Du lịch thúc đẩy bảo tồn và phát huy giá trị làng nghề

Trong xu hướng phát triển du lịch (DL) bền vững hiện nay, DL làng nghề được xem là một trong những mục tiêu mà các quốc gia trên thế giới hướng đến. Tỉnh có nhiều làng nghề truyền thống, trong đó có những làng nghề tồn tại hàng trăm năm, mang dấu ấn đặc sắc. DL làng nghề góp phần giới thiệu, bảo tồn, tôn vinh những giá trị văn hóa truyền thống của địa phương.

Du khách tìm hiểu nghề làm tàu hủ ky Vĩnh Long.

Phát triển du lịch làng nghề

Theo bà Nguyễn Thị Ngọc Dung- Phó Giám đốc Sở Văn hóa-TT-DL, tỉnh có hơn 70 làng nghề truyền thống lâu đời, đây là tiềm năng rất lớn để phát triển DL theo hướng kinh tế trải nghiệm- đặc biệt là DL gắn với làng nghề.

Trong đó phải kể đến 5 nghề thủ công truyền thống được công nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia như: nghề làm bánh tráng Mỹ Lồng (xã Lương Phú), nghề làm bánh phồng Sơn Đốc (xã Hưng Nhượng), nghề làm chiếu Cà Hom của người Khmer (xã Hàm Giang), nghề làm mão (mũ), mặt nạ của người Khmer (xã Song Lộc, xã Cầu Kè, phường Trà Vinh, phường Hòa Thuận), nghề làm tàu hủ ky Mỹ Hòa (phường Cái Vồn).

Bên cạnh đó, một số làng nghề đã tham gia phục vụ khách DL đến tham quan như các làng nghề: làm kẹo dừa, sản xuất thủ công mỹ nghệ từ dừa; cây giống và hoa kiểng Chợ Lách; công nghiệp- tiểu thủ công nghiệp chỉ xơ dừa An Thạnh; bánh tét Trà Cuôn; sản xuất rượu Xuân Thạnh; mai vàng Phước Định; bánh tráng cù lao Mây; bánh tráng giấy Tam Bình; sản xuất gạch gốm đỏ Mang Thít… Đây là nguồn lực văn hóa mang đến những trải nghiệm ấn tượng cho khách DL.

Để khai thác các làng nghề đưa vào tour du lịch, các công ty DL đã xây dựng tour kết hợp như: tham quan di tích lịch sử- văn hóa gắn kết với tham quan làng nghề; tham quan làng nghề với các cơ sở DL homestay, vườn trái cây… góp phần đa dạng hóa các sản phẩm DL và khai thác tốt các tài nguyên DL sẵn có.

Ông Hoàng Hoa Quân- Phó Trưởng Phòng Lữ hành (Cục DL quốc gia Việt Nam) cho biết: Phát triển DL tại các làng nghề đã đóng góp tích cực cho phát triển kinh tế- xã hội tại nhiều địa phương.

DL thúc đẩy việc bảo tồn và phát huy các giá trị làng nghề. Nhiều làng nghề hoạt động, duy trì được nghề truyền thống nhờ có sự gắn kết chặt chẽ với phát triển DL, đem lại sức sống bền vững cho làng nghề.

Người dân có nhiều động lực để làm sống lại làng nghề, người trẻ tiếp tục tiếp nối nghề cha ông, giữ lửa truyền nghề truyền thống. Phát triển DL tại các làng nghề đã góp phần tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân nông thôn bên cạnh các hoạt động sản xuất nghề truyền thống.

Làng nghề có nhiều nguồn thu từ dịch vụ DL thông qua dịch vụ ăn uống, hướng dẫn, lưu trú, trải nghiệm. Người dân có thể sử dụng các hoạt động sản xuất tại làng nghề, nhà ở, không gian làng nghề, bán các sản phẩm làng nghề và các hoạt động khác để phục vụ hoạt động DL, làm gia tăng sức tiêu thụ của các sản phẩm làng nghề.

DL làng nghề gắn với khai thác và tiêu thụ các sản phẩm OCOP, đặc sản địa phương đóng góp không nhỏ cho hiệu quả và doanh thu khai thác DL nông nghiệp, nông thôn. Sản phẩm OCOP với các lợi thế cạnh tranh được đẩy mạnh tiêu thụ qua DL (ẩm thực, quà tặng, sản phẩm chăm sóc sức khỏe, trang trí…).

