủ đề của ngày Sức khỏe tâm thần (SKTT) thế giới 10/10 năm 2025. Qua đó, kêu gọi cộng đồng quốc tế cùng chung tay mở rộng tiếp cận dịch vụ chăm sóc SKTT, giúp con người vững vàng hơn trong thảm họa và tình trạng khẩn cấp.

Ngành y tế Vĩnh Long quan tâm chăm sóc sức khỏe cho người bệnh tâm thần.

Khoảng 15 triệu người Việt Nam mắc bệnh rối loạn tâm thần

Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) có khoảng 22% dân số toàn cầu chịu ảnh hưởng bởi tình huống khẩn cấp có thể mắc rối loạn tâm thần (RLTT), trong đó 9% ở mức độ trung bình đến nặng và 13% rối loạn ở mức độ nhẹ với những biểu hiện như lo âu, trầm cảm, mất ngủ kéo dài hay rối loạn căng thẳng sau sang chấn… nhu cầu chăm sóc SKTT cũng trở nên cấp bách khi có nhiều người dân phải đối mặt với áp lực xã hội, thiên tai, dịch bệnh và biến đổi khí hậu đan xen.

Tại Việt Nam, mỗi năm có tới hàng trăm ngàn người bị ảnh hưởng bởi những tình huống khẩn cấp như thiên tai, xung đột, dịch bệnh, tai nạn nghiêm trọng… Tình huống khẩn cấp này có thể làm trầm trọng thêm tình trạng SKTT và các vấn đề xã hội như nghèo đói và phân biệt đối xử. Chúng cũng có thể góp phần gây ra các vấn đề mới như gia đình ly tán và mắc các tệ nạn xã hội.

Thống kê của Bộ Y tế, khoảng 15 triệu người Việt mắc ít nhất một RLTT thường gặp. Ai cũng có thể mắc RLTT ít nhất là ở một giai đoạn, thời điểm nào đó trong đời. Trầm cảm và lo âu là 2 RLTT phổ biến nhất. Nhiều RLTT mới hình thành đặt ra nhiều thách thức trong lĩnh vực chăm sóc SKTT.

Ước tính 90% người có RLTT chưa được nhận dịch vụ chính thức. Trong đó, các vấn đề như trầm cảm, lo âu và rối loạn hành vi đang có xu hướng trẻ hóa, lan rộng ở trẻ em, thanh thiếu niên và phụ nữ.

Theo Sở Y tế, tính đến hết tháng 9/2025, tỉnh đang theo dõi, quản lý gần 4.770 bệnh nhân tâm thần phân liệt, 4.277 bệnh nhân động kinh…

Theo các bác sĩ, trong cuộc sống hàng ngày, khó ai tránh khỏi áp lực, đối diện các chuyện buồn không như ý. Biết cách giải tỏa căng thẳng, suy nghĩ tích cực thì sức khỏe thể chất và tinh thần được cân bằng trở lại.

Chăm sóc SKTT trong thảm họa cần được đặt ngang hàng với chăm sóc thể chất, bởi hỗ trợ tinh thần kịp thời sẽ giúp người dân ổn định tâm lý, tăng khả năng thích nghi, giữ vững sự gắn kết cộng đồng và phục hồi nhanh hơn sau khủng hoảng.

Quan tâm chăm sóc sức khỏe tâm thần cho cộng đồng

Trong thảm họa và tình huống khẩn cấp, SKTT là yếu tố then chốt, giúp con người đứng vững và phục hồi sau khó khăn. Với vai trò là bệnh viện chuyên khoa tâm thần, trong những năm qua, Bệnh viện Tâm thần Bến Tre đã triển khai nhiều hoạt động thiết thực, hướng đến việc bảo vệ và chăm sóc SKTT cho cộng đồng, đặc biệt trong tình huống khẩn cấp.

Cụ thể, bệnh viện hỗ trợ tâm lý cộng đồng trong đại dịch COVID-19; chăm sóc khẩn cấp cho người bệnh RLTT; hỗ trợ cộng đồng trong thiên tai như triển khai các chương trình giáo dục SKTT trong thiên tai, hướng dẫn người dân cách nhận biết stress, lo âu và các dấu hiệu sang chấn tâm lý, đồng thời cung cấp kỹ năng ứng phó ban đầu.

Ngoài ra, bệnh viện còn tổ chức nhiều đợt tập huấn cho cán bộ y tế tuyến cơ sở về các triệu chứng cơ bản của tâm thần học, cách chẩn đoán một số RLTT thường gặp, sơ cứu tâm lý ban đầu. Nhờ đó, nhân viên y tế địa phương có thể hỗ trợ ngay tại cộng đồng, giảm thiểu tác động tâm lý nặng nề trong giai đoạn đầu sau khủng hoảng.

Quan tâm chăm sóc SKTT, đặc biệt đối với những đối tượng bị ảnh hưởng bởi thảm họa và tình huống khẩn cấp là một trong những nhiệm vụ chiến lược trong công tác chăm sóc và bảo vệ sức khỏe Nhân dân. Chỉ khi tinh thần được củng cố mới có thể vững vàng, kiên cường vượt qua khủng hoảng, bảo vệ sức khỏe, xây dựng gia đình hạnh phúc, xã hội phồn vinh.

Bài, ảnh: MAI ANH