Sốc nhiệt ngày hè, làm sao để xử trí kịp thời?

Miền bắc vừa trải qua đợt cao điểm nắng nóng khiến nhiều người, nhất là đối tượng người cao tuổi, trẻ em hay những người phải lao động ngoài trời bị ảnh hưởng sức khỏe nặng nề. Các chuyên gia đã đưa ra nhiều khuyến cáo dưới đây để người dân nhận biết cũng như có cách xử trí kịp thời nếu người chung quanh bị sốc nhiệt.

Miền bắc vừa trải qua đợt cao điểm nắng nóng khiến nhiều người, nhất là đối tượng người cao tuổi, trẻ em hay những người phải lao động ngoài trời bị ảnh hưởng sức khỏe nặng nề. Các chuyên gia đã đưa ra nhiều khuyến cáo dưới đây để người dân nhận biết cũng như có cách xử trí kịp thời nếu người chung quanh bị sốc nhiệt.

Bệnh nhân sốc nhiệt được điều trị tích cực tại Bệnh viện Bạch Mai.

Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai đang điều trị cho một bệnh nhân bị sốc nhiệt/theo dõi ngộ độc khói do cháy khi đi đốt nương làm rẫy. Theo lời kể của người nhà, ngày 10-5 chị Chìu Thị M. (49 tuổi, ở Quảng Ninh) đi đốt nương làm rẫy.

Chị bắt đầu đốt nương và phát cây từ lúc bảy giờ, trời hôm đó nắng và nóng. Chị chỉ biết cố gắng làm việc, khi tỉnh dậy thì đã thấy mình đang nằm ở Bệnh viện Bãi Cháy, Quảng Ninh. Chị được phát hiện bất tỉnh ở nương lúc một giờ chiều và được đưa đi cấp cứu.

Sau ba ngày điều trị tích cực tại Bệnh viện Bãi Cháy, chị đã tỉnh trở lại nhưng có tổn thương gan nặng, bệnh nhân được chuyển đến Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai.

TS, BS Nguyễn Tiến Dũng - Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, bệnh nhân Chìu Thị M. nhập viện trong tình trạng hôn mê, rối loạn ý thức, có tổn thương gan, tụt huyết áp. Bệnh nhân được chẩn đoán bị sốc nhiệt/theo dõi hít phải khói do cháy, có thể khí CO, hơi nóng từ vụ cháy. Bệnh nhân tới Trung tâm Chống độc trong tình trạng các ngộ độc khí nếu có cũng đã ổn định, tuy nhiên có tổn thương gan rất nặng, rối loạn đông máu nội quản rải rác, tiêu cơ vân và còn vết thương bỏng do lửa hoặc hơi nóng ở vùng mặt.

Sau một tuần được cấp cứu, điều trị tích cực tại Trung tâm Chống độc, hiện tại bệnh nhân đã qua giai đoạn nguy kịch và đang dần hồi phục. Tổn thương gan, chức năng gan đang dần trở về bình thường, rối loạn đông máu đã ổn định và bệnh nhân đã tỉnh táo hoàn toàn, có thể tự ăn uống, đi lại.

TS, BS Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai khuyến cáo: Tình trạng của chị M. ở trên là một trường hợp tai nạn sốc nhiệt và bệnh nhân may mắn được phát hiện và cấp cứu kịp thời nên đã tránh được tử vong.

Sốc nhiệt xảy ra ngoài cộng đồng trong điều kiện lao động và môi trường nóng là tình trạng tăng thân nhiệt quá mức (thường trên 40 độ C), do kết hợp của việc tiếp xúc với nhiệt nóng từ môi trường và việc tăng thân nhiệt do cơ thể vận động quá mức, lại mất nước.

Hậu quả là hoạt động chuyển hóa bình thường của cơ thể bị ngừng lại hoặc rối loạn, dẫn tới tổn thương rất nhiều cơ quan, như hôn mê, co giật, trụy tim mạch, tổn thương gan, suy gan, rối loạn đông máu nội quản rải rác, tiêu cơ vân, suy thận,…

Nạn nhân thường không tử vong ngay vì sốc nhiệt tại chỗ nhưng thường tử vong tại các cơ sở y tế do đến muộn, suy đa tạng hoặc không được cấp cứu ban đầu kịp thời và đúng.

BS Nguyên cho biết, các trường hợp sốc nhiệt do lao động và môi trường hay gặp tại Trung tâm Chống độc là những người chữa cháy rừng, đốt nương hoặc tham gia các chữa cháy khác.

Do người dân chúng ta phải gắng sức tiếp cận lửa để dập lửa, vận động quá mức lại uống nước không đủ, khu vực bị cháy hay xảy ra tai nạn lại thường ở vùng rừng núi xa cơ sở y tế nên đây là một vấn đề khá nan giải.

"Để phòng tránh các trường hợp sốc nhiệt do lao động và môi trường nóng, người dân chúng ta không nên đốt nương rẫy (việc này có hại cho cả môi trường đất, không khí).

Khi chữa cháy rừng nên chú ý uống đủ các nước có chứa muối (như ORESOL, nước quả, nước rau luộc cho thêm muối, nước khoáng,…), hạn chế tối đa việc tiếp xúc với lửa hay hơi nóng bằng các cách khác nhau.

Thời gian làm việc nên buổi sáng bắt đầu từ sớm và kết thúc sớm, buổi chiều bắt đầu muộn và kết thúc muộn và khi làm việc nếu thấy nóng quá, mệt hoặc khó chịu nên tạm nghỉ và thường xuyên uống các loại nước pha muối như trên", BS Nguyên khuyến cáo.

Về việc sơ cứu cho nạn nhân, BS Nguyên cho biết, bệnh nhân càng được phát hiện sớm và sơ cứu, làm nguội cơ thể sớm, điều trị tích cực sớm thì càng hạn chế các tổn thương lên các cơ quan. Khi phát hiện thấy mệt mỏi, khó chịu hoặc nặng hơn là bất tỉnh thì phải cho tạm nghỉ và kiểm tra.

Nếu nạn nhân thở yếu, ngừng thở thì hô hấp nhân tạo theo điều kiện tại chỗ. Nếu bệnh nhân khò khè, ứ đọng đờm, dị vật cháy thì nằm nghiêng và móc dị vật ở miệng.

Khi sốc nhiệt, thường da nạn nhân khô và nóng đỏ thì phải cởi bỏ quần áo ngoài chỉ che các vùng nhạy cảm và làm hạ thân nhiệt bằng phương pháp bốc hơi nước toàn thân (nước trên da khi bốc hơi sẽ mang theo nhiệt nóng và làm nguội cơ thể) bằng cách tưới một lớp nước lạnh hoặc ấm trên toàn bộ da nạn nhân và quạt mát, giữ cho toàn bộ vùng da luôn ướt.

Thậm chí, người sơ cứu có thể nhúng cơ thể nạn nhân trong một vùng nước, nhanh chóng làm nguội nạn nhân.

Nếu sử dụng nhiệt kết đo nhiệt độ thì phải cặp ở hậu môn mới chính xác vì thường cặp ở nách chỉ sốt nhẹ nhưng ở hậu môn lại tới trên 40 độ C.

Người sơ cứu nên nhanh chóng đưa nhiệt độ về khoảng 38 độ C và giữ ở mức này, đồng thời gọi ngay người hỗ trợ, vận chuyển cấp cứu và đưa nạn nhân tới cơ sở y tế gần nhất. Chú ý liên tục duy trì việc làm mát cơ thể nạn nhân.

Theo THANH THANH/Nhân dân