Kỷ niệm 43 năm Ngày Nhà giáo Việt Nam (20/11/1982-20/11/2025)

Theo Chủ tịch nước Lương Cường, trong giáo dục, điều quan trọng đầu tiên phải là giáo dục về đạo đức; trồng người phải bắt đầu từ nhân cách, rồi sau đó mới đến tri thức và kỹ năng. Trong dòng chảy đổi mới mạnh mẽ của giáo dục hôm nay, có những người thầy đang âm thầm thực hiện trọn vẹn tinh thần ấy bằng chính công việc mỗi ngày.

Từ những nốt nhạc nuôi dưỡng lòng nhân ái, những tiết học khai mở tư duy đến những bài văn đánh thức cảm xúc đẹp- những nhà giáo ở các lĩnh vực khác nhau đã và đang gìn giữ “cội nguồn” của nghề dạy học- hướng học trò đến giá trị chân- thiện- mỹ giữa thời đại số.

Kỳ 1: Người thầy gieo mầm nhân ái từ âm nhạc

Trong căn phòng dành cho môn Âm nhạc của Trường Tiểu học Nguyễn Hữu Huân (phường Long Châu), tiếng sáo, tiếng hát trẻ thơ dịu dàng nhưng đầy hứng khởi.

Người đang say sưa nắn lại tiết tấu là cô Nguyễn Thị Kim Cương- hơn 2 thập niên “gieo mầm nhân ái” cho biết bao thế hệ học trò bằng âm nhạc. “Có người hỏi, nếu không làm giáo viên âm nhạc thì sẽ làm gì?”. Tôi chỉ biết cười và chắc một điều: mình sinh ra để được ở giữa những đứa trẻ, để nghe các em hát.”- cô Kim Cương cười tươi.

Cô Nguyễn Thị Kim Cương và học sinh trong tiết âm nhạc rộn ràng, ấm áp.

Nuôi dưỡng tâm hồn

Khi xã hội ngày càng bị cuốn vào nhịp chạy theo điểm số và kỹ năng, đôi khi giáo dục đạo đức bị đẩy về phía sau, cô Kim Cương vẫn kiên trì nhắc học trò: “Không chỉ học hát hay. Trước hết, các con phải học làm người tử tế”. Với cô, âm nhạc không phải là sân khấu phô diễn tài năng mà là miền đất để gieo vào trẻ những mầm nhân ái.

Em Ngô Minh Châu, học sinh lớp 3, nhớ mãi tiết học bài “Ôi ba mẹ”, cô giáo chiếu đoạn video do chính cô dựng, hình ảnh những vòng tay chở che của cha mẹ xuất hiện chậm rãi, ấm áp. Khi cả lớp im phăng phắc, cô kể về ký ức của chính mình, về sự thiếu vắng bàn tay cha mẹ: “Muốn được bị la cũng không còn cơ hội”. Câu nói ấy khiến em “càng thương ba mẹ nhiều hơn. Cô giáo luôn nhắc chúng em sống biết ơn”.

Không chỉ có những lời kể xúc động, cô còn lồng ghép những bài học đạo đức vào từng động tác, từng tiết học.

Cô Cương vẫn nhớ một tiết dạy bài “Bàn tay mẹ” ở lớp 4, khi một học sinh vốn rất rụt rè gần như chưa từng tham gia múa hát. Thấy em lúng túng, tôi nhẹ nhàng đến bên, cầm tay hướng dẫn từng động tác bộ gõ cơ thể. Ban đầu em còn ngại ngùng, nhưng khi giai điệu vang lên và các bạn hào hứng động viên “Bạn ơi, làm cùng tụi mình đi!”, em đã dần đưa tay lên hòa nhịp”.

Ánh mắt học sinh hôm ấy sáng bừng theo tiếng hát, cô chợt nhận thấy, âm nhạc và sự động viên đúng lúc có thể “mở khóa” sự tự tin nơi một đứa trẻ.

Mục đích lớn nhất của cô Cương qua môn học không phải là đào tạo ra các ca sĩ nhí hay nhạc sĩ tương lai, mà “mục tiêu của tôi là dùng âm nhạc để định hướng và bồi đắp nhân cách cho các em”.

Âm nhạc, dưới tay cô, dường như trở thành chiếc cầu mềm mại dẫn các em đến với những cảm xúc đẹp, để “tiên học lễ, hậu học văn” trở thành phương châm sống chứ không chỉ nằm trong khẩu hiệu treo tường.

