“Loại trừ lây truyền HIV từ mẹ sang con vào năm 2030”

Đó là chủ đề được Bộ Y tế lựa chọn triển khai Tháng cao điểm dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con diễn ra từ 1-30/6/2025. Đây là một biện pháp hiệu quả, có tính nhân văn giúp giảm tỷ lệ trẻ bị nhiễm HIV, tiến tới không còn trẻ nhiễm mới.

Nhân viên Trạm Y tế xã Long An (huyện Long Hồ) lấy mẫu xét nghiệm HIV cho phụ nữ mang thai.

Để mẹ nhiễm HIV sinh con khỏe mạnh

Theo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Vĩnh Long, lây truyền từ mẹ sang con là 1 trong 3 đường lây truyền của HIV. Theo thống kê, tại Việt Nam mỗi năm có từ 1,5-2 triệu phụ nữ mang thai. Với tỷ lệ nhiễm HIV khoảng 0,25-0,3% trong nhóm này thì mỗi năm có khoảng từ 4.000-6.000 bà mẹ mang thai nhiễm HIV. Nếu không được can thiệp mỗi năm sẽ có 1.500-3.000 trẻ bị nhiễm HIV ra đời.

“Nếu được can thiệp bằng xét nghiệm sàng lọc sớm trong thai kỳ, điều trị thuốc dự phòng kịp thời, đầy đủ có thể giảm tỷ lệ lây truyền từ mẹ sang con xuống dưới 2%, thậm chí là 0%. Chương trình dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con là minh chứng cho sự tiến bộ của y học trong cuộc chiến chống HIV/AIDS. Nhờ chương trình này, hàng ngàn trẻ em Việt Nam đã được sinh ra khỏe mạnh, không bị nhiễm HIV”- Phó Giám đốc CDC tỉnh- Huỳnh Thanh Tân cho biết.

Tại Vĩnh Long, từ năm 2009, chương trình dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con được triển khai đầu tiên tại BVĐK Vĩnh Long. Hiện nay, có 4 cơ sở là BVĐK Vĩnh Long; các trung tâm y tế: Tam Bình, TX Bình Minh và Trà Ôn. Ngoài ra, 100% các trạm y tế triển khai mạng lưới tư vấn xét nghiệm sàng lọc, HIV cho những phụ nữ mang thai. Thời gian qua, phần lớn người dân cũng nhận thức, hiểu được tầm quan trọng của việc xét nghiệm sớm, hiệu quả của việc điều trị HIV. 

Chương trình dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con tại Vĩnh Long đạt được nhiều kết quả đáng kể. Chương trình đã điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con bằng thuốc ARV cho phụ nữ mang thai nhiễm HIV. 100% trẻ được can thiệp dự phòng đều được làm xét nghiệm PCR và có kết quả âm tính với HIV. Điều đó cho thấy hoạt động của chương trình đã đạt được hiệu quả, góp phần mang đến niềm vui cho những người mẹ không may nhiễm HIV hoặc có chồng nhiễm HIV và con của họ.

“Cụ thể giai đoạn năm 2021-2022, tỷ lệ phụ nữ mang thai xét nghiệm sàng lọc HIV đạt 56%. Đến năm 2024, tăng lên 83%. Điều đặc biệt là đối với những phụ nữ mang thai mà được tư vấn, xét nghiệm sớm, phát hiện sớm, được điều trị sớm thì gần 100% những trẻ em sinh ra từ phụ nữ bị nhiễm HIV đều hoàn toàn khỏe mạnh và có kết quả xét nghiệm âm tính”- ông Huỳnh Thanh Tân cho biết.

Hướng tới loại trừ lây truyền HIV từ mẹ sang con vào năm 2030

Hiện nay, các bệnh viện tuyến tỉnh, CDC Vĩnh Long, trung tâm y tế, cơ sở y tế tư nhân đều cung cấp dịch vụ sản khoa như thực hiện việc tư vấn, xét nghiệm HIV ngay từ lần đầu khi phụ nữ mang thai.

Đồng thời, khám, chăm sóc, điều trị, cung cấp dịch vụ phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con và được điều trị bằng thuốc dự phòng ARV ngay khi phát hiện người mẹ nhiễm HIV; chẩn đoán sớm nhiễm HIV ở trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV, đẩy mạnh can thiệp và tăng cường chất lượng các dịch vụ dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con.

Công tác truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng về các biện pháp dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con được ngành y tế Vĩnh Long tích cực thực hiện.

 

“Dự phòng sớm việc chẩn đoán tình hình sức khỏe cũng như khả năng nhiễm HIV ở phụ nữ mang thai rất quan trọng đối với công tác bảo vệ thế hệ tương lai. Do đó, phụ nữ bị nhiễm HIV khi có dấu hiệu mang thai nên đến các cơ sở y tế để được tư vấn, khám và quản lý thai kịp thời, điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con. Việc xét nghiệm HIV sớm và điều trị sớm bằng ARV là yếu tố có tính chất quyết định. Ngay cả những phụ nữ chưa xác định tình trạng nhiễm HIV của mình, khi mang thai cũng cần đến các cơ sở y tế xét nghiệm HIV càng sớm càng tốt, để được tư vấn cách phòng tránh lây nhiễm”- BS.CK2 Trần Mỹ Dung- Trưởng Khoa Sản, BVĐK Vĩnh Long cho biết. 

Công tác tuyên truyền, giáo dục sức khỏe sinh sản cũng được đẩy mạnh, giúp nâng cao nhận thức của cộng đồng về HIV/AIDS và tầm quan trọng của chương trình dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con. Nhờ vậy, tỷ lệ phụ nữ mang thai nhiễm HIV tham gia chương trình điều trị dự phòng lây truyền HIV ngày càng cao, góp phần giảm thiểu tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con. 

Theo dõi và điều trị HIV tại BVĐK Vĩnh Long, anh N.V.T. (huyện Long Hồ) cùng vợ đều nhiễm HIV hơn 10 năm qua, cũng khao khát có được đứa con khỏe mạnh không mang bệnh. “Vợ anh may mắn nhờ dự phòng tốt, tải lượng virus của anh ở ngưỡng an toàn nên anh chị được tư vấn để sinh con không mang bệnh. Đến nay, cả 3 đứa con sinh ra đều xét nghiệm âm tính, khỏe mạnh. Cả gia đình đều rất mừng”- anh T. xúc động.

Dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con là một trong những giải pháp quan trọng, góp phần giảm đáng kể tỷ lệ trẻ sinh ra bị lây nhiễm HIV từ mẹ, song, để đạt được mục tiêu “Hướng tới loại trừ lây truyền HIV từ mẹ sang con vào năm 2030” công tác phòng, chống HIV/AIDS và chương trình dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con vẫn cần sự đồng thuận, chung tay góp sức của toàn xã hội. Mỗi cá nhân cần nâng cao ý thức về sức khỏe sinh sản, thực hiện lối sống an toàn, đồng thời chung tay xóa bỏ kỳ thị, phân biệt đối xử với người nhiễm HIV.

 Bài, ảnh: SÔNG TRĂNG