Những lưu ý về nhau thai

Nhau thai là một bộ phận quan trọng của thai, có ảnh hưởng rõ rệt đến sự phát triển của thai nhi, diễn tiến của thai kỳ và chuyển dạ. Vì vậy, nên có chút ít kiến thức về bộ phận này vì không phải nhau thai lúc nào cũng bình thường.

Nhau thai là một bộ phận quan trọng của thai, có ảnh hưởng rõ rệt đến sự phát triển của thai nhi, diễn tiến của thai kỳ và chuyển dạ. Vì vậy, nên có chút ít kiến thức về bộ phận này vì không phải nhau thai lúc nào cũng bình thường.

Bánh nhau là cơ quan trao đổi chất giữa mẹ và con, đảm bảo sự nuôi dưỡng bào thai có chức năng nội tiết và miễn dịch. Bánh nhau che chở bào thai, ngăn cản sự xâm lấn của vi khuẩn, các độc tố và điều chỉnh sự đi qua bánh nhau của một vài loại thuốc.

Ở thai đủ ngày tháng, bánh nhau cân nặng khoảng 500g. Để thai nhi mạnh khỏe, cần chú ý “trạm trung chuyển dưỡng chất” này.

Bình thường bánh nhau thường bám từ đáy tử cung phủ xuống mặt trước hay mặt sau tử cung đến một bên của thành tử cung.

Nhưng bất thường khi bánh nhau không bám ở vùng đáy mà một phần hoặc toàn thể lại bám vào đoạn dưới tử cung. Trường hợp này gọi là nhau tiền đạo. Tùy theo vị trí mép nhau so với lỗ trong tử cung, ta có các hình thái nhau tiền đạo khác nhau.

Nguyên nhân nhau bám ở vị trí bất thường chưa được biết chính xác cho từng trường hợp. Tuy nhiên, người ta cho rằng khi sự tuần hoàn dinh dưỡng của niêm mạc tử cung ở vùng đáy tử cung bị giảm sút, nhau sẽ tìm chỗ giàu dinh dưỡng hơn hoặc sẽ trải rộng diện tích bám

xuống phía dưới cổ tử cung. Do đó, nhau bám vị trí bất thường hay gặp ở những sản phụ lớn tuổi, sinh nhiều lần, có tiền căn nạo sảy thai hay viêm nhiễm tử cung, hoặc do trứng thụ tinh vào tử cung làm tổ ở vị trí thấp...

Khi nhau bám bất thường, thai phụ thường bị xuất huyết trong những tháng cuối thai kỳ và thai nhi dễ bị sinh non, nhẹ ký. Về trị liệu bệnh lý nhau bám bất thường, chủ yếu là cầm máu, trì hoãn cho thai lớn thêm và mổ lấy thai. Trong trường hợp bị chảy máu quá nhiều, có thể phải chấp nhận bỏ thai để cứu mẹ hoặc phải cắt tử cung cầm máu khi mổ lấy thai.

Nhau có thể bám vào tử cung quá chặt hay còn gọi là nhau cài răng lược. Khi gặp tình trạng này, nhau rất khó bong ra sau sinh, có khi ăn thủng thành tử cung và ăn lan ra thành bàng

quang hay trực tràng. Khi xổ thai, nhau thường không bong tự nhiên hay bong không đầy đủ, kèm theo chảy máu nhiều. Bệnh lý này thường gặp trên các tử cung có vết sẹo do mổ sinh nhiều lần, mổ bóc nhân xơ, nạo phá thai nhiều lần hay trong các trường hợp nhau tiền đạo.

Siêu âm có thể chẩn đoán nhau cài răng lược trước khi chuyển dạ để có sự chuẩn bị thích hợp cho thai phụ, tránh mất máu nhiều khi sinh em bé.

Bình thường bánh nhau có bề dày 2- 3cm và mỏng dần ở bờ. Nhưng khi bánh nhau dày trên 4cm, thường do bệnh lý nhiễm trùng, bệnh về nhiễm dịch, bất thường di truyền... thì được coi là phù. Khi nhau thai bất thường về độ dày, chức năng trao đổi của nó cũng sút giảm. Điều này có thể dẫn đến tình trạng thai chết lưu hay sinh non. Người ta

có thể nghĩ đến phù nhau khi bụng to nhanh hơn so với tuổi thai. Siêu âm cũng giúp ích trong chẩn đoán phù nhau thai. Đa số trường hợp bị phù nhau thai phải chấm dứt sớm thai kỳ vì thai thường chết trong tử cung.

Bình thường, sau xổ thai, bánh nhau sẽ bong ra. Vì một lý do nào đó như chấn thương, vỡ ối đột ngột trong trường hợp bị đa ối, bệnh lý của mẹ... bánh nhau bong khi thai chưa xổ ra ngoài, gọi là nhau bong non.

Triệu chứng điển hình là thai phụ có cơn đau vùng bụng dưới xuất hiện đột ngột, liên tục và kéo dài, có thể bị ra máu âm đạo. Trong đa số trường hợp nhau bong non, nếu không xử trí kịp thời, thai nhi sẽ tử vong. Việc điều trị thường đòi hỏi phải phẫu thuật cấp cứu để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và con.

BS PHAN GIA HOÀNG (Trung tâm TTGD-SK Vĩnh Long)