Con cái bước vào giai đoạn dậy thì là khoảng thời gian không dễ dàng đối với các bậc phụ huynh trong việc nuôi dạy. Đây là giai đoạn thay đổi về mọi mặt từ thể chất đến tâm sinh lý và sở thích, thói quen trong sinh hoạt. Chính vì vậy, trẻ đang độ tuổi dậy thì thường nhạy cảm hơn, cảm xúc dễ thay đổi hơn.
 |
| Giáo dục giới tính cho trẻ theo từng giai đoạn để cung cấp kiến thức, kỹ năng, giúp trẻ tự tin, phát triển tốt nhất.Ảnh minh họa |
Con cái bước vào giai đoạn dậy thì là khoảng thời gian không dễ dàng đối với các bậc phụ huynh trong việc nuôi dạy. Đây là giai đoạn thay đổi về mọi mặt từ thể chất đến tâm sinh lý và sở thích, thói quen trong sinh hoạt. Chính vì vậy, trẻ đang độ tuổi dậy thì thường nhạy cảm hơn, cảm xúc dễ thay đổi hơn.
Dạo gần đây chị L.H. (45 tuổi) cảm thấy hơi hoang mang vì cô công chúa nhỏ 12 tuổi của mình ngày nào cũng “nấu cháo” điện thoại với cô bạn thân cùng lớp để “tâm sự tuổi hồng”.
Nhiều khi tò mò chị chú ý lắng nghe thì biết ngoài rù rì với nhau về những thay đổi vóc dáng bên ngoài đến những suy nghĩ bên trong đầu, rồi chuyện tập tành dùng mỹ phẩm chăm sóc da cho tuổi mới lớn, các bé còn thường xuyên nhỏ to với nhau chuyện các bạn nam trong lớp và khác lớp.
Hai cô bé bàn luận về bạn khác giới, có chê người này có khen người kia, rồi nói chuyện tình cảm các bạn trong lớp, bạn này thích bạn kia, bạn kia xứng đôi với bạn nọ… “Ôi nghe con nói chuyện cả buổi với bạn toàn những chuyện tình cảm lứa đôi, để ý đến bạn khác giới mà tôi không kềm được phải vào phòng la con yêu cầu kết thúc cuộc gọi. Khi bé giận dỗi nói tôi mẹ kỳ quá nghe lén con nói chuyện còn la con, cấm con nói những chuyện này thì tôi cũng hơi băn khoăn suy nghĩ không biết mình phản ứng như thế đúng hay sai. Con gái dạo này rất dễ giận dỗi, còn thường hay chú ý đến những thay đổi vẻ bề ngoài rồi lo sợ dậy thì không thành công. Tôi cũng biết cần hướng dẫn con, giáo dục giới tính tuổi dậy thì cho con nhưng khá lo lắng vì không biết nói sao cho con thấu hiểu và tự ý thức được cho bản thân mình một cách tốt nhất”- chị L.H. chia sẻ.
Cùng hoàn cảnh, con trai 15 tuổi của chị M. cũng thế, có những thay đổi rõ rệt về tâm sinh lý và chị còn phát hiện qua những cuộc nói chuyện cùng bạn bè của con, trẻ ngày nay rất hiểu biết và nói chuyện về giới tính, về những cảm xúc tình cảm đầu đời một cách rất thuần thục và tự nhiên.
Đến khi chị phát hiện hình như con trai đang quen với một cô bạn cùng lớp thì chị M. không còn giữ nổi bình tĩnh. Chị lo lắng thật sự và không biết có nên cấm cản và yêu cầu con tập trung lo học hay không.
Theo các bác sĩ, khi bước vào tuổi dậy thì, hormone giới tính sẽ bắt đầu phát huy vai trò một cách rõ rệt. Ngoài việc khiến trẻ thay đổi về ngoại hình và tâm sinh lý, các hormone này còn đóng vai trò điều khiển cảm xúc giới tính.
