Chẩn đoán, điều trị sớm bệnh sa sút trí tuệ

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, Việt Nam sẽ chính thức bước vào thời kỳ “dân số già” từ năm 2036. Ước đoán hiện có khoảng 500.000 người bệnh sa sút trí tuệ (SSTT). Song, phần lớn không được chẩn đoán và điều trị sớm. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh, mà còn tạo áp lực lớn đối với gia đình và hệ thống y tế.

Tốc độ già hóa dân số nhanh, sa sút trí tuệ đang có xu hướng gia tăng.

Dấu hiệu cảnh báo sa sút trí tuệ

Thống kê của Bộ Y tế, hơn 20% người cao tuổi (NCT) Việt Nam đang gặp vấn đề về sức khỏe tâm thần, trong đó SSTT và trầm cảm là 2 rối loạn phổ biến nhất nhưng thường bị nhầm lẫn với bệnh tuổi già. Chỉ khoảng 1/10 trong số đó được chẩn đoán và điều trị đúng.

Đưa cha đến khám tại BVĐK Vĩnh Long, anh Nguyễn Quang Tuấn (phường Phước Hậu) kể: “Cha tôi 67 tuổi, có những biểu hiện hay quên như quên chìa khóa, quên tắt gas, thỉnh thoảng quên đường, quên ngày tháng;... Tôi nghĩ do tuổi già ai cũng sẽ mắc bệnh nên không đưa đi khám. Gần đây, tình trạng quên của cha tôi ngày càng nhiều nên đưa cha đi khám”.

Theo BS.CK2 Lê Thanh Đức- Phó Giám đốc BVĐK Vĩnh Long, SSTT là hội chứng suy giảm trí nhớ, có thể khởi phát âm thầm trong nhiều năm, với các biểu hiện như hay quên, lặp lại câu hỏi nhiều lần, khó ghi nhớ.

Ban đầu chỉ là quên những việc mới xảy ra, nhưng dần dần người bệnh không nhớ cả những việc quen thuộc trong đời sống thường ngày, có thể không nhận ra người thân quen. Một số người bị thay đổi cảm xúc bất thường, dễ kích động, cáu gắt, nghi ngờ vô cớ hoặc có xu hướng thu mình, xa lánh xã hội.

“Bệnh phổ biến ở người lớn tuổi gây tổn thương hoặc mất kết nối giữa các tế bào thần kinh trong não. Do đó, nếu một ngày, bạn thấy ông bà, ba mẹ mình đột nhiên quên tên đồ, người thân, thậm chí quên cả đường về nhà, đó là những dấu hiệu của bệnh SSTT”- BS Thanh Đức lưu ý.

Phòng ngừa bệnh từ sớm

SSTT có thể gặp trong nhiều bệnh khác nhau, trong đó phổ biến nhất là bệnh Alzheimer, chiếm 60-80% tổng số bệnh nhân SSTT. Do chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu nên việc phòng ngừa và điều trị sớm bệnh SSTT vẫn là quan trọng nhất, đặc biệt khi các yếu tố nguy cơ ngày càng nhiều hơn.

12 yếu tố nguy cơ được xác định rõ gồm lạm dụng rượu, hút thuốc lá, béo phì, tăng huyết áp, đái tháo đường, trầm cảm, ít hoạt động thể chất, cô lập xã hội, mất thính lực, chấn thương sọ não, ít giáo dục, ô nhiễm không khí.

Các bác sĩ cũng lưu ý hiện nhiều người ở độ tuổi còn trẻ, trong đó có phụ nữ sau sinh có biểu hiện quên cũng khá nhiều. Song, đây chưa phải là dấu hiệu của SSTT mà là do áp lực công việc, stress dẫn đến giảm sự tập trung chú ý. Đối với trường hợp này thì tập trung giải quyết stress sẽ cải thiện tập trung chú ý và cải thiện trí nhớ.

“Một trong những việc ngăn ngừa SSTT đến sớm là phải có lối sống khỏe mạnh (ăn uống lành mạnh, ít chất béo, nhiều rau xanh, uống đủ nước, không hút thuốc lá, không thức khuya…) giảm stress, đọc sách và tập thể dục đều đặn cũng có thể phòng chống căn bệnh SSTT. Cần điều trị hiệu quả các yếu tố nguy cơ như: bệnh lý mạch máu não, cao huyết áp, tiểu đường, béo phì, rối loạn lipid máu...”- BS Thanh Đức khuyến cáo.

Bài, ảnh: SÔNG TRĂNG