Gỡ “điểm nghẽn” thiếu giáo viên và cán bộ giáo dục cấp xã

Sau sáp nhập địa giới hành chính và thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, hệ thống giáo dục của tỉnh bước vào năm học mới với nhiều cơ hội lẫn thách thức. Số lớp, học sinh tăng, nhiệm vụ quản trị mở rộng, nhưng đội ngũ giáo viên (GV) và cán bộ chuyên trách cơ sở còn thiếu và phân bố chưa đồng đều.

Mầm non là bậc học thiếu nhiều giáo viên nhất.

Thiếu công chức chuyên trách

Chính quyền địa phương 2 cấp làm thay đổi căn bản vai trò của cấp xã trong giáo dục: từ phối hợp- hỗ trợ sang tổ chức- điều hành- chịu trách nhiệm trực tiếp đối với sự phát triển giáo dục cơ sở. Trước sự thay đổi đó, năng lực và nhân sự chuyên trách ở nhiều xã, phường chưa theo kịp.

Theo thống kê do Sở GD-ĐT, sau sáp nhập tỉnh có 124 xã, phường; tất cả đều phân công cán bộ phụ trách giáo dục, nhưng chỉ 55/124 có người đúng chuyên môn- có kinh nghiệm, chiếm 44,35%.

Tại xã Càng Long, hiện trực tiếp quản lý 11 cơ sở giáo dục công lập. Ông Nguyễn Văn Đức- Phó Chủ tịch UBND xã, cho biết: “Khối lượng nhiệm vụ trong lĩnh vực giáo dục tăng vọt, phạm vi quản lý trải rộng từ chuyên môn giảng dạy, cơ sở vật chất, công tác phổ cập, chuyển đổi số trường học đến an toàn học đường và huy động xã hội hóa giáo dục… Từng đầu việc đều đòi hỏi sự am hiểu sâu về nghiệp vụ sư phạm và kinh nghiệm quản trị hệ thống giáo dục. Thế nhưng, toàn bộ lĩnh vực này hiện chỉ do 1 công chức phụ trách thuộc Phòng Văn hóa- Xã hội đảm nhiệm”.

Chị Nguyễn Thị Cẩm Ly- chuyên viên phụ trách giáo dục- đào tạo của xã, cho biết: “Tôi tốt nghiệp chuyên ngành quản trị nhân lực nên khi nhận nhiệm vụ giáo dục-đào tạo rất lo lắng. Để hoàn thành công việc, chị Ly được đồng nghiệp, cấp trên hỗ trợ và làm việc đến 7-8 giờ tối là thường xuyên. Trong khi đánh giá chất lượng, kiểm định giáo dục, kiểm tra chuyên môn, cán bộ chưa đủ kiến thức, kỹ thuật để thẩm định độc lập; tổng hợp số liệu phổ cập dễ rủi ro sai sót; giám sát an toàn trường học, đặc biệt PCCC và an toàn thực phẩm bán trú, đòi hỏi kinh nghiệm thực địa; các thủ tục thăng hạng, chuẩn nghề nghiệp… chị Ly cho biết đều phải vừa làm, vừa học.

Trong khi đó, tình trạng GV thiếu và phân bố không đồng đều vẫn diễn ra, theo bà La Thị Thúy- Tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở GD-ĐT, nguyên nhân dẫn đến ở 4 điểm mấu chốt: nguồn tuyển hạn chế, sức hút vào nghề chưa cao, khó sắp xếp GV do lựa chọn môn theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018, và quy trình tuyển dụng kéo dài, phần lớn địa phương chỉ tổ chức được một kỳ mỗi năm.

Còn tại một số đơn vị giáo dục, điển hình như Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp- Giáo dục thường xuyên Ba Tri “thiếu gần chục GV các môn văn hóa bậc THPT và chưa có người phụ trách hoạt động trải nghiệm- hướng nghiệp”- ông Trần Quang Tứ- Giám đốc Trung tâm, nói. Tình trạng này bắt đầu từ năm học 2020-2021, trùng nhịp với đà tăng nhanh quy mô lớp: từ 12 lớp (2017-2018) lên 35 lớp (2024-2025), trong khi cơ chế biên chế không theo kịp. Giải pháp tình thế của trung tâm là mời thỉnh giảng từ các trường THPT lân cận, có năm lên đến 29 GV.