Sau 10 tuổi trẻ đã có nhận thức ban đầu về giới tính cũng như sự hấp dẫn giới tính, thấy tò mò và thích thú đối với sự khác biệt và mối quan hệ giữa hai giới. Sự thay đổi về hormone và các đặc điểm sinh học của cơ thể đã thôi thúc trẻ quan tâm nhiều hơn đến bạn bè và nảy sinh tình cảm với bạn khác giới.
Và đó cũng là lý do vì sao khi dậy thì trẻ bắt đầu có nhiều cảm xúc và hay để ý tới những người bạn khác giới hơn. Các chuyên gia đã khẳng định rằng những cảm xúc khác lạ này là hoàn toàn bình thường và đúng theo biểu đồ phát triển. Vì thế phụ huynh cứ yên tâm vì con mình vẫn đang phát triển rất bình thường. Điều quan trọng cần làm là phải dành thời gian ở bên con nhiều hơn để hỗ trợ tốt cho trẻ vượt qua giai đoạn này một cách tốt đẹp.
Tuổi dậy thì cũng là lứa tuổi chịu nhiều áp lực, thậm chí nhiều trẻ đã hình thành những suy nghĩ tiêu cực về vóc dáng của mình hay về trình độ của bản thân, hay so sánh với bạn bè đồng trang lứa, hình thành các mong muốn vượt quá khả năng... Những thay đổi liên tục và đột ngột về thể chất lẫn tinh thần này có thể khiến trẻ không kiểm soát được bản thân, đôi khi còn gặp phải khủng hoảng tâm lý tuổi dậy thì.
Trong thực tế, có rất nhiều cha mẹ thường dè dặt và né tránh trong vấn đề giáo dục giới tính cho con và không tích cực chỉ dạy cho con những kinh nghiệm, kỹ năng sống cũng như sự nhìn nhận một cách đúng đắn trong tình cảm. Cách ứng xử như vậy là sai lầm nghiêm trọng dẫn đến hệ lụy vô cùng to lớn.
Khi thắc mắc của các em không được giải đáp thỏa đáng làm khơi gợi nên tính tò mò trong suy nghĩ. Nghiêm trọng hơn, chính sự tò mò sẽ thôi thúc các em tự tìm hiểu về giới tính, tình dục trên mạng hoặc qua các kênh thông tin khác kém chất lượng, không lành mạnh. Vì thế việc giáo dục giới tính cho trẻ cần được thực hiện phù hợp với từng giai đoạn phát triển của trẻ. Mỗi độ tuổi sẽ có cách giáo dục khác nhau để đảm bảo trẻ tiếp thu hiệu quả nhất. Và cha mẹ sẽ là người gần gũi trực tiếp hàng ngày để chỉ dạy cho con.
Cha mẹ cần dành nhiều thời gian để làm bạn cùng con, cần bổ sung những kiến thức và kỹ năng nhất định. Cha mẹ nên giao tiếp với con cởi mở và chân thành để con cảm thấy luôn có thể trò chuyện với cha mẹ về bất cứ vấn đề gì, tạo cho con cảm giác con không đơn độc và không có gì phải bất an.
Phụ huynh phải giúp con hiểu rằng những vấn đề con đang băn khoăn, lo lắng tìm hiểu là một phần tất yếu và lành mạnh của cuộc sống. Cần phân tích cho con thấy rõ, những cảm xúc tuổi dậy thì thường không ổn định, tốt nhất vẫn là nên tập trung cho việc học là chính. Đồng thời, khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động tập thể, hoạt động xã hội, tập luyện thể dục thể thao để tăng cường sức khỏe.
Cha mẹ phải dạy con biết trân trọng và yêu thương bản thân mình, giúp con tin tưởng và tự tin vào bản thân. Vì sự tự tin chính là chìa khóa giúp trẻ mở ra cánh cửa thành công và hạnh phúc trong tương lai.
Bài, ảnh: LAM NGỌC
