Đề phòng đột quỵ ở sản phụ

Theo TS.BS Hà Tấn Đức- Trưởng Khoa Đột quỵ BVĐK Trung ương Cần Thơ, tai biến mạch máu não trong thai kỳ là một bệnh cảnh đặc thù. Theo thống kê, tỷ lệ thai phụ bị tai biến mạch máu não lên đến 30/100.000 người (tỷ lệ cao gấp 3 lần so với phụ nữ cùng tuổi không mang thai). Trong đó, 3 tháng cuối thai kỳ và thời kỳ hậu sản là giai đoạn có nguy cơ cao nhất.

TS.BS Hà Tấn Đức khám cho thai phụ T.T.C., 38 tuổi.

Theo TS.BS Hà Tấn Đức- Trưởng Khoa Đột quỵ BVĐK Trung ương Cần Thơ, tai biến mạch máu não trong thai kỳ là một bệnh cảnh đặc thù. Theo thống kê, tỷ lệ thai phụ bị tai biến mạch máu não lên đến 30/100.000 người (tỷ lệ cao gấp 3 lần so với phụ nữ cùng tuổi không mang thai). Trong đó, 3 tháng cuối thai kỳ và thời kỳ hậu sản là giai đoạn có nguy cơ cao nhất.

Những biểu hiện bất thường: buồn nôn, chóng mặt, nói khó...

Khoa Đột quỵ, BVĐK Trung ương Cần Thơ cho biết vừa cứu sống liên tiếp 2 trường hợp sản phụ bị đột quỵ, trong đó có 1 sản phụ nguy kịch.

Đó là bệnh nhân (BN) T.T.C. (SN 1985, ngụ tỉnh Bạc Liêu) được tuyến trước chuyển đến BVĐK Trung ương Cần Thơ trong tình trạng lơ mơ, huyết áp tăng cao, mạch nhanh, liệt nửa người, liệt dây thần kinh trung ương trái, thai 28 tuần.

Được biết, do chu kỳ kinh nguyệt BN không ổn định nên không biết bản thân mang thai, không khám thai định kỳ. Gần đây BN có những dấu hiệu bất thường: buồn nôn, chóng mặt nên đi khám và phát hiện mang thai ở tuần thứ 28-29. Ngày nhập viện, BN đột ngột lơ mơ, co giật, nói khó. Kết quả kiểm tra ghi nhận BN có xuất huyết não vùng thái dương phải.

BN T.T.C. được điều trị kiểm soát huyết áp, hội chẩn các chuyên khoa đánh giá nguy cơ và quyết định phẫu thuật cấp cứu lấy thai trước để bảo đảm an toàn sức khỏe cho cháu bé khi thai phụ đang diễn tiến dần hôn mê. Phẫu thuật thành công đón 1 bé trai nặng 1.500g, suy hô hấp được đặt nội khí quản và chuyển đến Bệnh viện Nhi đồng Cần Thơ điều trị tiếp.

Sau phẫu thuật, BN được chuyển Khoa Đột quỵ điều trị nội khoa tích cực, thở máy, kháng sinh, chống phù não, tình trạng bệnh nhân cải thiện dần. Hiện, bệnh nhân tỉnh, dấu hiệu sinh tồn ổn định, đã ngưng máy thở đang được điều trị và chăm sóc tại Khoa Đột quỵ.

Tình trạng bé lúc tiếp nhận tại Bệnh viện Nhi đồng Cần Thơ: tri giác lừ đừ, thở rên rỉ, thở nhanh, co lõm ngực, da tím tái, suy hô hấp nặng và phản xạ kém. Nhờ sự tận tâm của đội ngũ y, bác sĩ, tình trạng sức khỏe hiện tại của bé cải thiện tốt: tỉnh, môi hồng, phản xạ cường cơ có cải thiện, đã ngưng thở máy xâm lấn, tiêu sữa tốt...

Cần chăm sóc sản khoa trước, trong và sau thai sản

Trường hợp 2 là sản phụ N.T.H.T. (SN 1989) nhập viện trong tình trạng yếu nửa người bên trái, sản phụ có tiền sử đái tháo đường. Khi mang thai 39 tuần, sản phụ khám thai định kỳ và phát hiện huyết áp tăng rất cao nên đề nghị nhập viện điều trị. 4 ngày sau khi phẫu thuật lấy thai, sản phụ đột ngột yếu nửa người bên trái, được chuyển đến bệnh viện điều trị với chẩn đoán nhồi máu não bán cầu phải.

Bệnh tiến triển nhanh khiến sản phụ yếu dần nửa người bên trái và được xử trí cấp cứu, kiểm soát huyết áp. Sản phụ được điều trị nội khoa tích cực, kết hợp tập vật lý trị liệu vận động có trợ giúp với chẩn đoán “nhồi máu não bán cầu phải do hẹp nặng đoạn cuối động mạch cảnh trong phải và hẹp nặng động mạch não giữa phải”. Sau khi được điều trị tích cực, hiện sản phụ đã tỉnh, tiếp xúc tốt, còn yếu nhẹ nửa người bên trái, vết mổ khô.

Theo TS.BS Hà Tấn Đức, các biến chứng của thai kỳ như tiền sản giật, sản giật, hội chứng HELLP, huyết khối tĩnh mạch, thuyên tắc ối, bệnh cơ tim chu sinh… cũng được chứng minh là yếu tố nguy cơ của tai biến mạch máu não ở thai phụ bên cạnh các nguy cơ thường gặp nói chung.

Các dấu hiệu của tai biến mạch máu não ở thai phụ cũng tương tự như ở người không mang thai. Một khiếm khuyết thần kinh cấp tính mới xuất hiện mà không giải thích được là dấu chỉ mạnh gợi ý đến tai biến mạch máu não. Các dấu hiệu thường gặp là đột ngột chóng mặt mất cân bằng, nhìn mờ một bên mắt, méo miệng, yếu/liệt tay chân, đau đầu dữ dội, lú lẫn, hôn mê.

“Việc điều trị tai biến mạch máu não trên thai phụ cũng đặt ra rất nhiều thách thức khi phải cân bằng tính mạng của người mẹ và cả của thai nhi. Bác sĩ phải cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ, thời gian bị tai biến, vị trí, phạm vi tổn thương, tuổi của thai nhi. Do vậy, nhằm giảm thiểu các yếu tố nguy cơ xảy ra đột quỵ ở phụ nữ mang thai, sản phụ cần được chăm sóc sản khoa trước, trong và sau thai sản”- TS.BS Hà Tấn Đức nhấn mạnh.

Bài, ảnh: THÚY QUYÊN