Tháo gỡ “điểm nghẽn”

Đầu năm học, Sở GD-ĐT đã ban hành hướng dẫn và phối hợp UBND các xã, phường điều động, tăng cường GV từ nơi thừa sang nơi thiếu, đồng thời tham mưu UBND tỉnh tiếp tục tuyển bổ sung các vị trí còn khuyết để không gián đoạn dạy- học.

Theo đó, 3 trục giải pháp được Sở GD-ĐT nhấn mạnh: Tuyển dụng đủ số biên chế được giao; nếu chưa đủ, hợp đồng theo Nghị định số 111/2022/NĐ-CP để kịp thời bù đắp. Rà soát- sắp xếp- điều tiết đội ngũ mầm non, phổ thông giữa các cơ sở, khắc phục thừa- thiếu cục bộ. Tái cấu trúc mạng lưới trường lớp và bộ máy nhân sự theo hướng tinh gọn, sử dụng hiệu quả đội ngũ theo tinh thần chỉ đạo của Bộ GD-ĐT và UBND tỉnh.

Bà La Thị Thúy đề xuất: “Các cơ quan có thẩm quyền trong thời gian tới khi sắp xếp công chức theo vị trí việc làm cần xem xét bố trí đủ số lượng, đúng trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và kinh nghiệm đối với công chức phụ trách giáo dục- đào tạo tại các xã, phường để góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về giáo dục ở cấp xã, phù hợp với chủ trương của Đảng, Nhà nước về đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho địa phương”.

Ở Càng Long, loạt giải pháp đồng bộ đã được áp dụng: đề xuất bổ sung biên chế GV và nhân viên theo định mức, đẩy mạnh ứng dụng số để giảm tải thủ tục. “Chúng tôi đã ban hành quyết định trưng dụng 13 cán bộ, GV giàu kinh nghiệm, nhiệt tình của các trường để tham mưu, hỗ trợ cho Phòng Văn hóa- Xã hội thực hiện tốt nhiệm vụ về lĩnh vực giáo dục đào tạo”- ông Đức nói.

Đây có thể xem là cách làm mới, bước đầu đã mang lại hiệu quả cho xã Càng Long. Đến hiện tại, xã có tỷ lệ huy động trẻ mầm non 112,52%, tiểu học 104,09%, THCS 101,01%; không có học sinh bỏ học, phổ cập giữ vững.

Giải pháp trước mắt của Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp- Giáo dục thường xuyên Ba Tri, để “vá” lỗ hổng nhân sự, đơn vị phải mời thỉnh giảng nhiều năm liền.

Ông Trần Quang Tứ, cho rằng: “Giải pháp bền vững phải bắt đầu từ chính sách đãi ngộ và điều kiện làm việc, gắn kết đào tạo- tuyển dụng giữa ĐH sư phạm và nhu cầu địa phương, cùng tôn vinh nhà giáo để tăng sức hút nghề”.

Tỉnh đã nhận diện đúng “điểm nghẽn” và đang nỗ lực thực hiện các giải pháp tình thế để không đứt gãy dạy- học, và giải pháp căn cơ để bền vững hóa đội ngũ, nâng chất quản trị ở cấp cơ sở. Con đường phía trước còn nhiều thách thức, nhưng nói như ông Đức “thiếu người không cho phép chúng tôi thiếu trách nhiệm”, cũng là quyết tâm của ngành, đơn vị, địa phương. Khi từng “điểm nghẽn” được tháo gỡ, từ trường học đến xã, phường sẽ dần được lấp đầy bằng nhân lực đủ- đúng- mạnh, góp phần quan trọng nâng chất lượng giáo dục- đào tạo tỉnh nhà.

Bài, ảnh: CAO HUYỀN