“Đoàn kết là sức mạnh- Chung tay chấm dứt dịch bệnh AIDS”

Đó là chủ đề của Ngày Thế giới phòng, chống AIDS 1/12 năm nay, nhằm kêu gọi sự chung tay của toàn xã hội trong việc loại trừ kỳ thị, đảm bảo công bằng, bình đẳng trong tiếp cận dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS.

Người nhiễm HIV khám và điều trị tại BVĐK Trà Vinh.

Hình thái lây nhiễm thay đổi

Theo thống kê của Bộ Y tế, từ khi người nhiễm HIV đầu tiên được phát hiện tại TP Hồ Chí Minh vào năm 1990, sau 35 năm, HIV/AIDS đã lan rộng trên toàn quốc và còn nhiều diễn biến phức tạp, với 13.351 trường hợp dương tính mới được ghi nhận trong năm 2024.

Theo TS. Nguyễn Lương Tâm- Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế), trước đây, đường lây nhiễm chính HIV ở Việt Nam là qua đường máu (kim tiêm như chích ma túy hoặc truyền máu), quan hệ tình dục (mại dâm), mẹ truyền cho con (khi sinh). Đến nay, đường lây từ mẹ sang con hầu như không còn xảy ra và quan hệ tình dục trở thành đường lây nhiễm chính, song thay đổi đối tượng từ gái mại dâm thành chủ yếu là nhóm nam quan hệ đồng tính (MSM). Trong năm 2024, hơn 68% trường hợp nhiễm HIV mới được phát hiện tại ĐBSCL, Đông Nam Bộ và TP Hồ Chí Minh.

“Lây truyền qua đường tình dục tiếp tục chiếm trên 80% các ca mới, phản ánh sự dịch chuyển trong đường lây nhiễm. Nhóm tuổi 15-29 chiếm tỷ lệ lớn trong số ca nhiễm mới và hơn 80% người nhiễm HIV mới phát hiện là nam giới. Đặc biệt, tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm MSM và người chuyển giới đang gia tăng đáng kể”- TS. Nguyễn Lương Tâm thông tin.

Tại Vĩnh Long, theo Ths.BS Nguyễn Trung Dũng- Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Vĩnh Long, công tác kiểm soát dịch được duy trì ổn định. 10 tháng đầu năm 2025, tỉnh phát hiện trên 505 trường hợp nhiễm HIV mới, nâng số trường hợp mắc bệnh HIV đang được theo dõi, quản lý, điều trị là trên 13.010 trường hợp, trong đó có 9.070 trường hợp còn sống.

Hình thái nhiễm HIV mới vẫn còn tập trung ở nhóm nam nhiều hơn nữ (nam chiếm 84%, nữ chiếm 16%), đa số thuộc độ tuổi từ 25-49 tuổi. Nhóm NMN hiện là nhóm có tỷ lệ lây nhiễm HIV cao nhất. Các hoạt động phòng chống HIV/AIDS được ngành y tế triển khai đồng bộ theo hướng dẫn tiếp cận toàn diện, cung cấp đầy đủ các dịch vụ từ dự phòng, xét nghiệm và điều trị.

Mục tiêu chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030

Điều đáng lo ngại là nhiều người vẫn e ngại xét nghiệm vì sợ bị phán xét, dẫn đến phát hiện muộn, bỏ lỡ cơ hội điều trị sớm và làm tăng nguy cơ lây lan trong cộng đồng. “Chấm dứt AIDS chỉ có thể đạt được khi xóa bỏ kỳ thị và phân biệt đối xử, điều cần nhất là mỗi người dám xét nghiệm, điều trị và sống khỏe mạnh mà không phải giấu mình. HIV không còn là bản án tử mà là bệnh mạn tính có thể kiểm soát, người bệnh hoàn toàn có thể sống khỏe và hòa nhập nếu tuân thủ điều trị”- Ths.BS Nguyễn Trung Dũng cho biết.

Hướng tới mục tiêu chấm dứt dịch AIDS tại Việt Nam năm 2030, ngành y tế tỉnh xác định tăng truyền thông nâng cao kiến thức phòng, chống HIV/AIDS trong cộng đồng, giảm kỳ thị, hỗ trợ thanh thiếu niên và nhóm dễ tổn thương. Song song đó, mở rộng phát hiện sớm qua tự xét nghiệm và xét nghiệm cộng đồng, điều trị sớm HIV/AIDS và đảm bảo việc tham gia bảo hiểm y tế của người nhiễm HIV hướng tới tăng tiếp cận dịch vụ về phòng, chống HIV/AIDS cho người dân.

“Hiện ngành y tế tỉnh duy trì tỷ lệ nhiễm HIV dưới 0,3% và mở rộng điều trị ARV, Methadone. Các đơn vị đang quyết liệt triển khai các giải pháp nhằm hướng tới mục tiêu quốc gia chấm dứt dịch AIDS vào năm 2030, trong đó trọng tâm là tăng cường xét nghiệm, kết nối điều trị và mở rộng PrEP cho nhóm nguy cơ cao, góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng, tiến tới chấm dứt đại dịch AIDS”- BS.CK1 Trần Văn Tiền- Phó Giám đốc Sở Y tế cho biết.

Bài, ảnh: THÚY QUYÊN