GIÁO DỤC VĨNH LONG

Từ “diệt giặc dốt” đến hành trình chuyển đổi số

Từ những lớp bình dân học vụ chống “giặc dốt” năm 1945, đến những bước đi mạnh mẽ trong chuyển đổi số hôm nay, ngành giáo dục (GD)- đào tạo tỉnh đã trải qua hành trình 80 năm gắn bó với lịch sử dân tộc.

Giờ học năng động tại trường mầm non, nơi trẻ được chăm sóc, giáo dục trong môi trường an toàn, thân thiện.

Đó là quá trình không ngừng nỗ lực mở rộng dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài và hiện nay hướng đến xây dựng một nền GD hiện đại, hội nhập, đáp ứng yêu cầu của thời kỳ công nghiệp 4.0.

Từ “diệt giặc dốt”

Theo Lịch sử GD Vĩnh Long (1732-2010), ngay sau Cách mạng Tháng Tám 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh phát động phong trào bình dân học vụ với lời kêu gọi: “Một dân tộc dốt là một dân tộc yếu”. Tại Vĩnh Long, hàng trăm lớp học chữ Quốc ngữ được mở ở làng xã, đội ngũ giáo viên, cán bộ, trí thức hăng hái tham gia giảng dạy miễn phí. Chỉ trong năm đầu, hàng ngàn người dân đã biết đọc, biết viết.

Sau 1975 khi ta tiếp quản hệ thống GD của chế độ cũ, toàn tỉnh chỉ có 40 trường: 2 trường trung học, 1 trường trung học bán công, 2 trường tư thục, 7 trường trung học tỉnh hạt, 26 trường tiểu học, 1 trường sư phạm và 1 trường kỹ thuật nông thôn.

Theo bà Trương Thanh Nhuận- Phó Chánh Văn phòng Tỉnh ủy, nguyên Giám đốc Sở GD-ĐT, thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, ngành GD từng bước phát triển hệ thống trường lớp của tất cả các cấp học, phân bố đều trên địa bàn toàn tỉnh để đảm bảo quyền học tập cho học sinh, kiên quyết không để con em vùng sâu vùng căn cứ cách mạng, thất học.

Trải qua chiến tranh gian khổ, GD Vĩnh Long vẫn kiên trì duy trì nhiệm vụ xóa mù chữ, mở lớp phổ thông kháng chiến. Đến thập niên 1990, tỉnh đã hoàn thành xóa mù chữ, phổ cập tiểu học (1997), phổ cập tiểu học đúng độ tuổi (2004) và phổ cập THCS (2005)- sớm hơn so với mốc quy định chung cả nước.

Bà La Thị Thúy- Giám đốc Sở GD-ĐT, chia sẻ: “Sau khi sáp nhập 3 tỉnh Vĩnh Long, Trà Vinh và Bến Tre, toàn ngành GD có gần 42.000 cán bộ, giáo viên, nhân viên. Tỷ lệ giáo viên đạt chuẩn theo Luật GD 2019 rất cao: mầm non 99,23%, tiểu học 95,01%, THCS 96,42%, THPT và GD thường xuyên đạt 100%. Toàn ngành có hơn 1.800 giáo viên trình độ thạc sĩ trở lên, chiếm 4,44%. Đây là nguồn nhân lực lớn, là yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng GD”.

GD Vĩnh Long có bước phát triển nổi bật cả về quy mô và chất lượng. Năm học 2024-2025, toàn ngành vừa hoàn thành triển khai Chương trình GD phổ thông 2018 ở cả 3 cấp, vừa tổ chức kỳ thi tốt nghiệp THPT theo chương trình mới, vừa ổn định tổ chức sau sáp nhập đơn vị hành chính. Tỷ lệ tốt nghiệp THPT đạt 99,58%, nhiều cơ sở GD đạt 100%. Ở kỳ thi học sinh giỏi quốc gia, tỉnh có 61 học sinh đoạt giải; nhiều học sinh đạt thành tích cao tại Olympic 30/4, thi sáng tạo khoa học kỹ thuật và cuộc thi sáng tạo thanh thiếu niên- nhi đồng.

Bên cạnh đó, Vĩnh Long tiếp tục duy trì kết quả phổ cập mầm non cho trẻ 5 tuổi, tiểu học mức độ 3, THCS mức độ 2; mở rộng dạy học khoa học tự nhiên bằng tiếng Anh; thí điểm mô hình công dân số trong trường học. Đội ngũ quản lý, giáo viên cơ bản đạt chuẩn theo quy định mới, tỷ lệ trên chuẩn ngày càng tăng, là lực lượng nòng cốt để thực hiện đổi mới GD.