Cô Kim Cương chưa từng xem nghề dạy học là công việc. Cô gọi đó là “hành trình sống”. Một hành trình mà mỗi ngày, cô được nhìn thấy học trò lớn lên: từ nụ cười khi dám cất tiếng hát, đến ánh mắt rạng rỡ khi nhóm bạn hoàn thành một tiết mục múa; từ sự run rẩy ban đầu đến sự tự tin rực rỡ trên sân khấu.

Nỗ lực giữ “lửa nghề”

“Âm nhạc phải sống động, phải cuốn hút thì trẻ mới cảm được”- cô Cương nói. Và từ sự sinh động ấy, biết bao thế hệ học sinh được cô dẫn dắt đã đạt nhiều giải nhất, nhì, ba ở các hội thi văn nghệ, sáng tạo thanh thiếu niên nhi đồng, nghi thức Đội… “Những thành tích ấy là của học trò”, cô luôn nói thế nhưng đằng sau những giải thưởng ấy là hình bóng người giáo viên miệt mài thắp sáng đam mê.

Cô Nguyễn Thị Kim Cương

20 năm trước, khi mới vào nghề, cô Kim Cương từng nắm tay học trò đi thi văn nghệ trong bộ trang phục tự tay cô cắt dán hoa giấy vì điều kiện thiếu thốn. Khi các em nhìn bạn trường khác lộng lẫy, có chút tủi thân. Cô chỉ ôn tồn: “Trang phục đẹp không bằng trái tim yêu nhạc”, đủ để gieo vào lòng các em niềm tin rằng mọi nỗ lực, dù nhỏ bé, đều được đáp lại.

Trong hồ sơ chuyên môn, cô được ghi nhận là một trong những giáo viên có ảnh hưởng rộng rãi nhất ở bộ môn Âm nhạc: từ năm 2013 là giáo viên cốt cán của tỉnh, từ 2018 là Tổ trưởng chuyên môn Âm nhạc thành phố, được tin tưởng giao nhiệm vụ chủ trì sinh hoạt chuyên môn cấp thành phố, chia sẻ phương pháp mới, hướng dẫn đồng nghiệp áp dụng hiệu quả trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Trong mắt đồng nghiệp, cô không chỉ là người giỏi chuyên môn mà còn là “chỗ dựa tinh thần” cho Âm nhạc.

Cô Phan Thị Tiên Dung- giáo viên Trường Tiểu học Vũng Liêm, xã Trung Thành xúc động chia sẻ: “Cô Cương không chỉ giữ lửa nghề, mà còn truyền cả sự tử tế. Là đồng nghiệp, cô sẵn sàng chia sẻ để chúng tôi cùng học được cách dùng âm nhạc để chạm vào trái tim học sinh”.

Uy tín nghề nghiệp của cô còn thể hiện rõ khi liên tiếp nhiều năm được chọn vào ban giám khảo hội thi giáo viên dạy giỏi cấp thành phố và gần nhất là giám khảo cấp tỉnh vào tháng 10 năm học 2022-2023.

“Ngồi ghế giám khảo không dễ đâu. Phải công tâm, nhưng cũng phải đủ tinh tế để đồng nghiệp cảm thấy được tôn trọng”- cô Kim Cương bày tỏ.

Cô cũng là thành viên Hội đồng Lựa chọn sách giáo khoa Âm nhạc tỉnh, tham gia góp ý bộ sách các lớp tiểu học theo chương trình mới và mạnh dạn áp dụng công nghệ, nhạc cụ gõ, học liệu số trong từng tiết dạy.

Khi được phong tặng danh hiệu Nhà giáo Ưu tú năm 2023, cô Kim Cương xúc động đến nghẹn lời. Cô nhớ gia đình- chiếc nôi sư phạm nuôi dưỡng cô; nhớ đồng nghiệp đã cùng chia sẻ từng giờ dạy; nhớ lãnh đạo ngành luôn tạo điều kiện; và đặc biệt nhớ đến những lá thư trẻ thơ chứa đựng niềm vui, sự tri ân.

Chính những khoảnh khắc ấy, những điều rất nhỏ, đã góp phần tạo nên một cô giáo Kim Cương lặng lẽ mà kiên cường, giàu năng lượng, giàu lòng trắc ẩn. Một người luôn nỗ lực giữ “lửa nghề” và được học trò gọi là “cô giáo của những nốt nhạc”, trong đó chứa đựng tình yêu thương của biết bao người.

(Còn tiếp)

Bài, ảnh: CAO HUYỀN