Cần cơ chế, chính sách hỗ trợ

Bà Trần Thị Loan- Trưởng Phòng Ngành nghề nông thôn, Cục Kinh tế Hợp tác và phát triển nông thôn (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) thông tin, bên cạnh những thuận lợi, phát triển DL làng nghề ở Việt Nam hiện nay đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức.

Sự gắn kết hạ tầng làng nghề với DL vẫn còn hạn chế; phần lớn sản phẩm làng nghề chưa tham gia sâu vào chuỗi cung ứng dịch vụ DL.

Ngoài ra, phần lớn làng nghề tập trung vào thị trường tiêu dùng, xuất khẩu mà chưa quan tâm nhiều tới thị trường khách DL. Mẫu mã sản phẩm vẫn còn đơn điệu, ít đổi mới sáng tạo.

Bà Trần Thị Loan cũng chỉ ra, môi trường sản xuất làng nghề nhiều nơi bị ô nhiễm, cảnh quan bị bê tông hóa, dấu ấn văn hóa làng nghề truyền thống mờ nhạt, nhiều ngành nghề truyền thống sản xuất cầm chừng, có nguy cơ mai một, thất truyền… ảnh hưởng đến việc triển khai xây dựng và phát triển các hoạt động DL.

Bà Nguyễn Thị Ngọc Dung- Phó Giám đốc Sở Văn hóa-TT-DL cho biết, điều kiện tiên quyết để DL nói chung, DL làng nghề tỉnh nói riêng phát triển bền vững là việc cụ thể hóa nội dung phát triển DL làng nghề trong nghị quyết, đề án phát triển DL tỉnh giai đoạn 2026-2030 và tầm nhìn đến năm 2045.

Đây là giải pháp căn cơ, mang tính bao trùm, có định hướng lộ trình thực hiện, tổ chức thực hiện, qua đó sẽ thuận lợi cho công tác chủ trì, phối hợp thực hiện nhiệm vụ của các cơ quan liên quan trong quy hoạch, huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực đầu tư cơ sở hạ tầng, xây dựng bộ nhận dạng thương hiệu, công tác truyền thông, đào tạo tập huấn DL làng nghề…

Trải nghiệm nghề truyền thống được xây dựng thành sản phẩm du lịch độc đáo.

Bên cạnh đó, tập trung đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ phát triển DL gắn với làng nghề. Hướng dẫn các làng nghề quan tâm vấn đề mỹ quan, môi trường, chất lượng dịch vụ phục vụ du khách.

Thường xuyên cập nhật kiến thức cho đội ngũ hướng dẫn viên DL nội địa và quốc tế, quan tâm phát triển lực lượng hướng dẫn viên tại điểm (có thể là chủ cơ sở, nhân viên của các làng nghề) để họ tự tin, giới thiệu một cách thật hấp dẫn cho du khách biết về những quy trình làm ra sản phẩm, những giá trị tinh thần kết tinh trong các sản phẩm làng nghề, nhất là thổi hồn vào những “câu chuyện làng nghề”.

Đồng thời, cần có cơ chế, chính sách hỗ trợ cho các nghệ nhân giỏi, đào tạo nghệ nhân mới để có đội ngũ kế thừa trong tương lai, giúp nghề truyền thống không bị mai một.

Cần xây dựng các chương trình khảo sát, kết nối với các đơn vị kinh doanh lữ hành khảo sát các tuyến DL gắn kết với các làng nghề; tạo điều kiện gặp gỡ, trao đổi giữa các làng nghề với các cơ sở lữ hành để có sự trao đổi gắn kết, từ đó hình thành nên các chùm tour làng nghề, các combo “nghỉ dưỡng miệt vườn- trải nghiệm nghề” phục vụ thị hiếu ngày càng cao của khách DL.

Phát triển DL gắn với làng nghề ở tỉnh phù hợp với xu thế hiện nay trong định hướng phát triển DL, vừa bảo tồn nghề truyền thống, vừa nâng cao giá trị kinh tế cho người dân.

DL làng nghề không chỉ là hành trình khám phá những sản phẩm độc đáo, mà còn là cuộc trở về với ký ức văn hóa, nơi mỗi nếp nhà, mỗi đôi bàn tay lao động cần mẫn đều gìn giữ hồn cốt quê hương và truyền trao những giá trị bền bỉ của cha ông cho các thế hệ mai sau.

Bài, ảnh: PHƯƠNG THƯ