Đến tăng cường chuyển đổi số

Trong bối cảnh hội nhập, ngành GD đã tích cực cải cách hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin, quản lý hồ sơ điện tử, triển khai học bạ số, sổ liên lạc điện tử, kho học liệu dùng chung. Vĩnh Long cũng là một trong những địa phương tiên phong tại ĐBSCL trong số hóa văn bằng từ 1975, tổ chức tuyển sinh trực tuyến lớp 10 từ năm học 2025-2026, áp dụng học bạ số cho 115 trường THCS, THPT. Ở cấp cơ sở, nhiều trường học đã chủ động đổi mới. Trường Tiểu học An Phước A (huyện Mang Thít) triển khai quản lý bằng SMAS, học bạ điện tử, áp dụng chữ ký số, tổ chức dạy học trực tuyến và phát triển kho học liệu số; học sinh được học kỹ năng tin học cơ bản, tham gia câu lạc bộ công nghệ, mô hình STEM.

Thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW và Chương trình hành động 69 của Tỉnh ủy, ngành GD đặt mục tiêu xây dựng trường học thông minh, phát triển học liệu số, khuyến khích giáo viên- học sinh học tập trực tuyến; coi trí tuệ nhân tạo là công cụ hỗ trợ, không thay thế con người. Ở tầm vi mô, nhiều thầy cô giáo trở thành hạt nhân đổi mới.

Nhà giáo ưu tú Trần Trọng Hữu (THPT Trà Ôn) trong 5 năm đã đạt 19 giải học sinh giỏi cấp tỉnh, hướng dẫn học sinh đoạt nhiều giải cao tại các cuộc thi khoa học kỹ thuật, tin học trẻ, STEM, sáng tạo thanh thiếu niên- nhi đồng; đồng thời nghiên cứu và sáng chế thiết bị dạy học ứng dụng công nghệ, được phong tặng danh hiệu “Nhà giáo ưu tú” năm 2023.

Ở góc nhìn quản lý, thầy Nguyễn Hoàng Phong- Phó Phòng GD phổ thông, Sở GD-ĐT cho hay, nhiều trường THPT đã tổ chức câu lạc bộ STEM, nghiên cứu khoa học, tạo môi trường trải nghiệm cho học sinh. Song quá trình triển khai còn chưa đồng đều, đội ngũ giáo viên thiếu kỹ năng thiết kế bài học tích hợp, cơ sở vật chất còn hạn chế. Sở GD-ĐT đã đề xuất mô hình “3 nhà”- nhà trường, nhà khoa học, doanh nghiệp- để phối hợp phát triển nguồn nhân lực STEM bền vững.

Bà Nguyễn Thị Quyên Thanh- Phó Chủ tịch UBND cho rằng, nhiệm vụ của ngành GD trong thời gian tới rất nhiều, kỳ vọng của phụ huynh và của xã hội ngày càng cao. Đây vừa là áp lực nhưng cũng vừa là nhiệm vụ rất đáng tự hào. Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh mục tiêu cao nhất hiện nay phải tập trung thực hiện cho bằng được, đó là “hoàn thành sự nghiệp đổi mới GD-ĐT, hoàn thành mục tiêu tạo nguồn nhân lực cho xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”.

Nhìn lại chặng đường 80 năm, từ những lớp bình dân học vụ chống “giặc dốt” đến học bạ số, trí tuệ nhân tạo hôm nay, GD Vĩnh Long đã khẳng định vai trò quan trọng trong nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài cho địa phương và đất nước. Hành trình phía trước đặt ra yêu cầu, đòi hỏi nâng cao chất lượng GD ngoại ngữ, thu hẹp khoảng cách vùng miền, chuẩn hóa đội ngũ, đầu tư cơ sở vật chất, gắn kết đào tạo với thị trường lao động.

Với truyền thống hiếu học, “tôn sư trọng đạo”, tinh thần đổi mới và sự đồng thuận của toàn xã hội, GD Vĩnh Long có cơ sở để kỳ vọng một bước phát triển đột phá- xây dựng nền GD nhân văn, hiện đại, hội nhập, góp phần tạo dựng tương lai bền vững cho ĐBSCL và cả nước.

Bài, ảnh: CAO HUYỀN